هزينه توليد يک مؤسسه توليدى شامل کليه هزينه‌هاى آشکار و غيرآشکارى است که مؤسسه در مقابل صاحبان منابع توليدى دارا مى‌باشد. اين هزينه‌ها درست برابر ميزانى است که براى به‌دست آوردن منابع توليدى مزبور و تشويق آنان در ادامه اشتغال در مؤسسه توليدى کافى مى‌باشد. چون معمولاً مخارج مؤسسه توليدى فقط شامل هزينه‌هاى آشکار مى‌باشد به همين سبب هزينه توليد از ديدگاه اقتصاددانان تا اندازه‌اى با آنچه که شرکت‌ها در دفاتر خود تحت عنوان مخارج ثبت مى‌کنند تفاوت دارد براى روشن شدن مطلب هزينه‌ها را از چهار جنبه مهم در نظر مى‌گيريم:
چون در هر جامعه‌اى ميزان منابع اقتصادى نسبت به خواسته‌هاى انسانى محدود است، بنابراين وقتى منابع توليدى توسط يک مؤسسه توليدى براى توليد محصول به‌خصوصى مانند A به‌کار روند، در واقع جامعه بايستى از توليد و مصرف مقادير معينى از ساير محصولاتى که با کمک منابع توليدى به‌کار رفته در توليد A مىتوانستند توليد شوند چشم‌پوشى نمايد. فرض کنيد براى توليد ماشين لباس‌شوئى و يا يخچال برقى مى‌توان از وجود نوع به‌خصوصى کارگر استفاده نمود. اگر تعدادى از اين کارگران براى توليد ماشين‌هاى لباس‌شوئى مورد استفاده قرار گيرند، در اين صورت جامعه به ناچار از آن تعداد يخچالى که اين عده کارگر مىتوانستند توليد نمايند صرف‌نظر نموده است. براى ساختن اتوموبيل، لکوموتيو، ساختمان، و بسيارى از ساير کالاها از فولاد استفاده مى‌شود. بنابراين، وقتى از فولاد براى ساختن اتوموبيل استفاده شود، ارزش ساير کالاها را که توليد آنها با فولاد انجام مى‌گيرد بايستى بالاجبار فراموش نموده و يا به عبارت ساده‌‌تر فداى توليد اتوموبيل نمود.
بنا به تعريف اقتصاددانان، هزينه توليد، محصول به‌خصوصى مانند A عبارت است از ارزش ساير کالاهاى چشم‌پوشى شده‌اى که جامعه مى‌توانست با استفاده از همان منابعى که براى توليد A به‌کار رفته‌اند توليد نمايد. هزينه منابع توليدى به‌کار رفته براى مؤسسه توليدى عبارت است از ارزش منابع مزبور در شرايطى که اين منابع در بهترين موقعيت ممکنه تحت اشتغال درآيند (۱).
اين نظر به نظريه 'هزينه امکانات ديگر' يا هزينه فرصت مرسوم است.
(۱) . در اينجا منظور از 'بهترين موقعيت ممکنه' بهترين موقعيت ممکنه از نظر خود منبع توليد مى‌باشند نه از نظر مؤسسه‌اى که منبع توليدى مورد بحث را تحت اشتغال درآورده و مورد استفاده قرار مى‌دهد، زيرا مؤسسه توليدى هميشه مايل است منابع توليدى را در ارزان‌ترين شرايط ممکنه تحت اشتغال درآورد.
هزينه‌هاى صريح يا آشکار
هزينه‌هاى توليدى صريح شامل هزينه‌هائى هستند که ما معمولاً جزء مخارج جارى يک مؤسسه توليدى به‌شمار مى‌آوريم. کليه پرداخت‌هاى مؤسسه توليدى بابت منابع توليدى خريدارى شده و يا به‌کار رفته جزء اين دسته مخارج هستند. پرداخت دستمزد، پرداخت‌هاى مختلف بابت مواد اوليه و مواد نيمه ساخته، کليه پرداخت‌ها بابت هزينه‌هاى متغير، پرداخت‌هاى مختلف بابت حساب‌هاى ذخيره و استهلاک همگى جزء هزينه‌هاى آشکار مى‌باشند. اقلام مزبور هزينه‌هائى هستند که حسابداران جزء مخارج مؤسسه توليدى منظور مى‌نمايند.
هزينه‌هاى ضمنى يا غيرآشکار
هزينه‌هاى توليدى ضمنى عبارتند از هزينه دستمزد و يا حقوق اشخاصى که شغل آزاد دارند و يا خود مالک و اداره‌کننده مؤسسه توليد مى‌باشند. هزينه‌هاى مزبور اغلب در محاسبه هزينه‌هاى مؤسسه توليدى به‌حساب آورده نمى‌شوند. بهترين مثال در اين مورد حقوق و دستمزد شخصى است که خود صاحب يک مؤسسه توليدى بوده و براى اين منظور اصولاً مبلغى اختصاص نداده و سود مؤسسه را در حکم پرداخت حقوق در مقابل خدماتى که خود براى امور مؤسسه‌اش انجام مى‌دهد مى‌داند. مثال ديگرى از هزينه‌هاى ضمنى يک مؤسسه توليدى درآمدى است که صاحبان مؤسسه توليدى در مقابل سرمايه‌گذارى خود به‌دست مى‌آورند.
