اطلاع‌رسانی به ورزشکار

وقتى يک ورزشکار به‌عنوان برندهٔ يک مسابقه، به‌صورت اتفاقى و يا در برنامهٔ آزمون خارج از مسابقه براى آزمايش دوپينگ انتخاب شد، روش جمع‌آورى از اصول مشابهى تبعيت مى‌کند.

در حالت معمول آزمايش دوپينگ از دو مرحله تشکيل شده است:

- تهيه نمونه که توسط مرکز کنترل دوپينگ انجام مى‌پذيرد.

- تجزيه نمونه که توسط آزمايشگاهى معتبر انجام گرفته و نتايج آن اعلام مى‌گردد.

روش کلى براى آزمايش دوپينگ در رقابت‌ها مطابق شکل زير است. اين روند مطابق توصيه‌هاى کنوانسيون ضدّدوپينگ اتحاديهٔ اروپا است و توسط اکثر کشورها و فدراسيون‌هاى ورزشى مورد قبول قرار گرفته است.

انتخاب ورزشکاران

سياست انتخاب ورزشکاران در طى يک رويداد ورزشى بايد نحوهٔ انتخاب را به‌وضوح مشخص کند. خط‌مشى انتخاب ورزشکار به‌طور معمول براساس مقررات وضع شده توسط دست‌اندرکاران برگزارى مسابقه تعيين مى‌شود. در بازى‌هاى المپيک، به‌طور معمول مقام‌هاى اول تا چهارم در هر رشته، به‌علاوه يک يا چند نفر (که به‌صورت اتفاقى انتخاب مى‌گردند)، براى تست در نظر گرفته مى‌شوند. در رشته‌هاى ورزشى رکوردى نظير دو و ميداني، وزنه‌بردارى و شنا، نتيجهٔ منفى آزمون براى ثبت رکورد ورزشکار الزامى است. بنابراين در هر مکان و هر زمانى اين احتمال وجود دارد که ورزشکار براى آزمايش دوپينگ انتخاب شود، هر چند که در آن مسابقه موفقيتى کسب نکرده باشد.

در آزمايش‌هاى دوپينگ خارج از مسابقه، نحوهٔ انتخاب و اطلاع‌رسانى تا حدودى با نحوهٔ انتخاب و اطلاع‌رسانى در جريان مسابقه فرق مى‌کند. انتخاب از ميان ورزشکاران شرکت‌کننده و مستعد و يا يک گروه هدف از ميان آنها انجام خواهد پذيرفت. ورزشکارى واجد شرايط است که در معيارهاى کميتهٔ برگزارکننده بگنجد. مثلاً به مقامى دست يافت باشد، عضو تيم ملى بوده و يا به اردوى تيم ملى دعوت شده باشد.

اطلاع‌رسانى به ورزشکار

در اين حالت، مأمورى از تيم مسئول جمع‌آورى نمونه با مراجعه شخصى يا به‌صورت مکتوب و يا از طريق تماس تلفنى ورزشکار را مطلع خواهد نمود که براى آزمايش انتخاب شده است. اين مأمور بايد تا رسيدن به مرکز کنترل دوپينگ، در تمام اوقات همراه ورزشکار باشد. به‌دليل کنفرانس‌هاى مطبوعاتي، درمان آسيب‌هاى زمان مسابقه و يا مراسم اعطاء جوايز و غيره احتمال مى‌رود که بين اتمام مسابقه تا حضور در محل آزمايش تأخير زمانى وجود داشته باشد. بنابراين حياتى است که اين مراقبت صورت پذيرد تا امکان هرگونه دستکارى يا تعويض نمونه از فرد گرفته شود. ورزشکار مى‌تواند با يک همراه (به‌عنوان مثال يک مسئول، مربى يا يکى از هم‌تيمى‌ها) به محل آزمايش دوپينگ مراجعه کند، ولى اين فرد شاهد مرحلهٔ نمونه دادن وى نخواهد بود. اگر ورزشکار بدون دليل موجه از دادن نمونه خوددارى کند، به مقامات مسئول در رشتهٔ ورزشى اطلاع داده خواهد شد و تدابير و مجازات‌هاى مقتضى اعمال خواهد گرديد.

