در منشاء انشاء این نامه غریب‌المعانی و باعث تصنیف ...

شبی سامان ده سد ماتم وغم		غم افزا چون سواد خط ماتم
به رنگ چشم آهو مهره گل		فلک بر صورت بال عنادل
ز بس تاریکی شب نور انجم		به سوی عالم گل کرده ره گم
تو گفتی از فلک انجم نمی‌تافت		به زحمت خواب راه دیده می‌یافت
بلائی خویش را شب نام کرده		ز روز من سیاهی وام کرده
چو بخت من جهانی رفته در خواب		من از افسانه‌ی اندوه بی‌تاب
چراغم را نشانده صرصر آه		من و جان کندن شمع سحرگاه
چو پروانه دلم را اضطرابی		چو شمعم در رگ جان پیچ و تابی
سر افسانه‌ی غم باز کردم		به روز خود شکایت ساز کردم
که از بخت بدم خاک است بستر		چه بخت است اینکه خاکش باد بر سر
نه سامانی که بینم شاد خود را		ز بند غم کنم آزاد خود را
نه سر پیداست نه سامان چه سازم		چنین افتاده‌ام حیران چه سازم
چنین یارب کسی حیران نیفتد		بدینسان بی سر و سامان نیفتد
چو خواهم خویش را از تیرگی دور		ز برق آه خشم خانه را نور
چو خواهم باکسی همدم نشینم		به خود جز سایه همزانو نبینم
چو محنت افکند بر خاک راهم		نگردد کس بسر جز دود آهم
همین جغد است در ویرانه‌ی من		که گوشی می‌کند افسانه‌ی من
ز من ننگ است هر کس را که بینم		به این آشفتگی تا کی نشینم
به خویشم بود زینسان گفتگویی		که ناگه این ندا آمد ز سویی
که ای مرغ ریاض نکته دانی		نوا آموز مرغان معانی
شکایت چند از گردون کند کس		چنین افتاده گردون چون کند کس
نه گردون این چنین افتاده اکنون		چنین بوده‌ست تا بوده‌ست گردون
تو آن مرغ خوش الحانی در این باغ		که از رشکت هزاران را بود داغ
چرا چون جغد در جیب آوری سر		از این ویرانه یک دم سر بر آور
چو گشتی بینوا برکش نوایی		فکن در گنبد گردون صدایی
بلند آوازه ساز از نو سخن را		نوایی نو ده این دیر کهن را
بیاور در میان دلکش بیانی		که بشناسد ترا هر نکته دانی
گهر پاشی چو تو خاموش تا چند		صدف مانند بودن گوش تا چند
در این دریا که از در نیست آثار		درون پر گهر داری صدف وار
دهن بگشا و بنما گوهر خویش		مکن لب بستگی آیین از این بیش
چو ماند در صدف بسیار گوهر		به خاک تیره می‌گردد برابر
ازین درها که در گنجینه داری		چرا گوش جهان خالی گذاری
به این درها ترا چندین الم چیست		به جیبت اینقدرها خاک غم چیست
کسی کش آنقدرها گنج باشد		چرا از روزگارش رنج باشد
متاعت گر چه کاسد گشت بسیار		هنوزت می‌شود پیدا خریدار
در این سودا تو خود بی دست و پایی		وزین بی دست و پایی در بلایی
پی این جنس بازاری طلب کن		برای خود خریداری طلب کن
متاع خویش را آور به بازار		که جنس خوب بردارد خریدار
اگر یکجا کساد افتد متاعت		چرا باشد به بخت خود نزاعت
نه یک کشور در این دیرینه کاخ است		بود جایی دگر ، عالم فراخ است
کریمی را به بخت دور خوش کن		متاع خویش او را پیشکش کن
که از اندوه دورانت رهاند		به خلوتخانه‌ی عیشت رساند