|
|
| يکى از حاميان روزنامه‌نگارى توسعه، 'ناريندر آگاروالا' (Narinder Aggarwala)، روزنامه‌نگار هندى و مسئول پيشين ارتباطات در 'برنامه توسعه ملل متحد در آسيا و اقيانوسيه' است. آگاروالا، همانند ديگر پژوهشگران ارتباطات، معتقد است که خبرنگاران غربى معمولاً تمايل به گزارش اخبار هيجان‌انگيز (Sensational news)، عجيب و استثنائى دارند و خبرهاى مربوط به توسعه و پيشرفت‌هاى کشورهاى در حال توسعه را ناديده مى‌گيرند. آگاروالا معتقد است که روزنامه‌نگارى که در بخش (سرويس) توسعه روزنامه فعاليت مى‌کند بايد به‌صورت انتقادي، مناسبت برنامه‌هاى توسعه را از جنبه نيازهاى محلى و ملى مورد ارزيابى قرار دهد. تأثير اين برنامه‌ها را به‌صورتى که توسط مسئولان دولتى ادعا شده و واقعيت موجود، مورد بررسى قرار دهد. به‌عبارت ديگر، روزنامه‌نگار بايد به روزنامه‌نگارى تحقيقى يا گزارشگرى تحقيقى بپردازد.
|
|
| پيشگامان روزنامه‌گارى توسعه يادآورى مى‌کنند، چنانچه گزارشى داراى حداقل يکى از معيارهاى زير باشد، مى‌توان در آن آثارى از روزنامه‌نگارى توسعه را ملاحظه کرد:
|
|
| تأکيد بر فرآيندها، نگاه انتقادى به برنامه‌ها، تأکيد بر نيازهاى مردم، ارائه سابقه و موضوع‌ها و طرح‌ها، پيش‌بينى نيازهاى آينده، تأثير برنامه‌ها بر مردم، مقايسه فرآيند توسعه در ساير مکان‌ها، مقايسه طراح اوليه و اجرا شده، بررسى ادعاى موفقيت برنامه و نيازهاى مردم.
|
|
|
|
| آيا مطلب، بر 'فرآيندهاى توسعه' تأکيد دارد يا 'رويدادها' ؟
|
|
| در روزنامه‌نگارى توسعه، ضمن توجه به رويدادها، توجه خاص به فرآيندها است. در روزنامه‌نگارى توسعه، گزارش آنچه روى داده است، ضرورت دارد، ولى کافى نيست. روزنامه موفق روزنامه‌اى است که به موضوع‌ها و مسائل جامعه توجه خاص داشته باشد و گزارش‌هاى تحقيقى و تشريحى تهيه کند. همان‌طور که در گزارش کميسيون مک‌برايد آمده است، 'گرسنگي' ، يک فرآيند است، در حالى‌که 'اعتصاب غذا' ، رويدادى بيش نيست. مثال ديگر: 'افزايش حقوق کارکنان دولت توسط مجلس' ، يک رويداد است. در حالى‌که 'بررسى وضعيت معيشتى کارکنان دولت، 'يک فرآيند است و موضوعى است که قابل بررسى و تحقيق مى‌باشد. تهيه يک گزارش تحقيقي، گفتگو با کارمندان دولت، کارشناسان و متخصصان و بررسى آثار اقتصاديي، اجتماعى و فرهنگى اين موضوع و پيامدهاى آن در جامعه، گامى به‌سوى روزنامه‌نگارى توسعه محسوب مى‌شود.
|
|
| نگاه انتقادى به برنامه‌ها
|
|
| آيا مطلب، حاوى بررسى دقيق و انتقادى طرح‌ها، برنامه‌ها، سياست‌ها، مسائل و يا موضوع‌هاى توسعه است؟
|
|
| اگر مطلب به مسئله يا موضوعى از ديد انتقادى بنگرد، در اين صورت جنبه‌هاى مثبت و منفى آن را مورد ارزيابى قرار مى‌دهد و از حالت عادى به گزارشگرى تشريحى يا تحقيقى تبديل خواهد شد.
|
|
|
|
| آيا مطلب به بررسى طرح‌ها، برنامه‌ها، سياست‌ها، مسائل و پا موضوع‌هاى توسعه با توجه به نيازهاى محلي، منطقه‌اى و ملى مى‌پردازد؟
|
|
| جلب مشارکت مردم براى نائل شدن به هدف‌هاى توسعه ملى بدون آگاهى آنان از برنامه‌ها و مناسبت اين برنامه‌ها با زندگى محلي، منطقه‌اى و ملى مردم ميسر نيست. يکى از معيارهاى روزنامه‌نگارى توسعه، تأکيد بر مناسبت برنامه‌ها و سياست‌هاى توسعه با نيازهاى واقعى جامعه است.
|
|
| ارائه سابقه موضوع‌ها و طرح‌ها
|
|
| آيا مطلب، اطلاعاتى راجع به سابقه و زمينه طرح‌ها، سياست‌ها، مسائل و موضوع‌هاى توسعه ارائه مى‌دهد؟
|
|
|
در بسيارى از موارد، براى شناخت موضوع‌ها و رويدادها، آگاهى از زمينه و سابقه رويدادها ضرورت دارد. گزارش حقايق پراکنده در بسيارى از موارد گمراه‌کننده است. در برخى از موارد حتى لازم است روزنامه‌نگار موضوع‌ها و رويدادها را در چارچوب تاريخى گزارش کند تا اهميت و برجستگى آن آشکار شود.
