مرورى بر مقالات اخير نشان داده است که در بيماران شرکت‌کننده در برنامه‌هاى بازپرورى قلبي، ميزان بسترى شدن مجدد آنها از ۲۱% به ۱۴% تقليل مى‌يابد. به‌علاوه، هزينهٔ مراقبت بهداشتى در طى يک دورهٔ ۲۱ ماهه به‌دنبال حملات قلبى تا حد ۲۵۹ دلار کاهش مى‌يابد که اين رقم هزينهٔ بازپرورى قلبى را نيز در بر دارد. برنامه‌هاى بازپرورى بيماران قلبى به‌طور سنتى به فازهائى تقسيم گرديده‌اند. فاز ۱ بازپرورى در هنگام بسترى بودن انجام مى‌شود و بلافاصله پس از مداخلهٔ طبى و در حالى که بيمار هنوز در بيمارستان بسترى است، صورت مى‌پذيرد. اين فاز اساساً شامل فيزيوتراپى و مشاوره در مورد عوامل خطرزا مى‌باشد. فاز ۲، بازپرورى سرپائى ناميده مى‌شود. در اين فاز بيمار در بيمارستان و تحت نظارت مستقيم يک پرستار و / يا فيزيولوژيست ورزشى ورزش مى‌کند. فاز III و IV معمولاً همان چيزى است که بازپرورى نگاه‌دارنده يا پيشرونده ناميده مى‌شود. اين شکل از بازپرورى مستلزم يک بيمار تقريباً خودکار است که قابليت ورزش بى‌خطر، بدون پايش ECG يا با پايش جزئى و نظارت محدود را دارد. اين برنامه‌هاى بازپرورى به‌صورت معمول دور از محيط بيمارستان انجام مى‌پذيرند. نسخه‌هاى ورزشى ذکر شده در اين مبحث براى بيمارانى در نظر گرفته شده‌اند که يا فاز ۲ برنامهٔ بازپرورى را گذرانده‌اند يا در حال حاضر آن را انجام مى‌دهند و / يا اينکه بدون علامت هستند. قوياً توصيه مى‌شود که قبل از ارائهٔ توصيه‌هاى ورزشى موجود در اين مبحث به بيمار، افراد مبتلاء به بيمارى شريان کرونر بايد در مورد فاز ۲ برنامهٔ بازپرورى آموزش داده شوند يا اينکه وضعيت پايدارى داشته باشند.
فوائد ورزش شامل افزايش ظرفيت عملکردى همراه با تغييرات فيزيولوژيک، اساساً در عضلات فعال محيطى و کاهش ايسکمى در زمان استراحت و فعاليت است. خطراتى همراه با ورزش وجود دارد. هيپوتانسيون ناشى از ورزش در مبتلايان به بيمارى شريان کرونر (CAD) ظاهراً متعاقب کاهش ناگهانى در برون‌ده قلبى در حين ورزش ايجاد مى‌گردد. مشاهدات اخير حاکى از آن هستند که اتساع شديد غير طبيعى در بسترهاى عروقى غير دخيل در ورزش، همراه با افزايش برون‌ده قلبى ناشى از افزايش برون‌ده قلبى ناشى از فعال شدن رسپتورهاى بطنى به خاطر ايسکمي، مکانيسم بارز مى‌باشد. همين پاتروفيزيولوژيدر هيپوتانسيون ناشى از ورزش همراه با تنگى آئورت، کارديوميوپاتى هيپرتروفيک و در بيماران داراى قلب‌هاى طبيعى و آزمون Tilt table مثبت مشاهده شده است. هيپوتانسيون فعاليتى در بيماران مبتلاء به CAD، بيمارى دريچه‌اى يا کارديوميوپاتى با پيش آگهى ضعيفى همراه است، حال آنکه هيپوتانسيون فعاليتى در بيماران با قلب‌هاى طبيعي، خوش‌خيم مى‌باشد. آريتمى‌هاى بطنى ناشى از ورزش يک عامل خطرزاى مستقل براى مرگ و ميز يا اختلالات عروق کرونر محسوب نمى‌شوند. خطر مرگ در بيمارانى که ورزش مى‌کنند، در قياس با گروه‌هاى بى‌تحرک پائين‌تر است.
