علف‌کش‌های آلیفاتیک کلردار

ترکيبات خطى يا آليفاتيک، زنجيرهائى از کربن هستند که فاقد حلقه در ساختمان خود هستند. اگرچه تعداد زيادى از علف‌کش‌ها را به‌عنوان آليافتيک مى‌توان طبقه‌بندى کرد اما تنها دو علف‌کش در گروه آليفاتيک کلردار جاى گرفته‌اند: TCA (ترى کلرواستيک اسيد) و دالايون. اين ترکيبات را عمدتاً براى کنترل برگ‌باريک‌هاى چندساله و يک‌ساله به‌کار مى‌برند.

بيوشميست‌ها از گذشته‌هاى دور از TCA به‌عنوان رسوب‌دهندهٔ پروتئين استفاده مى‌کنند. اگرچه اين عمل را نمى‌توان به‌عنوان عمل تخصصى يک علف‌کش انگاشت اما هم TCAو هم دالاپون به‌نحوى در فعاليت آنزيمى با متابوليسم پروتئين در سلول‌هاى گياه مداخله مى‌کنند. اين ترکيبات را به‌طور کلى بازدارنده‌هاى متابوليسم مى‌نامند. نمايان‌ترين اثر آنها بر گياهان ممانعت از رشد ساقه است. در گياهان برگ‌پهن که داراى ساقه و نوک‌هاى متعدد هستند، ممانعت از رشد به خوبى و به شکل‌هاى مختلف مشاهده مى‌شود.

اگرچه آليفاتيک‌هاى کلردار بر روى برگ‌باريک‌ها در مقايسه با برگ‌پهن‌هاى مؤثرتر هستند، اما عملکرد انتخابى محدودى دارند، از آنها عمدتاً به‌عنوان سمپاشى هدايت‌شونده يا تيمارهاى موضعى در بين گياهان، تيمار موضعى يا سرتاسرى قبل از سبز شدن گياه زراعى يا در مناطقى که تحت کشت نيستند استفاده مى‌کنند. دالاپون را مى‌توان به‌صورت انتخابى پس از سبز شدن در کتان و چغندرقند و در مقادير کم در علفزارهاى کشت شده استفاده نمود.

هر دو اين ترکيبات از طريق شاخ و برگ و ريشه‌ها جذب شده و به خوبى در گياه حرکت مى‌کنند. TCA به‌صورت آپوپلاست حرکت مى‌کنند. به محض پاشيدن و تماس با شاخ و برگ، فعاليت سريعى از خود نشان مى‌دهند. دالاپون به خوبى به‌صورت سيم‌پلاست حرکت مى‌کند و به هنگامى که بر روى شاخ و برگ پاشيده مى‌شوند، فعاليت علف‌کشى خوبى بر روى اندام‌هاى رويشى زيرزمينى از خود نشان مى‌دهد. اين ترکيب به ميزان وسيعى استفاده مى‌شود و به‌طور مؤثرى برگ‌باريک‌هاى چندساله‌اى مثل قياق، پنجه مرغى را کنترل مى‌کند. دالاپون در خاک عمر کوتاهى دارد (يک تا پنج هفته) لذا قبل از کاشت گياهانى چون ذرت، سويا و پنبه براى کنترل برگ‌باريک‌هاى دايمى از آن استفاده مى‌شود. عمر کوتاه و درجهٔ سميت کم آن (LD50 براى پستانداران بيشتر از ۷۰۰۰ ميلى‌گرم در کيلوگرم و LC50 براى ماهى‌ها بيشتر از ۱۰۰ ميلى‌گرم در ليتر است) امکان کنترل لوئى (.Typha sp) در اطراف آب را ممکن ساخته است. در مقادير بالا، دالاپون فعاليت تماسى شبيه TCA دارد، اما به‌علت از بين بردن بافت‌هاى هادي، اثر آن بر علف‌هاى هرز چندساله کاهش مى‌يابد.

TCA و دالاپون را به‌عنوان نمک‌هاى سديم و منيزيم در اسيدهاى مادر به‌کار مى‌برند. اين فرمولاسيون‌ها در آب محلول بوده و به‌صورت آبدار مى‌توان آنها را استفاده نمود. نمک‌هاى منيزيم را با نمک‌هاى سديم ترکيب مى‌کنند و تمايل نمک سديم به جذب آب و به هم چسبيدن را به هنگام نگهدارى کاهش مى‌دهند.