|
|
|
|
| آيا مطلب، به پيش‌بينى آينده در خصوص نيازهاى توسعه توجهى دارد؟
|
|
| پيش‌بينى آنچه در آينده مورد نياز مردم در برنامه‌ها است کارى نيست که خبرنگار توسعه به تنهائى از انجام آن برآيد. در اين خصوص او بايد با کارشناسان مربوط به گفتگو و مصاحبه عمقى بنشيند و ديدگاه‌هاى آنان را براى روشن کردن افکار عمومى در اين خصوص جويا شود.
|
|
|
|
| آيا مطلب، توجهى در خصوص تأثير طرح‌ها، برنامه‌ها، سياست‌ها، مسائل و موضوع‌هاى توسعه بر مردم دارد؟
|
|
| بسيارى از طرح‌ها، برنامه‌ها، سياست‌هاى توسعه کوشش در تغيير زندگى انسان‌ها دارد. بنابراين آگاهى آنان از تأثير برنامه‌هاى توسعه در وضعيت زندگى آنان در زمان حال و آينده، مى‌تواند مشارکت آنان را در تداوم برنامه‌هاى توسعه محلي، منطقه‌اى و ملى جلب کند.
|
|
| مقايسه فرآيند توسعه در ساير مکان‌ها
|
|
| آيا مطلب، کوششى در مقايسه بين فرآيندهاى توسعه در مناطق ديگر مملکت يا ساير کشورها دارد؟
|
|
| اگرچه عامل مجاورت جغرافيائى به‌عنوان يکى از ارزش‌هاى خبرى مطرح است، با اين حال گزارش فعاليت‌هاى مربوط به توسعه در ساير مکان‌ها مى‌تواند عامل تحريک‌کننده براى مشارکت مردم باشد.
|
|
| مقايسه طرح اوليه و اجرا شده
|
|
| آيا مطلب، طرح اوليه را با آنچه اجرا شده مقايسه مى‌کند؟
|
|
| در برخى از موارد، به دلايلى نظير کمبود بودجه، سوء مديريت و نارسائى‌هاى ديگر طرح اوليه، با آنچه نهايتاً اجرا شده تفاوت بسيار دارد و حتى در مواردى کاملاً متفاوت است. در اين موارد است که روزنامه‌نگارى تحقيقى به کمک روزنامه‌نگارى توسعه مى‌آيند تا حقايق را روشن کند.
|
|
| بررسى ادعاء موفقيت برنامه‌ها
|
|
| آيا مطلب، به بررسى ادعاء موفقيت برنامه‌ها توسط مقامات دولتى مى‌پردازد؟
|
|
| در اينجا نيز نقش روزنامه‌نگارى تحقيقى حائز توجه است. بررسى برنامه‌هائى که مخارج بسيار صرف انجام آن شده و موفقيتى که مورد ادعاء کارگزاران است، از مواردى است که بايد مورد توجه روزنامه‌نگارى توسعه قرار گيرد.
|
|
|
|
| آيا مطلب، اشاره‌اى به نيازهاى مردم دارد؟
|
|
| روزنامه‌نگار بايد از نيازهاى محلي، منطقه‌اى و ملى مردم کشور خود آگاه باشد تا بتواند در گزارشگرى توسعه موفق باشد. او بايد ضمن آگاهى از جزئيات برنامه‌هاى توسعه در کشور خود، نيازهاى تأمين نشده مردم را بشناسد و در معرفى آن به برنامه‌ريزان بکوشد.
|
|
| آنچه از اين معيارها برمى‌آيد اين است که:
|
|
| - روزنامه‌نگارى توسعه بر مردم و نيازهاى آنان تأکيد دارد.
|
|
| - روزنامه‌نگارى توسعه الزاماً گزارش مثبت از رويدادها نيست.
|
|
| - روزنامه‌نگارى توسعه فقط به موضوع‌هاى اقتصادى توجه ندارد.
|
|
| - روزنامه‌نگارى توسعه يک روزنامه‌نگارى تحقيقى است.
|
|
| - روزنامه‌نگارى توسعه يک روزنامه‌نگارى انتقادى است.
|
|
| - روزنامه‌نگارى توسعه يک روزنامه‌نگارى تشريحى است.
|
|
| - روزنامه‌نگارى توسعه يک روزنامه‌نگارى عين‌گرا است.
|
|
| - روزنامه‌نگارى توسعه توجيه‌کننده برنامه‌ها و سياست‌هاى دولت حاکم نيست.
|
|
| - روزنامه‌نگارى توسعه توجه بيشتر به فرآيندها دارد و موضوع مدار است.
|
|
| - روزنامه‌نگارى توسعه علاوه بر توجه به چهار عنصر خبر (که؟ چه؟ کجا؟ و کي؟) به عناصر 'چرا؟' و 'چگونه؟' توجه خاص دارد. در بين ارزش‌هاى خبري، اهميت 'دربرگيري' از اهميت ' شهرت' بيشتر است. ارزش خبرى 'برخورد' نيز قابل توجه است.
|
