بهداشت حرفه‌ای

بهداشت حرفه‌اى اساساً پزشکى پيشگيرى است. کميتهٔ مشترک W.H.O و I.L.O دربارهٔ بهداشت حرفه‌اى در نخستين دورهٔ خود که در سال ۱۹۵۰ برگزار شد، بهداشت حرفه‌اى را چنين تعريف کرده است: بايد هدف بهداشت حرفه‌اى چنين باشد: ارتقاء و نگاه‌دارى بالاترين درجهٔ رفاه جسمي، روانى و اجتماعى براى کارگران همهٔ مشاغل، و پيشگيرى از زوال سلامت آنها به‌علت شرايط کار، و حفاظت کارگران مشاغل در برابر خطرهاى ناشى از عوامل نامطلوب براى سلامتي، به کار گماردن و نگاه‌داشتن کارگر در محيط شغلى مطابق با وضعيت فيزيولوژيک و تجهيز روان‌شناختى او، و، به‌طور خلاصه تطابق کار با انسان و هر انسان با شغل او.

پزشکى پيشگيرى و بهداشت حرفه‌اى هدف يکسان دارند و آن عبارت است از: پيشگيرى از بيمارى و حفظ بالاترين درجهٔ رفاه جسمي، روانى و اجتماعى کارگران همهٔ مشاغل. سطوح به‌کارگيرى و تدابير پيشگيرى هم در هر دو يکسان است؛ يعني: ارتقاء بهداشت، حفاظت اختصاصي، تشخيص زودرس و درمان به‌موقع، محدود کردن ناتوانى و انجام بازتواني، ابزارهاى لازم براى اقدام هم مانند هم است؛ از اين قرار: روش همه‌گيرى شناختي، آمارها، غربال‌گرى از نظر سلامتي، و آموزش بهداشت و ....

بنابر اين بهداشت حرفه‌اى عبارت است از به‌کار گرفتن پزشکى پيشگيرى در همهٔ مکان‌هاى کار.

پيش از اين بهداشت حرفه‌اى را به‌طور کلى در رابطه با کارخانه‌ها و معادن در نظر مى‌گرفتند و از اين‌رو اصطلاح‌هاى بهداشت صنعتي و سلامت صنعتي معمول بود. اينک مفاهيمى نوين بهداشتِ کار همهٔ انواع اشتغال از جمله کارهاى بازرگانى و تجارتي، خدمات، کشاورزى و جنگل‌دارى را هم در بر مى‌گيرد و همهٔ اينها داراى بهداشت صنعتي، بيمارى‌هاى صنعتي، حوادث صنعتى و سم‌شناسى در رابطه با خطرهاى صنعتي، بازتوانى صنعتى و روان‌شناسى صنعتى هستند. بهداشت کار در کشاورزى و ارگونومى (مهندسى انساني) مفاهيم به‌نسبت تازه‌اى هستند.

ارگونومى (Ergonomics) يک ردهٔ کاملاً شناخته شده و شامل يک بخش تلفيقى هر ادارهٔ بهداشت حرفه‌اى پيشرفته مى‌باشد. واژهٔ ارگونومى از لغت يونانى Ergon به‌معناى کار و Nomos به‌معناى قانون گرفته شده است و معناى آن به‌طور ساده چنين است: متناسب کردن کار براى کارگر آموزش ارگونومى در برگيرندهٔ طرح‌ريزى ماشين‌ها، ابزارها تجهيزات و فرآيند کارخانه، طرح محل کار، روش‌هاى کار و محيط‌ زيست است، به‌طورى که بيشترين کارسازى هم از کارگر و هم از ماشين به‌دست آيد. هدف ارگونومى عبارت است از: رسيدن به بهترين تنظيم و تطابق دو جانبه بين انسان و کار او به‌منظور بهبود کارسازى و رفاه انسان. کاربرد ارگونومى در کاستن از حوادث صنعتى و سلامت کلى و کارسازى کارگران سهم چشم‌گيرى داشته است.

سلامت کارگر

کارگران صنعتى تنها بخشى از کل جمعيت را تشکيل مى‌دهند و عوامل مؤثر بر جمعيت به همان اندازه بر کارگران صنعتى هم اثر مى‌گذارد. اين عوامل عبارتند از: مسکن، آب، گنداب و دفع زباله، تغذيه و آموزش (که شرح آنها در جائى ديگر آمده است). علاوه بر عوامل نامبرده، سلامت کارگران صنعتى به مقياس گسترده تحت‌ تأثير شرايط موجود در محل کار آنها هم هست. يکى از اهداف اعلام شده‌ٔ بهداشت شغلى تأمين محيط شغلى سالم است به‌طورى که سلامت کارگران را حفظ کند و توليد صنعتى را افزايش دهد.