|
| جلگه‌ها و جنگلها، استان مازندران
|
|
| اگر ارتفاع زير ۱۰۰ متر را به عنوان محدودهٔ جلگه‌اى سرزمين مازندران محسوب کنيم، سه فضا جلگه‌اى متمايز قابل تشخيص است : نوار باريک و کم عرض رامسر - علم‌ده و گلوگاه - کردکوى که به علت نزديکى ارتفاعات جنگلى به دريا، داراى شيب نسبتاً تند و فضاى بسيار محدود دشتى است. پهناى محدوده‌هاى فوق بين ۳ تا ۵ کيلومتر و طول مسير آنها بيش از ۱۵۰ کيلومتر است. جلگهٔ وسيع و طولانى آمل - بابل و سارى - بهشهر که در مصب رودخانه‌هاى هراز، بابل، تجن و نکا تشکيل شده و داراى پهنايى بين ۲۰ تا ۵۰ کيلومتر و طول بيش از ۱۲۰ کيلومتر است. اقليم جلگه‌هاى مازندران معتدل گرمسيرى است و از غرب به شرق به دماى آن افزوده مى‌شود و به همان نسبت نيز ميزان بارندگى از غرب به شرق کاهش مى‌يابد و در نتيجه از رطوبت هوا نيز کاسته مى‌شود. به همين دليل در بخش‌هاى شرقى نسبت به بخش‌هاى غربى با کاهش جنگل و پوشش گياهى روبرو هستيم. جلگه‌هاى مذکور محل استقرار روستاها و شهرهاى مهم استان مازندران است که عمدهٔ صنايع و مراکز اقتصادى و خدماتى را نيز در خود جاى داده‌اند. جلگهٔ باريک غربى به علت نزديکى به دريا و ارتفاعات و بارندگى زياد، سرسبز و چشم‌اندازهاى متنوعى دارد. به طورى که چشم‌اندازهاى جنگل و دريا، شالى و مرکبات و حتى باغات چاى همراه با بريدگى‌هايى در ارتفاعات جنگلى ديدنى است. در جلگه‌هاى ميانى و غربى به علت فاصلهٔ زياد دريا با ارتفاعات، مناظر ديگرى پديد آمده است. مثلاً در چشم‌اندازهاى جلگهٔ ميانى، با مزارع وسيع شالى و باغات فشردهٔ مرکبات و مزارع گندم و توتون روبرو هستيم، در حالى که جلگهٔ غربى مزارع وسيع گندم، پنبه، دانه‌هاى روغنى، سبزيجات و صيفى‌جات فراوانى دارد.
|
|
| ذخاير جنگلى استان مازندران بسيار وسيع و غنى است که از درختان ساحلى تا درختان سخت چوب و با ارزش تشکيل شده است. اين جنگلها با تراکم و انواع گوناگون درختان در امتداد ساحل و جلگه‌هاى ساحلى، از کوههاى تالش تا دامنه‌هاى شمالى البرز در جنوب و جنوب غربى گرگان به طول بيش از ۱۶۰۰ کيلومتر و در ارتفاع ۱۰۰ متر تا ۲۷۰۰ متر کشيده شدهاند. وسعت فعلى جنگلهاى استان مازندران تقريباً ۱/۲ ميليون هکتار برآورد شده است که حدود ۹۰ گونهٔ چوبى را بر مى‌گيرد. مهم‌ترين اين درختان عبارتند از : راش خزر، بلند مازو، توسکا، ملچ، زبان گنجشگ و افرا. آب و هواى جنگلهاى مازندران معتدل مرطوب است که از ارتفاعات به جلگه و از غرب به شرق به درجهٔ گرماى آن افزوده مى‌گردد. ميزان بارندگى نيز از غرب به شرق کاهش مى‌يابد. لذا جنگلهاى مازندران از غرب به شرق و از شمال به جنوب با طراوت و سرسبزى چشمگيرى آغاز گشته و به بيشه‌ها و بوته‌زارهاى کوهستانى ختم مى‌شود. ترتيب و توالى ساختارهاى جنگلى در مسيرهاى چالوس - کرج و سارى - فيروزکوه کاملاً مشهود است. مناطق جنگلى زيباى مازندران عبارتند از : جنگلهاى نکا، جنگلهاى سارى - کياسر و سوادکوه، جنگلهاى بابل و آمل، جنگلهاى چالوس و نوشهر، جنگلهاى تنکابن و رامسر.
