|
|
|
| اين رودخانه که يکى از سرشاخه‌هاى رود تجن است؛ از چند رودخانه فرعى تشکيل شده است و به طرف شمال شرق جريان مى‌يابد. آبراهه‌هاى اصلى تشکيل دهندهٔ سفيد رود عبارت‌اند از : آبرود کاورد، سياه رودبار، تويسن دره و آبراهه شلي.
|
|
| رودخانهٔ سفيد رود پس از پيوستن به اين آبراهه‌ها، با جريان پايه‌اى معادل ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ ليتر توان آبيِ قابل توجهى پيدا مى‌کند. اين ميزان خروجى آب، پس از آبيارى مزارع حاشيهٔ رودخانه، به طرف تجن جارى مى‌شود.
|
|
| رودخانهٔ سيانجان (تلخ‌آب)، زاهدان
|
|
| اين رودخانه که يک رودخانه مرزى است از کوه پاچنشاهى واقع در ميرجاوه - ۱۵ کيلومترى شرق زاهدان - سرچشمه مىگيرد و به موازات خط آهن زاهدان به ميرجاوه به سوى جنوب شرقى جريان مى‌يابد. در محدودهٔ شهرستان خاش خط مرزى ايران و پاکستان را تشکيل مىدهد و پس از مخلوط شدن با رودهاى لاديز و گزو در ۱۳۵ کيلومترى شرق خاش از خط مرزى خارج و مازاد آب‌هاى آن در مراتع سيلابى به هامون ماشکيل واقع در خاک پاکستان سرازير مى‌شود. طول اين رودخانه از سرچشمه ۲۵۰ کيلومتر است.
|
|
|
|
| اين رودخانه که در گذشته به نام رودخانهٔ سارياتن مشهور بود، از چشمه‌اى به همين نام در ارتفاعات کوه آلماليجه سرچشمه مىگيرد و پس از آبيارى دشت نمدان، به درياچهٔ کافتر مى‌ريزد. رودخانهٔ شادکام در محدودهٔ شهرستان اقليد جريان دارد و حاشيه‌ها و پيرامون آن ارزش‌هاى گردشگاهى دارند.
|
|
|
|
| اين رودخانهٔ مهم، از کوه‌هاى جنوب شرقى شهرستان سپيدان سرچشمه مىگيرد و پس از پيوستن به رود کوچک برغان به سمت جنوب جريان مى‌يابد و در محلى به نام روديان، وارد دهستان دشمن‌زيارى مى‌شود. رودخانهٔ شش‌پير پس از آبيارى اراضى کشاورزى دهستان دشمن زيارى در ۱۸ کيلومترى شرق فهليان به رود شيرين مى‌پيوندد و وارد دهستان رستم مى‌شود.
|
|
| رودخانهٔ شميل يا حسن‌لنگى، بندرعباس
|
|
| اين رودخانه با نام چيل و شقرود از کوه‌هاى شمال شرقى بندرعباس سرچشمه مىگيرد و در مسير خود روستاى شميل را آبيارى کرده و از شمال به جنوب جريان مى‌يابد. اين رودخانه پس از آبيارى دشت‌هاى سر راه خود، از نزديکى روستاى حسن لنگى مىگذرد و در حدود ۶۰ کيلومترى شرق بندرعباس، با نام حسن لنگى وارد خليج‌فارس مى‌شود.
|
|
| آب اين رودخانه نسبت به ساير رودها از کيفيت خوبى براى کشاورزى و آبيارى برخوردار است. در نزديکى روستاى حسن لنگى زمينه‌هاى مناسبى جهت استفاده از زيبايى‌هاى طبيعى براى علاقه‌مندان به طبيعت فراهم شده است. سيماى طبيعى روستاى حسن‌لنگى با معمارى ويژهٔ نواحى گرمسيرى، همراه با مناظر گياهان حاره‌اى، زيبايى بس خيره‌کننده‌اى در اطراف رود ايجاد کرده است.
