|
|
|
|
|
| مجموعه آثار باستانى هفت تپه در دشت جنوب غربى ايران در منطقه خوزستان در ناحيه طرح نيشکر هفت تپه واقع شده است. اولين واحد ساختمانى مکشوفه در حفريات اين منطقه آرامگاه تپتى آهار پادشاه ايلامى بود که در مجموعه ساختمانى يک معبد آرامگاه قرار گرفته بود. معبد در کنار آرامگاه اين پادشاه که حدود ۱۳۵۷ پيش از ميلاد مى‌زيسته ساخته شد و براى نگاهدارى و مواظبت از آرامگاه اين شاه ايلامى ايجاد گرديد. معبد داراى قسمت‌هاى مختلف از قبيل سالن‌ها، راهروها و حياط مرکزى وسيعى بود که در آن دو کتيبهٔ بزرگ سنگى کشف شد.
|
|
| در آرامگاه مجاور آرامگاه تپتى آهار، تعداد ۱۲۳ اسکلت به‌ترتيب در جوار يکديگر دفن شده بود. اين افراد احتمالاً قربانيانى بوده‌اند که در هنگام دفن تپتى‌آهار براى خدمت به او در جوار آرامگاه او دفن شده‌اند.
|
|
| در مشرق محوطه آرامگاه و معبد، مجموعه آثار باستانى هفت‌تپه وجود داشته است. در حفارى اين تپه بقاياى يک ساختمان عظيم آشکار شد. اين معبد يا زيگورات عظيم داراى صفه و سکوى مرتفع و عظيمى در وسط بود و در اطراف آن سالن‌هاى وسيع و حياط‌هاى روباز و کارگاه قرار داشت. در سالن‌هاى اين ساختمان خشتي، تزئنيات و نقاشى‌هائى بر ديوار مشاهده مى‌شد.
|
|
| سفال هفت تپه از نوع سفال ساده‌اى است که در اواسط هزارهٔ دوم پيش از ميلاد در اين منطقه رايج بوده است. ظروف سنگي، سنگ‌هاى وزنه، اشياء مفرغي، سلاح‌هاى مفرغي، و مهرهاى استوانه‌اى مربوط به نيمهٔ دوم هزاره دوم پيش از ميلاد در ضمن حفارى آشکار گرديد. از اشياء مهم و قابل ملاحظه از نظر هنرى و تزئيني، دو سه مسجمه بسيار جالب، يک ماسک گلى و جواهرات و مدال‌هاى غير طبيعى است.
|
|
| از مهم‌ترين کشفيات هفت تپه که ارزش تاريخى و سنديت دارد، سه کتيبهٔ بزرگ سنگى است که با خط ميخى نقر شده و اطلاعات مهمى از تپتى‌آهار در اختيار قرار مى‌دهد. ديگرى مجموعهٔ بسيار ارزنده‌اى از الواح گلى با متون ميخى است، که متجاوز از چند هزار قطعه مى‌باشد و اطلاعات مهمى دربارهٔ هفت تپه و آثار باستانى آن و تپتى آهار و دوران حکومت او در قرن چهاردهم پيش از ميلاد در اختيار باستان‌شناسان قرار داده است. مدارک موجود حاکى از آن است که اين آثار بقاياى يکى از مراکز بزرگ ايلامى است که احتمالاً يک مکان مذهبى بوده و نام باستانى آن کاهيناک مى‌باشد. براساس همين اسناد و مدارک، دوران حکومتى تپتى‌آهار همزمان با دوران پادشاهى کاداشمن انليل پادشاه کاسى بين‌النهرين بوده و آثار و بقاياى مکشوفه در حفارى هفت تپه و به‌خصوص خطوط ميخى به‌دست آمده، اطلاعات زيادى در مورد دوران تاريخ تاريخ اسلام يعنى بين سال‌هاى ۱۵۰۵ تا ۱۳۵۰ پيش از ميلاد در اختيار قرار مى‌دهد.