تهيه نمونه

در اين مرحله از ورزشکار درخواست مى‌شود تا براى جمع‌آورى اوليهٔ نمونه ادرار ظرفى را انتخاب کند. اين ظرف براى جلوگيرى از هرگونه آلودگى قبلى بسته‌بندى و پلمب شده است. چون پس از هر مسابقه احتمال بروز دهيدراتاسيون در ورزشکار وجود دارد، لذا براى توليد مجدد مقادير کافى ادرار، نياز به زمان قابل ملاحظه‌اى خواهد بود. در اين مواقع از ورزشکار دعوت مى‌شود تا از نوشيدنى‌هاى موجود در مرکز کنترل دوپينگ که فاقد الکل و کافئين بوده و نيز مهروموم شده‌اند، استفاده نمايد. اين تمهيدات براى رفع ادعاهاى مطروحه در زمينهٔ مصرف نوشابه‌هاى حاوى مواد اضافى انديشيده‌ شده است. وقتى فرد توانائى ادرار کردن يافت، ظرفى را انتخاب مى‌کند که براى جلوگيرى از آلودگى قبلى با کمک پلاستيک بسته شده است. يک ناظر هم‌جنس در زمان تهيه نمونهٔ ادرار نظارت خواهد کرد.

در حالت طبيعى بايد حدود ۷۵ ميلى‌ليتر ادرار تهيه شود. سپس ورزشکار دو ظرف شيشه‌اى (که از قبل کاملاً بسته شده و به نام‌هاى A و B نام‌گذارى شدە) و نيز دو ظرف نگهدارنده انتخاب مى‌کند. نمونهٔ ادرار در اين شيشه‌ها تقسيم مى‌گردد. اصولاً دو سوم نمونه در شيشهٔ A و يک سوم در شيشهٔ B ريخته مى‌شود. هر دو شيشه بسته شده و بعد از کدگذاري، مهروموم مى‌گردند.

گاهى براساس قوانين، اندازه‌گيرى PH و وزن مخصوص ادرار در محل نمونه‌گيرى لازم مى‌گردد و اين کار با استفاده از حجم باقى‌ماندهٔ نمونه در لوله جمع‌آورى انجام مى‌پذيرد. PH بايد بين ۵ تا ۷ و وزن مخصوص حداقل ۰۱/۱ باشد. اگر ارقام نمونه مطابق اين اعداد نبود، بايد نمونهٔ ادرارى ديگرى گرفته شود.

پس از مهروموم شدن نمونه‌ها، تکميل مدارک پايان يافته و توسط مأمور مربوطه، شخص ورزشکار و هر همراه ديگرى تأييد مى‌شود. يک کپى از فرم به ورزشکار داده مى‌شود. کپى ديگرى که شامل نام فرد نيست، اما جنس، حجم ادرار و شمارۀ کد شيشه و مهروموم و همهٔ داروهاى مصرفى ورزشکار در آن قيد شده، به آزمايشگاه ارسال مى‌گردد.

نکتهٔ مهم اين است که تا زمان تقسيم ادرار در ظروف نمونه‌گيرى و نيز مهروموم شدن آنها، شخص ورزشکار مسئول کنترل و مراقبت از نمونه خواهد بود.

انتقال به آزمايشگاه

در اين مرحله نمونهٔ ادرار و فرم آزمايش دوپينگ (که فقط حاوى اطلاعات در مورد نمونه، داروها و مهروموم امنيتى است) به يک آزمايشگاه معتبر ارسال مى‌گردد و مراجعهٔ شخصى فرد ورزشکار به محل آزمايش امکان‌پذير نخواهد بود.

شيشه‌هاى مهروموم شده تحت اقدامات امنيتى و در کيف‌هاى حمل مهروموم شده، همراه با کپى‌هاى آزمايشگاهى مدارک به آزمايشگاه برده خواهند شد. زنجيرهٔ مراحل انتقال نمونه‌ها از مرکز کنترل دوپينگ به آزمايشگاه هم ثبت خواهد شد تا صحت حمل نمونه‌ها را تضمين کند. در موقع رسيدن به آزمايشگاە، شماره‌هاى مربوطه چک شده و ثبت مى‌شوند. هرگونه ناهماهنگى ذکر شده و تجزيهٔ نمونه تا موقع تأييد شدن صحت مطالب به تعويق مى‌افتد. در حالى‌که نمونهٔ B در درجه حرارت پائين (۴ درجه يا کمتر) ذخيره مى‌شود، نمونهٔ A براى تجزيهٔ مورد استفاده قرار مى‌گيرد. نمونهٔ B تا زمان حاضر شدن نمونهٔ A نگهدارى مى‌شود.

در آزمايشگاه، نمونهٔ A براى اثبات وجود داروها و يا روش‌هاى ممنوعه مورد آزمايش قرار مى‌گيرد. اگر نمونهٔ A مثبت شد، براى تأييد اين نتيجه نمونهٔ B آزمايش خواهد شد. آزمايشگاه مى‌تواند از نمونهٔ ادرارى جهت امور تحقيقاتى استفاده کند، اما تحت هيچ شرايطى مشخصات فرد افشاء نخواهد شد.