|
|
|
|
| اين رودخانه از به هم پيوستن چند نهر که از کوه‌هاى سياه، ملک تير و جم سرچشمه مى‌گيرند به وجود آمده است. رود شور لار پس از جذب زهکش دشت‌هاى لار و على‌آباد و دريافت آب چند چشمه، از شهرستان لار خارج مى‌شود. کيفيت آب اين رودخانه به دليل عبور از گنبدهاى نمکى نامناسب، حتى براى کشاورزى نيز قابل استفاده نيست، ولى احتمالاً داراى جنبه‌هاى درمانى است.
|
|
|
|
| اين رودخانه که مهم‌ترين رودخانهٔ شهرستان ممسنى است، از به هم پيوستن رودخانهٔ شش پير و رودشير به وجود آمده است که پس از عبور از کنار کوه قلعه سفيد، وارد منطقهٔ فهليان مى‌شود.
|
|
| اين رودخانه پس از مشروب ساختن اراضى وسيع، از ميان دره‌اى عميق به نام تنگ آبجان يا آبجونه مىگذرد و در ناحيه‌اى به نام گوشهٔ بردنگان با رودخانهٔ کتى‌کور (دروغزن) يکى مى‌شود. پس از آن، از دره‌اى ژرف عبور مى‌کند و در ناحيهٔ امام ضامن در غربى‌ترين ناحيهٔ ممسنى به رودخانهٔ پيرين مى‌پيوندد و رودخانهٔ زهره را تشکيل مىدهد. سپس به سوى جنوب امتداد يافته و مرز طبيعى بين ممسنى و ناحيهٔ گچساران را به وجود مى‌آورد.
|
|
| مسير اين رودخانه، يکى از جالب‌ترين جلوههاى طبيعى استان را که تجربه ديدار آن فراموش نشدنى است، به نمايش مى‌‌گذارد.
|
|
| رودخانهٔ قره‌آغاج، مرودشت
|
|
| اين رودخانه که شاخهٔ اصلى رودخانهٔ مند است، از کوه‌هاى چهل چشمه در شمال شهرستان مرودشت سرچشمه مىگيرد و پس از آبيارى دشت کوار، از اين شهرستان خارج مى‌شود.
|
|
| رودخانهٔ قزل‌اوزن، خدابنده
|
|
| اين رود که يکى از مهم‌ترين رودخانه‌هاى ايران و شهرستان زنجان است، از کوه‌هاى استان کردستان سرچشمه مىگيرد و از راه قشلاقات افشار در حومهٔ خدابنده، وارد محدودهٔ استان زنجان مى‌شود. قزل‌اوزن در حدفاصل کوه‌هاى تالش و رشته‌کوه‌‌هاى شمالى زنجان به طرف مشرق جريان مى‌يابد و در نزديکى منجيل با دريافت آب «هزاررود» شاهرود پر‌‌آب‌تر مى‌شود و به طرف شمال با نام سفيدرود جريان مى‌يابد و سرانجام به درياى مازندران سرازير مى‌شود. اين رود در مسير طولانى خود، با افزايش رطوبت و کاستن از سردى هوا، نقش مؤثرى در رونق کشاورزى منطقه ايفا مى‌نمايد. کنارههاى اين رودخانه يکى از تفرجگاه‌هاى مهم استان محسوب مى‌شود. هم‌‌‌جوارى اين رودخانه با جادهٔ اصلى تهران - تبريز، زمينهٔ استفادهٔ تفرجگاهى آن را افزايش داده است و کنارههاى آن، به‌طور پراکنده، مورد بهره‌بردارى تفريحى قرار مى‌گيرند. کشتزارها و باغ‌هاى سرسبز کنارههاى اين رودخانه جلوههاى بسيار زيبايى را به نمايش گذاشته‌اند.
|
|
| رودخانهٔ قلات، روستاى جان‌خانى، كهكيلويه(دهدشت)
|
|
| طول رودخانهٔ قلات ۴۵ کيلومتر و ارتفاع سرچشمه آن از سطح دريا ۱۹۵۰ متر است. اين رودخانه از دامنه کوه‌هاى سفيد کوه و تنبلان در ۵۷ کيلومترى جنوب شرقى رامهرمز سرچشمه مىگيرد و از طريق تنگ سندان به سوى جنوب غربى سرازير مى‌شود.