|
|
|
|
| تشخيص هويت تعدادى از اشياء مفرغى لرستان يکى از مسائلى است که جهان باستان‌شناسى امروز با آن روبرو است. اين اشياء مفرغى به لحاظ ارزش هنرى و نحوه ساخت، اهميت خاصى را دارا هستند.
|
|
| به‌دليل حفارى‌هاى غيرعلمى و غير مجاز، هيچ‌گونه اطلاعات صحيح و مستندى راجع به اصل و سرچشمهٔ اين اشياء و تعلق به يکى از تمدن‌هاى گذشته به‌دست نيامده است.
|
|
| در حفارى‌هاى سال‌هاى ۱۹۶۵ و ۱۹۶۶ ميلادى در تپه قبرستان و رکبود آثار اين دوران که مربوط به قرون هفتم و هشتم پيش از ميلاد بود به‌دست آمد. آثار مکشوفه معرف دوره‌هاى اخير مجموعه مفرغ‌هاى لرستان بودند. علاوه بر آن اطلاعاتى نيز مربوط به دوره جديدترى از اين دوران يعنى حدود سال‌هاى ۲۴۰۰ تا ۲۰۰۰ پيش از ميلاد نيز به‌دست آمد. طى حفارى‌هاى سال ۱۹۶۹ ميلادي، در منطقه بدر و ارکواز و قبرستان‌هاى بردبال و پايکل و مکان‌هاى ديگر، آثارى مربوط به تقريباً زمان‌هاى ۱۲۰۰ تا ۱۰۰۰ قبل از ميلاد به‌دست آمد.
|
|
|
|
| تپه باباچان در قسمت جنوبى دشت دلفان در پشتکوه لرستان قرار گرفته است. اين تپه در نزديکى سرچشمه‌هاى رود قزکشکان در منطقه کوهستان زاگرس واقع شده است. بقاياى باستانى در اين محل شامل يک تپه بزرگ در وسط و چند تپه کوچک ديگر در مشرق و جنوب غربى است. در بررسى اوليه اين تپه، قدمت تپه را حدود اوايل هزاره اول پيش از ميلاد تعيين کردند.
|
|
|
|
| هفتوان تپه که به‌نام‌هاى بوتان‌تپه و تام‌تپه نيز ناميده مى‌شود، در شمال غرب ايران در نزديکى سلماس و حوالى کرانه‌هاى غربى درياچه اروميه واقع شده است. اين ناحيه که خود قسمتى از يک منطقه تمدنى بزرگ‌ترى در دوران باستان بوده است، ارتباط نزديکى با مشرق آناتولى و ناحيهٔ قفقاز و قسمت‌هاى ديگر آذربايجان داشته و در وسط دشت پرآب و حاصلخيزى قرار گرفته است.
|
|
| هفتوان‌تپه، تپه‌اى است بزرگ و آثار باستانى عظيمى را در بر دارد. بلندترين قسمت تپه حدود ۲۷ متر از سطح زمين‌هاى اطراف ارتفاع دارد. در طبقات همزمان با اواسط هزاره دوم پيش از ميلاد يک ساختمان بزرگ سنگى آشکار شد. قسمت‌هاى مرتفع ديوارها از خشت خام و شالوده و بنيان ديوارها از يک لايه سنگ با ملات گل ساخته شده بود.
|
|
| ظروف سفالى اين منطقه از نوع سفال خاکسترى است که متعلق به اواسط هزاره دوم پيش از ميلاد مى‌باشد. برخى از سفال‌هاى اين منطقه با سفال اورارتوئى قرن ششم پيش از ميلاد قابل مقايسه است.
|
|
| آخرين لايه‌هاى باستانى در مرتفع‌ترين قسمت‌هاى تپه بقاياى دوران ماد و هخامنشى و همچنين دوره ساسانى را معرفى مى‌نمايد.
|