|
|
|
|
| در فاصلهٔ ۲۵ کيلومترى شهر نهاوند، در جوار سرآب خروشان گيان، جنگلى وجود دارد که يادگار جنگلهاى باقى‌ماندهٔ جبال زاگرس است. وسعت اين ناحيهٔ جنگلى ۲۰۰ هکتار است و درختان سر به فلک‌کشيده‌اى دارد. همجوارى سرآب گيان و جنگل و تپه‌‌هاى اطراف آن فضاى مصفا و دل‌‌انگيزى پديد آورده‌اند که در حال حاضر از تفرجگاه‌هاى مهم استان محسوب مى‌شود و مورد استفادهٔ مردم در تعطيلات آخر هفته در بهار و تابستان است. اين جنگل که به علت قطع درختان در حال نابودى بود، از طرف سازمان جنگلها و مراتع بازسازى و احيا شده است. اين ناحيه از سال‌هاى قبل داراى کمپ‌هاى سياحتى و تفريحى - آموزشى است.
|
|
| علاوه بر اين جنگل، به بيشه‌زارهاى تويسرکان و حواشى سيمينه‌رود نيز مى‌توان اشاره کرد که به عنوان تفرجگاه مورد استفاده قرار مى‌گيرند.
|
|
| جنگلها و بيشه‌ها، استان آذربايجان شرقى
|
|
| علاوه بر پوشش گياهى متنوعى که در فضاهاى جلگه‌اى، دره‌اى و کوهستانى استان وجود دارد، جنگلهاى متراکمى نيز نقاط مختلف استان را پوشانده است.
|
|
| در شمال ارسباران درهٔ ارس و بخش ورزقان شهرستان اهر، کوههاى قازان‌داغى و قندران باشى واقع شده است که پوشيده از درختان جنگلى و مراتع کوهستانى است. کوههاى گؤيجه بئل پوشيده از درختان نيمه جنگلى و مراتع سرسبز و خرم است که در جنوب غربى اهر واقع شده و محل ييلاق ايلات قره‌خانلو و مددلو است. گونههاى درختى جنگلهاى اهر را عمدتاً بلوط و ممرز تشکيل مى‌دهد.
|
|
| جنگلهاى شهرستان مراغه و هشترود نيز از نظر درجهٔ اهميت در مرتبهٔ بعدى قرار دارد. اين جنگلها که از وسعت کمترى نسبت به جنگلهاى ارسباران برخوردار است، عمدتاً از درختچهٔ گز است.
|
|
| علاوه بر کانونهاى جنگلى فوق، بيشه‌زارهاى متعددى نيز در نقاط مختلف استان از جمله پيرامون درياچهٔ اروميه، قورى گؤل و برخى از تالاب‌ها وجود دارد که مورد استفادهٔ تفرجگاهى قرار مى‌گيرد.
|
|
| جنگلها و بيشه‌ها، استان اردبيل
|
|
| علاوه بر پوشش گياهى متنوع که در فضاهاى جلگه‌اى دره‌اى و کوهستانى استان قرار دارد، جنگلهاى متراکم نيز در محدوده شهرستان خلخال وجود دارد که از امکانات بسيار مساعد در زمينه جذب جهانگرد برخوردارند. همچنين، جنگلهاى چشمگيرى نيز در دامنه شرقى کوه سبلان واقع شده که بيشتر اين منطقه را پوشانده است. بيشترين گونههاى درختى اين جنگلها فندق است. اين جنگلها يکى از گردشگاه‌هاى مهم استان اردبيل‌اند. اين منطقه به فندقلو معروف است.
|
|
| جنگلهاى خلخال که به جنگلهاى طالش موسوم است، ۱۰۵ هزار هکتار وسعت دارند و گونههاى مهم درختان آن، کاج، سرو، بلوط و ممرز است. مهم‌ترين گردنهٔ خلخال به نام گردنه «نام» که در مسير جاده ارتباطى خلخال به هشتپر و اسالم واقع شده است، از داخل اين جنگلها به جاده رشت - آستارا مى‌پيوندند.