|
|
| در ۲ کيلومترى جنوب شرقى روستاى قلعه مامبى تغيير مسير مىدهد و به سوى جنوب شرقى جارى مى‌شود و ضمن عبور از کنار روستاهاى شاه‌ولى، چهگاه و پاى تاوه با ريزابه‌هاى متعددى که از شمال و غرب سرچشمه گرفته‌اند مخلوط مى‌‌گردد. در روستاى جان خانى در ۳۲ کيلومترى شمال غربى دهدشت به رود مارون مى‌پيوندد.
|
|
| رودخانهٔ كال شور، ميامى، شاهرود
|
|
| اين رودخانه از کوه‌هاى شمال شرقى ميامى (کوه چاه‌بيد) سرچشمه مىگيرد و پس از گذشتن از شمال ميامى، از زير پل ابريشم وارد کوير مى‌شود.
|
|
|
|
| رود کُر از کوه‌هاى سيد محمد و پالانگرى در شهرستان اقليد سرچشمه مىگيرد و پس از پيوستن آب تعدادى از چشمه‌هاى اين شهرستان به آن، با نام رودخانهٔ دزدکر از ناحيهٔ تنگ براق به شهرستان مرودشت وارد مى‌شود. شاخه‌اى ديگر از اين رودخانه نيز با نام رودخانهٔ مارگان پس از پيوستن شاخهٔ شورخارستان به آن، با نام گاوگدار به دزدکر که از کوه‌هاى رنج سپيدان سرچشمه مىگيرد، مى‌پيوندد. يک شاخهٔ مهم ديگر تنگ شول، بادامک است. رودخانه کُر، پس از گذشتن از سد درودزن وارد دشت رامجرد مى‌شود. در پائين رودخانه، بندهاى سنتى امير، فيض‌آباد تيلکان و جهان‌آباد احداث شده‌اند. اين رودخانه وارد منطقهٔ کربان از شهرستان شيراز مى‌شود و سرانجام در سياه‌زار به درياچهٔ بختگان مى‌ريزد.
|
|
|
|
| اين رودخانه يکى از پُرآب‌ترين رودخانه‌هاى استان است که از ضلع جنوبى کوهستان البرز و ۴۲ کيلومترى شمال شرق کرج از کانون آب‌گير خرسنگ‌کوه سرچشمه مىگيرد. طول آن در حدود ۲۲۰ کيلومتر و ميانگين مجموع آب سالانهٔ آن، بيش از ۲۵۰ ميليون مترمکعب است.
|
|
|
روى اين رودخانه، در کنار جادهٔ چالوس، سد بزرگ اميرکبير ساخته شده است که علاوه بر تأمين بخش مهم از آب آشاميدنى شهر تهران، ۷۵ هزار هکتار از زمين‌هاى کشاورزى پايين دست را آبيارى مى‌کند، محيط پيرامون سد و هم‌چنين کنارههاى رودخانه گردش‌گاه‌هايى زيبا دارد.
|
|
| رودخانهٔ كل (شور)، بندرعباس
|
|
| آغازِ اين رود با نام رود شور، از کوه‌هاى شمالى بخش سعاد‌ت‌آباد سرچشمه مىگيرد و به سمت جنوب جريان مى‌يابد. سپس با دريافت آب شاخه‌هاى ديگر، در حدود ۷۰ کيلومترى غرب بندرعباس با نام رودخانهٔ کل به خليج‌فارس مى‌ريزد. شاخه‌هاى اين رودخانه عبارت‌اند از : رود شور، رود کريم‌آباد، رود رسول، کشک‌رود، عکس رستم و رودبان. اين رود به واسطهٔ عبور از تشکيلات نمکى دورهٔ ميوسن شور و غيرقابل استفاده است؛ به طورى که در طول مسير چند صد کيلومترى آن، آبادى و روستايى به وجود نيامده است.
