پاتوفیزیولوژی

تقريباً تمام موارد پرفشاري پورت از افزايش مقاومت ناشي مي‌شوند، هرچند که محل مقاومت در بيماري‌هاي مختلف متفاوت است.

فشار وريد پورت در حالت طبيعي بين ۷ تا ۱۰ ميلي‌متر جيوه است. در پرفشاري پورت، فشار وريد پورت از ۱۰ ميلي‌متر جيوه بيشتر مي‌شود و به‌طور متوسط به حدود ۲۰ ميلي‌متر جيوه و گاه حتي تا ۵۰ يا ۶۰ ميلي‌متر جيوه نيز مي‌رسد.

در تعداد کمي از بيماران خون در وريد پورت به کندي حرکت مي‌کند، و در موارد نادر حتي ممکن است جهت جريان خون برعکس شود و درنتيجه وريد پورت نقش مجراي خروجي را براي کبد ايفاء کند. پائين‌بودن جريان خون، بيمار را مستعد ابتلاء به ترومبوز وريد پورت مي‌کند که از عوارض سيروز است و معمولاً باعث مي‌شود که وريد پورت براي شانت نامناسب شود.

مقاومتي که نسبت به جريان خون از درون کبد وجود دارد باعث اتساع مسيرهاي کولترال بين سيستم‌هاي وريدي پورت و سيستميک مي‌شود. با ادامه پيدا کردن اين فرآيند پاتولوژيک، فشار وريد پورت تا حدود ۴۰ سانتي‌متر آب (۳۰ ميلي‌متر جيوه) افزايش پيدا مي‌کند. در اين فشار، با افزايش پيدا کردن مقاومت کبدي که حتي به مرز انسداد وريد پورت نيز مي‌رسد، بخش عمده‌اي از جريان خون پورت بدون‌ آنکه با افزايش قابل ملاحظه‌اي در فشار وريد پورت همراه باشد به‌درون کولترال‌ها منحرف مي‌شود.

نوع کولترالي که ايجاد مي‌شود تا حدودي به‌علت زمينه‌اي پرفشاري پورت بستگي دارد.

ترومبوز وريد طحالي به تنهائي باعث پرفشاري موضعي وريدهاي طحال مي‌شود و کولترال‌هائي از طحال به‌سمت فوندوس معده ايجاد مي‌کند. از آنجا، خون از طريق وريد کرونر به سيستم پورت اصلي باز مي‌گردد. در اين شرايط، غالباً واريس‌هاي معده با واريس‌هاي مري همراه نيستند.

ترومبوز وريد طجالي به‌تنهائي باعث پرفشاري موضعي وريدهاي طحال مي‌شود و کولترال‌هائي از طحال به‌سمت فوندوس معده ايجاد مي‌کند. از آنجا، خون از طريق وريد کرونر به سيستم پورت اصلي باز مي‌گردد. در اين شرايط، غالباً واريس‌هاي معده با واريس‌هاي مري همراه نيستند.

به استثناء کولترال‌هاي محل اتصال مري به معده که خونريزي در آنها شايع است، در ساير مواردي‌که کولترال‌هاي بزرگ و متعدد تشکيل مي‌شوند، خونريزي خودبه‌خودي به‌ندرت رخ مي‌دهد.

در بيماراني که دچار فيستول‌هاي شرياني به وريد پورت هستند و احتمالاً در برخي از موارد اسپلنومگالي غول‌آسا، نظير متاپلازي ميلوئيد يا اسپلنومگالي گرمسيري، ممکن است افزايش جريان خون، پرفشاري وريد پورت را تشديد کند. در صورت وجود فيستول شرياني - وريدي، پرفشاري وريد پورت و تظاهرات باليني آن معمولاً تا چندين ماه بروز نمي‌کنند، چون ظرفيت سينوزوئيدها به‌قدري زياد است که باعث افزايش متوسطي در فشار وريد پورت مي‌شود. با اين حال، با گذشت زمان سينوزوئيدها اسکلروزه مي‌شوند، مقاومت افزايش پيدا مي‌کند، و فشار پورت به‌تدريج آنقدر بالا مي‌رود که باعث شکل‌گيري واريس‌ها مي‌شود.