|
|
| علاوه بر کانونهاى جنگلى ياد شده، بيشه‌زارهاى پرشمار نيز در نقاط مختلف استان از جمله در پيرامون درياچه‌هاى شورابيل، نئور و برخى از تالاب‌ها وجود دارد.
|
|
| جنگلها و بيشه‌زارها، استان چهارمحال وبختيارى
|
|
| در استان چهارمحال و بختيارى عوامل آب و هوا، نوع خاک و توپوگرافى، پوشش گياهى متنوع و متفاوتى به وجود آورده است. تراکم پوشش گياهى از شرق به غرب افزايش مى‌يابد. جنگلهاى استان از نظر جغرافيايى در رديف جنگلهاى غرب و جنوب غربى محسوب مى‌شوند که در امتداد نوار رشته کوههاى زاگرس به طول ۱۶۰۰ کيلومتر از کردستان تا فارس کشيده شدهاند. مساحت جنگلهاى استان در حدود ۳۰۷ هزار هکتار است. جنگلهاى طبيعى استان به صورت نوارى از کوههاى بازفت شروع و به ارتفاعات فلارد ختم مى‌شوند. پنج منطقهٔ بازفت، اردل، لردگان، دوراهان و فلارد کانونهاى عمدهٔ جنگلى استان هستند. ۹۸ درصد پوشش عمدهٔ جنگلى را در اين مناطق بلوط غرب تشکيل مى‌دهد. همراه با بلوط، ديگر گونههاى جنگلى نظير زبان گنجشک، پسته وحشى (بنه)، زالزالک، گردو، کيکم، داغداغان، بادام، انجير کوهى، سماق و پلاخور در منطقه يافت مى‌شود.
|
|
| موقعيت و خصوصيات مناطق جنگلى استان به شرح زير است:
|
|
| ۱. منطقهٔ جنگلى بازفت - اين منطقه در ۱۸۰ کيلومترى شهر کرد واقع است و ۰۰۰۵۳ هکتار وسعت دارد. از شمال به مرز لرستان، از جنوب به اردل، از شرق به شهر کرد و از غرب به مرز خوزستان محدود است. نواحى عمدهٔ جنگلى اين منطقه شامل چهک، تلخه‌دان، بادام شيريندان، ولسگاه، کچوز و چم جندار است.
|
|
| ۲. منطقهٔ جنگلى اردل - اين منطقه با ۰۰۰۱۰۴ هکتار اراضى جنگلى در ۸۰ کيلومترى شهر کرد واقع شده است که از شمال به شهر کرد، از جنوب به لردگان و از شرق به بروجن و لردگان محدود است. نواحى عمدهٔ جنگلى اين منطقه شمال ديناوران، دورک، شليل، دوپلان، سرخون، گندمکار و شياسى است.
|
|
| ۳. منطقه جنگلى لردگان - با وسعت، ۳۰۰۱۶ هکتار اراضى جنگلى، از شمال به اردل، از جنوب به مرز کهگيلويه و بويراحمد، از شرق به فلارد و از غرب به مرز خوستان محدود مى‌شود. نواحى عمدهٔ جنگلى اين منطقه شامل منج، بيدله، اوره، بردکارخانه، بارز، شوار و سبزکوه است.
|
|
| ۴. منطقهٔ جنگلى فلارد - در ۱۵۰ کيلومترى شهرستان شهر کرد واقع است و ۲۰ هزار هکتار مساحت دارد و از شمال به خان ميرزا، از غرب به لردگان، از شرق به سميرم و از جنوب به کهگيلويه و بويراحمد محدود مى‌شود. علاوه بر پوشش عمومى جنگل فلارد در ۱۰ کيلومترى مال خليفه در محدودهٔ کوت سياه، جنگل خالصى از بنه (پسته وحشي) وجود دارد. از نواحى عمدهٔ جنگلى ديگر مى‌توان به دماب، پروز و منارجان اشاره کرد.
|
|
| ۵. منطقهٔ جنگلى دو راهان - با وسعت ۲۰۰۰ هکتار اراضى جنگلى از شمال به گندمان و اردل، از شرق به سميرم، از جنوب به فلارد و از غرب به خانميرزا محدود مى‌شود. نواحى عمدهٔ جنگلى اين منطقه شامل سرپير، سلطان ابراهيم، درازرود (رودک)، کرده بيشه و شمس‌آباد است.
|
