سطح توانائی ارتباطی و درجهٔ آن (۲)

توانائى ارتباطى را به‌صورت صفحه‌اى فرض مى‌کنيم که در آن حلقه‌هاى بسيارى قرار دارد مثل همان حلقه‌هاى تنهٔ درخت که پس از برش عرضى ديده مى‌شود. شما با ديدن حلقه‌هاى تو در توى يک درخت کهنسال همان قدر احساس حرمت بر پايدارى درخت مى‌کنيد که با ديدن صفحهٔ آثار حلقه‌هاى فرضى توانائى برقرارى ارتباطى يک نفر براى برقرار کردن ارتباط با ديگران.

در مدل ۱ هرچه مساحت اين مستطيل بزرگ‌تر و حلقه‌هاى آن فشرده‌تر باشد، نمايندهٔ توانائى ارتباطى بيشترى است. در ادامهٔ مدل، اين سطوح مستطيل شکل توانائى ارتباطى را در بالاى منبع قرار مى‌دهيم (طبق مدل شماره ۲)

هرچه فاصله سطح توانائى ارتباطى فرد با نوک هرم بيشتر باشد، مساحت اين سطح نيز بيشتر خواهد بود (مدل شماره ۳)

اين سطح توانائى ارتباطى در سه نمونهٔ مختلف (مدل شماره ۳) از رأس آغاز و در افراد مختلف رو به پائين مى‌آيد. الزاماً تناسبى بين درجهٔ منبع معنى و درجهٔ سطح توانائى ارتباطى وجود ندارد. اگر مى‌شد اين دو متغير را در افراد مختلف اندازه مى‌گرفتيم احتمالاً مشخص مى‌شد که ضريب همبستگى آن برابر يک نيست. مثلاً آنانى که فيلم بانوى زيباى من (May Fair Lady) را ديده‌اند با دو شخصيت فيلم مواجه شده‌اند که در هر دو بايد ضريب همبستگى کوچکى بين درجهٔ معنى و درجهٔ سطح توانائى ارتباطى آنان وجود داشته باشد ولى درجهٔ منبع معنى يکى بالا و درجهٔ سطح توانائى ارتباطى او پائين و ديگرى درجهٔ سطح توانائى ارتباطى‌اش بالا و در عوض درجهٔ معنى او پائين بود. در حالى‌که در مدل شمارهٔ ۳ درجهٔ منبع معنى آن سه نمونه يکسان و درجهٔ سطح توانائى ارتباطى‌ آنها متفاوت است.

شايد درجهٔ سطح توانائى ارتباطى انسان در طول حيات، يک حرکت از بالا به پائين و در مقطعى از سن (در افراد گوناگون اين مقطع سنى متفاوت است) يک حرکت پائين به بالا را طى کند. افراد مسن تحصيل‌کرده‌اى را ديده‌ايد که در سنين بسيار بالا جمله‌اى ناقص، مکرر و حتى بى‌نظم مطرح مى‌کنند. آنها به سنى رسيده‌اند که سطح توانائى ارتباطى آنها کاهش يافته است.

وقتى يک معنى در منبع معنى متجلى مى‌شود، تجلى آن تا لحظه‌اى که تبديل به پيام شود بايد از سطح توانائى ارتباطى عبور کند و همين عبور است که تعيين‌کنندهٔ رمزهاى انتخاب شده و نحوهٔ ارائهٔ انتخاب شده خواهد بود.

علاوه بر توانائى ارتباطي، شايد از لحظهٔ تجلى معنى تا ساخت پيام، عوامل ديگرى نيز وجود داشته باشد که در ساخت نهائى پيام براى تجلى آن معنى به‌خصوص تأثير بگذارد.

مثلاً ممکن است معنى در ذهن فرد متجلى شود اما وضع روحى آن لحظهٔ او، مثلاً احساس خجالتى که دچار شده است در ساخت پيام نهائى مؤثر باشد. مسئله‌اى که به‌طور مستقيم مربوط به سطح توانائى عمومى ارتباطى او نيست. به همين دليل در مدل شمارهٔ ۴ فلش به طرف سطح توانائى ارتباطي، از يک جهت نيست بلکه از جهات مختلف نشان داده شده است.

اين جهات گوناگون نمايندهٔ اوضاع فردى و اجتماعى ديگرى است که در آن لحظه مستقيماً مربوط به توانائى ارتباطى نمى‌شود، اما به‌طور غيرمستقيم تأثير مى‌گذارد.