اسهال‌ خونی‌ باكتریایی‌ (شیگلوز) ـ dysentery bacillary

اسهال‌ خونی‌ باكتریایی‌ (شیگلوز) عبارت‌ است‌ از یك‌ عفونت‌ باكتریایی‌ در لایه‌های‌ سطحی‌ پوشاننده‌ جدار داخلی‌ روده‌ها. این‌ بیماری‌ در اثر تماس‌ نزدیك‌ فردی‌ است‌ و به‌ صورت‌ همه‌گیری‌ رخ‌ می‌دهد. از زمان‌ ورود باكتری‌ها تا ظهور علایم‌ 4-1 روز طول‌ می‌كشد.

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. تب‌

۲. دل‌ پیچه‌

۳. تهوع‌ یا استفراغ‌

۴. دردهای‌ عضلانی‌

۵. وجود خون‌، مخاط‌، یا چرك‌ در مدفوع‌

۶. اسهال‌ (تا 20 یا حتی‌ 30 بار اجابت‌ مزاج‌ آبكی‌ در روز)

۷. گاهی‌ در شروع‌ بیماری‌، شمارش‌ گلبول‌های‌ سفید كمتر از حد طبیعی‌ است‌.

ـ علل‌ بیماری:

یك‌ نوع‌ باكتری‌ به‌ نام‌ شیگلا كه‌ به‌ جدار روده‌ بزرگ‌ تهاجم‌ می‌كند. این‌ باكتری‌ معمولاً از طریق‌ دست‌ها، غذا، یا آب‌ آلوده‌، از یك‌ فرد به‌ فرد دیگر انتقال‌ می‌یابد.

ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:

۱. مسافرت‌ به‌ كشورهای‌ خارجی‌

۲. محیط‌ زندگی‌ شلوغ‌ یا غیر بهداشتی‌

ـ پیشگیری‌:

۱. هر كس‌ كه‌ علایم‌ اسهال‌ خونی‌ باكتریایی‌ را دارد جداسازی‌ نمایید.

۲. دستان‌ خود را پس‌ از اجابت‌ مزاج‌ و قبل‌ از دست‌ زدن‌ به‌ مواد غذایی‌ بشویید.

۳. لباس‌های‌ آلوده‌ و ملحفه‌جات‌ را در سطل‌های‌ پوشیده‌ و پر از آب‌ و صابون‌ قرار دهید تا زمانی‌ كه‌ بتوان‌ آنها را جوشاند.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

با درمان‌ معمولاً در عرض‌ 7 روز قابل‌ معالجه‌ است‌. اغلب‌ عفونت‌های‌ شیگلایی‌ خفیف‌ هستند و درمان‌ جدی‌ احتیاج‌ ندارند. البته‌ در موارد شدید، اگر درمان‌ موفقیت‌آمیز نباشد، از دست‌ رفتن‌ آب‌ زیاد از بدن‌ ممكن‌ است‌ مرگبار باشد (خصوصاً در شیرخواران‌ و كودكان‌ كم‌ سن‌ و سال‌).

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

۱. كم‌ آبی‌ بدن‌ به‌ طور خطرناك‌، خصوصاً در كودكان‌

۲. در موارد نادر، باكتری‌ها ممكن‌ است‌ از مجرای‌ گوارش‌ به‌ خون‌ وارد شوند و سایر اعضای‌ بدن‌ را درگیر سازند، مثل‌ كلیه‌ها، كیسه‌ صفرا، كبد، یا قلب‌ و مفاصل‌. این‌ حالت‌ شاید به‌ شوك‌ و مرگ‌ بیانجامد.

ـ درمان‌:

۱. بیمار را از بقیه‌ جدا نمایید.

۲. بیمار باید مرتباً مایعات‌ دریافت‌ كند.

۳. برای‌ تخفیف‌ درد، یك‌ صفحه‌ گرم‌ كننده‌ یا شیشه‌ آب‌ داغ‌ را روی‌ شكم‌ قرار دهید.

۴. درمان‌ شامل‌ جایگزینی‌ مایعات‌ از دست‌ رفته‌، غذای‌ كم‌ حجم‌، و نیز گاهی‌ دارو می‌شود.

۵. بستری‌ كردن‌ بیمارانی‌ كه‌ شدیداً مریض‌ احوالند (خصوصاً كودكان‌ كم‌ سن‌ و سالی‌ كه‌ كم‌آبی‌ دارند). بیمار جدا از بقیه‌ بستری‌ می‌شود و مایعات‌ تكمیلی‌ از راه‌ سرم‌ به‌ وی‌ رسانده‌ خواهد شد.

۶. اقدامات‌ تشخیصی‌ ممكن‌ است‌ شامل‌ بررسی‌ آزمایشی‌ و كشت‌ نمونه‌ مدفوع‌ باشد. اطلاع‌ از بروز همه‌گیری‌ بیماری‌ و نیز آشنایی‌ به‌ نواحی‌ بومی‌ می‌تواند در رسیدن‌ به‌ تشخیص‌ كمك‌ كننده‌ باشد.

ـ داروها:

امكان‌ دارد آنتی‌بیوتیك‌ تجویز شود. از مصرف‌ تركیبات‌ ضد اسهال‌ خودداری‌ كنید مگر اینكه‌ با نظر پزشك‌ تجویز شده‌ باشند. این‌ تركیبات‌ ممكن‌ است‌ بیماری‌ را طولانی‌ كنند. اگر تا كنون‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گرفته‌اند بلافاصله‌ مصرف‌ آنها را متوقف‌ كنید.

ـ فعالیت‌:

تا حداقل‌ 3 روز پس‌ از رفع‌ تب‌، اسهال‌، و سایر علایم‌، استراحت‌ در رختخواب‌ ضروری‌ است‌ مگر برای‌ توالت‌. البته‌ پاها را در رختخواب‌ باید مرتباً ورزش‌ داد.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

مایعات‌ یا جامدات‌ نرم‌ تا زمانی‌ كه‌ اسهال‌ متوقف‌ شود، سپس‌ رژیم‌ عادی‌.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

۱. اگر شما یا كودكتان‌ علایم‌ اسهال‌ خونی‌ باكتریایی‌ را دارید.

۲. تب‌ 9/38 درجه‌ سانتیگراد یا بیشتر

۳. گلودرد، سردرد، یا گوش‌ درد

۴. تنگی‌ نفس‌ یا سرفه‌ شدید

۵. رگه‌ خون‌ در خلط‌ سینه‌

۶. درد یا تورم‌ شدید شكم‌

۷. خونریزی‌ گوارشی‌ از مقعد

۸. درد در ساق‌ پا یا تمام‌ پا

۹. تورم‌ مفاصل‌

۱۰. علایم‌ كم‌ آبی‌ بدن‌ (بی‌حالی‌، فرورفتگی‌ چشم‌ها، كاهش‌ وزن‌ سریع‌، یا خشكی‌ پوست‌) ظاهر شوند.