خطر مرگ ناگهانى همراه با ورزش به وخامت بيمارى و شدت فعاليت ارتباط دارد و اين خطر جزئى است. در بيماران مبتلاء به بيمارى قلبي، ميزان انفارکتوس قلبى يک مورد در هر ۳۰۰ هزار بيمار - ساعت، و ميزان مرگ ۱ در هر ۷۹۰ هزار بيمار - ساعت گزارش گرديده است. برنامه‌هاى بازپرورى قلبى براساس ورزش، ناتوانى عملکردى متعاقب انفارکتوس ميوکارد يا جراحى باى‌پس کرونر را به حداقل مى‌رساند.
ورزش در بيماران مبتلاء به بيمارى شريان کرونر در صورتى بى‌خطر است که:
- در شدت ورزش کمتر از ۶MET عارى از ايسکمى باشند.
- سابقه‌اى از تاکيکاردى بطنى ناشى از ورزش، هيپوتانسيون ناشى از ورزش، يا آريتمى قلبى حاصل از ورزش نداشته باشند.
- کسر جهشى (Ejection fractions) بيش از ۵۰%
- موارد CABG، MI، آنژيوپلاستى يا آرترکتومي، بى‌عارضه گزارش گردد.
در صورتى‌که بيمار معيارهاى فوق‌الذکر را نداشته باشد، ممکن است خطر بيشترى براى ابتلاء به عوارض و مرگ و مير در حين ورزش داشته باشد و بايد در برنامه‌هاى ورزشى تجويز شده توسط يک پرسنل پزشکى کارآزموده نظير يک فيزيولوژيست ورزشى شرکت نمايد. در صورتى‌که اين افراد ايسکمى ناپايدار يا آريتمى‌هاى کنترل نشده داشته باشند، ورزش نبايد بدون ويزيت يک پزشک صورت پذيرد. براى توضيح روش‌هاى متفاوتى که براى تجويز شدت ورزش در بيماران مبتلاء به بيمارى قلبى قابل استفاده هستند.
نسخهٔ ورزشى در بيماران
- تناوب :
حداقل سه روز در هفته ورزش کنيد. براى تجديد قوا ورزش را يک روز در ميان انجام دهيد.
- نوع :
پياده‌روى يک روش ساده و ارجح مى‌باشد، چرا که به هيچ‌گونه تجهيزات ويژه نياز ندارد. دوچرخه‌سوارى ثابت يا متحرک و شنا نيز فعاليت‌هاى هوازى قابل قبولى هستند. ترکيب کردن انواع مختلف ورزش‌ها در طى يک جلسهٔ تمرينى مى‌تواند پذيرش فرد را بهبود بخشيده و اثرات کلى تمرين را افزايش دهد. بايد يک برنامهٔ مقاومتى يا تمرين با وزنه نيز در نظر گرفته شود.
- مدت :
در افراد بى‌تحرک يا غير ورزشکار با زمانى حدود ۱۰ دقيقه که فرد راحت باشد، آغاز نمائيد. به‌تدريج زمان تمرينات هوازى را به ميزان ۴-۲ دقيقه در هفته افزايش دهيد، تا اينکه فرد بتواند به زمان ۶۰-۲۰ دقيقه بدون وقفه برسد.
- شدت :
شدت فعاليت هوازى و تمرين با وزنه را مى‌توان با توجه به نمودار RPE تجويز نمود. فعاليت درک شده مابين ملايم و سخت (سنگين)، يک ۱۲ تا ۱۴ RPE در هر دو مورد توصيه مى‌گردد. به هنگام بلند کردن وزنه، از وزنه‌اى استفاده کنيد که در مورد هر گروه عضلانى بتوانيد آن را ۱۵-۱۰ بار، ۲-۱ ست تکرار کنيد.
ساير توصيه‌ها
- از انجام ورزش در ساعات گرم روز اجتناب گردد.
- از بيمار بخواهيد هرگونه اضافه وزن، تنگى نفس يا درد قفسهٔ سينه را بلافاصله گزارش کند.
- بيمار را تشويق کنيد که پيشرفت خود را در برنامهٔ ورزشى تا زمان مراجعهٔ پيگيرى بعدى ثبت نمايد.
- اطمينان حاصل کنيد که بيمار در صورت غش، سرگيجه يا تپش قلب فوراً ورزش را متوقف مى‌نمايد.
- گرم کردن و سرد کردن قبل و بعد از ورزش به مدت حداقل ۱۰-۵ دقيقه و با شدت ملايم انجام پذيرد.