|
|
| رودخانهٔ گرد آوه، بويراحمد(ياسوج)
|
|
| طول رودخانهٔ گرد آوه ۳۰ کيلومتر و ارتفاع سرچشمهٔ آن از سطح دريا ۲۵۰۰ متر است. اين رودخانه از چشمه‌سارهاى دامنهٔ شمالى کوه‌هاى سفيد و مورندون در ۴۸ کيلومترى شمال غربى ياسوج سرچشمه مىگيرد و به نام رود چنار به سوى جنوب شرقى روان مى‌شود و در سر راه روستاهاى سرچنار، ميان چنار و دم چنار بالا و پايين را مشروب مى‌کند. اين رودخانه در دامنهٔ جنوبى کوه دوگوش با يک ريزابه کوچک جنوبى مخلوط مى‌شود و به نام رود گرد آوه در روستاى دروهان به رود معروف بشار مى‌ريزد.
|
|
| رودخانهٔ گل رودبار، شهميرزاد، سمنان
|
|
| اين رودخانه از ارتفاعات شمال شهميرزاد سرچشمه مىگيرد و در نزديکى بند مهدى شهر، با دريافت شعبه‌هاى ده صوفيان و شهميرزاد، حوزه‌اى وسيع را مشروب مى‌کند. در شمال روستاى درجزين، شعبى ديگر به آن متصل مى‌شود که پس از گذشتن از غرب سمنان در دشت فرو مى‌رود. حواشى بالادست اين رودخانه گردشگاه‌هاى بهارى و تابستانى مناسبى دارند.
|
|
| رودخانهٔ ماربر، بويراحمد(ياسوج)
|
|
| اين رودخانه از ارتفاعات کوه دنا سرچشمه مىگيرد سپس همراه با چشمه‌سارهاى مال خليفه و سندگان (رودخانه شيلونه) و با پيوستن به رودخانهٔ بشار، رودخانهٔ خرسان را به وجود مى‌آورند.
|
|
|
|
| اين رودخانه که از کوه‌هاى رنج سپيدان سرچشمه مىگيرد، از شاخه‌هاى رودخانهٔ کُر است. رود مارگان پس از پيوستن به چند شاخهٔ ديگر، در خارج از شهرستان سپيدان، رودخانهٔ کُر را تشکيل مىدهد. آبشار اين رودخانه يکى از معروف‌ترين آبشارهاى ايران و جهان است.
|
|
| رودخانهٔ مارون، بويراحمد(ياسوج)
|
|
| اين رودخانه بيشترين آب استان را خارج مى‌کند. حوزهٔ آبريز آن، مناطق غربى بويراحمد سفلى و قسمت اعظم طيبى و دشمن زيارى را در بر مىگيرد. اين رود پس از عبور از دم لوداب، وارد مناطق دشمن زيارى و طيبى مى‌شود و در مسير خود شعبه‌هاى مهمى را دريافت مى‌کند و پس از عبور از ميان سوق و لنده از آخرين نقطهٔ کهگيلويه به نام تنگ تکاب مىگذرد و به سمت بهبهان و اهواز در استان خوزستان جريان مى‌يابد و به نام رود جراحى به خليج‌فارس مى‌ريزد. سرچشمه‌هاى اين رود بويژه در دامنهٔ کوه‌ها از پتانسيل‌هاى تفرجگاهى قابل توجهى برخوردارند.
|
|
| رودخانهٔ مردق يا موردى چاى، مراغه
|
|
| رودخانهٔ مردق (موردى چاي) از کوه‌هاى جنوبى سهند سرچشمه مىگيرد و پس از مشروب ساختن اراضى شرق مراغه به طرف جنوب غربى سرازير مى‌شود و اراضى دهستان گاو دول ملکان را آبيارى مى‌کند و سپس به درياچهٔ اروميه مى‌ريزد. بستر اين رودخانه از دوران سوم زمين‌شناسى به يادگار مانده است و به همين اعتبار، اين رودخانه علاوه بر ارزش‌هاى تفرجگاهى از اهميت پژوهشى در مطالعات زمين‌شناسى و فسيل‌شناسى دوران سوم زمين‌شناسى نيز برخوردار است.
|
