خصوصیات رفتاری(۴)

رفتارهاى تهاجمى

مبارزه مى‌تواند بين شترمرغ‌هاى ماده، شترمرغ‌هاى نر و يا يک شترمرغ نر و ماده صورت گيرد. معمولاً آن شترمرغ ماده‌اى غالب است که شترمرغ‌هاى مادهٔ ديگر را از ميدان به‌در کند.و براى انجام اين کار او بال‌هاى خود را در طرفين نگاه‌ داشته و با منقارى باز و با ايجاد صدائى خشن به حريف خود نزديک مى‌شود. در مقابل اين تهديدات مغلوبين فرار کرده و دق و دلى خود را با رفتارهاى تهاجمى بر سر شترمرغ‌هاى مادهٔ ديگر خالى مى‌کنند. مبارزه با نيرومندترين پرنده آغاز و به ضعيف‌ترين آنها ختم مى‌شود.

در ميان پرندگان نر به‌ويژه دو شترمرغ قوي، ديده شده که با حرکات تهديد کننده و صداهاى هشداردهنده شترمرغ ديگر را از قلمرو خود بيرون مى‌رانند. جنگ و مجادلهٔ سنگينى نيز ميان دو شترمرغ در مراتع همجوار مشاهده شده است. در اين مراتع پرندگان تنها با سيم‌هاى مشبک از همديگر جدا شده‌اند و به‌راحتى مى‌توانند همديگر را ببينند. در ابتدا شروع به پائين و بالا رفتن در اطراف حصار مى‌کنند، سپس توقف کرده و در مقابل همديگر مى‌ايستند و با بال‌هاى گسترده شده و منقار باز با يکى از پاها به حصار ضربه مى‌زنند. هدف اصلي، ضربه زدن به ران و سينهٔ پرندهٔ مقابل و تثبيت موقعيت فردى است. گاهى اتفاق مى‌افتد که پرنده در اثر گير کردن انگشت خود در حصار به زمين بيفتد. اگرچه هيچ‌گونه جراحت جدى در طول مشاهدات ايجاد نشده است.

مشاهدات انجام شده حاکى از درصد کمى (۸۹/۱ درصد) از رفتارهاى تهاجمى در بين گلّه است. اوج اين‌گونه فعاليت‌ها در بين ساعت‌ها ۱۵ تا ۱۹ ثبت شده است. ميانگين زمان رفتارهاى تهاجمى در عرض يک ساعت ۱۷ ثانيه مى‌باشد. انجام اين حرکات تهاجمى مى‌تواند تا ۲ دقيقه و ۳۸ ثانيه بهظطول انجامد. Bolwig حرکت مخصوص بال را نيز به‌عنوان نوعى تهاجم مورد توجه قرار داده است. در بررسى‌هاى انجام گرفته در مورد شترمرغ‌هاى باغ‌وحش اوکلاهاما او به اين نتيجه دست يافت که شترمرغ‌هاى نر اين عمل را نه تنها در مقابل شترمرغ‌هاى ماده انجام مى‌دهند، بلکه اين حرکات را در برابر تماشاچيان باغ‌وحش نيز اجراء مى‌کنند. اين پديده با مشاهدات اخير نيز تائيد شده است. گاهى به هنگام ورود به گردشگاه دو شترمرغ نر حالت تدافعى به‌خود مى‌گيرند (بال‌ها و پرهاى دم خود را بالا مى‌برند) و صداى خشن هشداردهنده‌اى ايجاد کرده و يک پاى خود را کمى بالا مى‌برند. اين حرکات با حرکت مخصوص بال دنبال مى‌شود. مزاحمين هم احتمالاً به چشم يک حريف ديده مى‌شوند. براساس تحقيقات Bertram يک شترمرغ نر مهاجم را مى‌توان از سر، گردن و پرهاى دم رو به بالا تشخيص داد.

پرکندن با منقار

برخلاف رفتارهاى خوشايند، عمل پرچينى نياز به همکارى يک شترمرغ ديگر دارد. اين خصوصيت رفتارى عمدتاً توسط شترمرغ‌هاى ماده برروى ماده‌هاى ديگر و ندرتاً برروى شترمرغ‌هاى نر مشاهده مى‌گردد. اين عمل معمولاًً روى يک شترمرغ ديگر که در حالت استراحت يا ايستاده است انجام مى‌شود. پرها بدون هيچ انگيزه خاصى توسط منقار کنده مى‌شوند. پرنده‌اى که پرهاى او کنده شده حتى در صورت خونين بودن محل پر هيچ‌گونه اقدامى نسبت به مبارزه يا فرار نمى‌نمايد.

براساس تحقيقات Sambraus عمل پر کندن يک عارضهٔ رفتارى است که اساساً مى‌تواند بخشى از مجموعه رقتارهاى تغذيه‌اى باشد. او روش تغذيه را علت بروز اين رفتار در شترمرغ‌هاى ماده مى‌داند. زمانى‌که تغذيه نياز به صرف زمان و تحرک نياز نداشته باشد اين عمل جهت پرکردن وقت اضافى بروز مى‌کند. بر طبق مطالعات انجام شده در اسرائيل، شترمرغ‌ها تنها کمى بيش از يک ساعت را صرف انتخاب غذا و خوردن آن مى‌نمايند و بدين ترتيب کار جستجو براى غذا به‌خودى خود منسوخ مى‌شود. اين پرندگان هيچ‌گونه امکانى براى چريدن هم ندارد. بر طبق گزارشات Sambaus، شترمرغ‌ها به‌طور متوسط ۶/۲ درصد از وقت خود را صرف عمل پرکنى مى‌کنند. او چنين نتيجه مى‌گيرد که شترمرغ به‌دليل جبران کمبود فعاليت‌هاى تغذيه‌اى دست به اين عمل مى‌زند. به‌هرحال يک سؤال بدون پاسخ باقى مى‌ماند: چرا پرنده مورد تهاجم فقط مهاجمين را تهديد کرده ولى فرار نمى‌کند؟ شترمرغ‌هاى نر معمولاً کمتر از پرندگان ماده مورد اين تعرض قرار مى‌گيرند. اين مسئله احتمالاً مربوط به شأن اجتماعى عالى‌تر پرندگان مزبور که در عين حال منجر به ايجاد فاصله بيشتر بين پرندگان خصوصاً بين شترمرغ‌هاى نر مى‌شود، مى‌باشد.

پرندگان ماده هم به‌علت وحشت از برخوردهاى جنسى شترمرغ‌هاى نر، اين عمل را بر روى شترمرغ‌هاى مادهٔ ديگر انجام مى‌دهند. Sambraus تأکيد مى‌کند که عمل پرکنى در فصول سرد، زمانى‌که فقط از جيره‌هاى غذائى بسيار متراکم و کامل استفاده مى‌شود شديدتر اتفاق مى‌افتد.

براساس تحقيقات انجام شده در رابطه با اين گزارش ثابت شده که عمل پرکنى حدوداً ۰۶/۰ درصد از وقت پرندگان را در بر مى‌گيرد. اين زمان اندک بيانگر کم اهميت بودن اين عمل است. ميانگين مدت براى اين عمل ۸ ثانيه در هر ساعت ثبت شده است. اين مدت زمان در قياس با اظهارنظرهاى Sambraus که به اهميت چراى پرندگان و بى‌قاعدگى‌هاى رفتارى آنان اشاره مى‌کند کم مى‌باشد.