حکایت

بود مردی همیشه در گلخن		گلخنش بود سال و مه گلشن
گرد حمام نفس می‌گردید		گلخن جسم را همی تابید
زان مقامش ملال پیدا شد		به تفرج به سوی صحرا شد
یک دم از گلخن بدن بپرید		گرد صحرای روح می گردید
دید آب روان و سبزه و گل		مرده در پای حسن گل، بلبل
گرد آن مرغزار می‌گردید		باز دانست پاک را ز پلید
گفت با خویشتن که: این گلشن		هست بسیار خوشتر از گلخن
ناگهان دلبری فرشته لقا		اندر آن مرغزار شد پیدا
مرکب حسن را سوار شده		صد چو یوسف رکابدار شده
از رخ خوب و عارض پر نور		رشک صد آفتاب و منظر حور
صد دل شاهد شکر گفتار		برده از ره به طره‌ی طرار
صد ستاره مهش عرق کرده		آفتابی ز نو برآورده
صد هزاران دلی به غم خسته		برده، در دام زلف‌ها بسته
چشم مستش چو ابروی دلکش		خوب با خوب دیده خوش با خوش
قطره‌ی ژاله بر گل خندان		نسبتی دان بدان لب و دندان
تن و جانش چنان مطهر و پاک		که تو گفتی نداشت بهره ز خاک
عزم نخجیرگاه کرده و مست		تیرش اندر کمان، کمان در دست
راست گویی مگر به غمزه‌ی خود		عاشقان را به تیر خواهد زد
گلخنی بی‌نوا و ناموزون		از بن گلخن آمده بیرون
عارضی آن چنان منور دید		شاهزاده چو سوی او نگرید
زورش از پا برفت و دل از دست		شد درو، از شراب حیرت، مست
خون ز سودای دل ز چشمان ریخت		بس به غربال چشم خون می‌بیخت
جامه‌ی گلخنی ز تن بدرید		در پی آن پسر همی گردید
شاهزاده چو سوی او نگرید		بوی عشقش ز خون دل بشنید
از تعجب به حال او نگران		بادپا را فروگذاشت عنان
سوی نخجیر گاه شد به شتاب		گلخنی اوفتاده مست و خراب
ناوک فرقتش جگر خسته		وز ملاقات امید بگسسته
دل بداده ز دست و شوریده		از تن و جان امید ببریده
با دلی خسته و درونی ریش		غرقه در خون ز اشک دیده‌ی خویش
روز دیگر، چو شاه وا گردید		گلخنی را هنوز در خون دید
مست مست اندرو نگاهی کرد		گلخنی دوست دید و آهی کرد
آن نگارین ره حرم برداشت		گلخنی را بدان صفت بگذاشت
وامقی گشته در پی عذرا		گاه در شهر و گاه در صحرا
گاه سودای آن پری پختی		گاه با خویشتن همی گفتی:
چه خیال است؟ پادشاهی را		به گدایی کجا بود پروا؟
گر بپرسد کسی ز من حالم		من چه گویم که از که مینالم؟
نیست یارای گفتنم با کس		که دلم را به وصل کیست هوس؟
منزلم دور و بس گرانبارم		چون کنم؟ چیست چاره‌ی کارم؟
جگرش سوخته، دلش بریان		سال و مه خسته، روز و شب گریان
باطنش مست و ظاهرش هشیار		در پی یار و بی‌خبر ز اغیار
گر به شهر آمدی، به هر ایام		نزدی جز به کوی دلبر گام
پیش هیچ آفریده ندریده		پرده‌ی راز آن پسندیده
با نم چشم و اشک چون باران		راز یاران نهفته ز اغیاران
با سگ کوی دوست همدم شد		به چنین فرصتی چه خرم شد؟
کرده در چشم جان، به بوی حبیب		خاک پای سگان کوی حبیب
مدتی با دل ز غم به دو نیم		بود در کوی آن نگار مقیم
تا غلامی برو شبیخون کرد		زان مقامش به زور بیرون کرد
بی‌دل و جان همی دوید بسر		تا به جای سگان آن دلبر
چون دو هفته برآمد از ایام		آن نگارین، دو هفته ماه تمام
صفت نخجیر را مطول کرد		عزم نخجیر گاه اول کرد
عاشق مستمند بیچاره		بود در کوه و دشت آواره
دیده پر خون، دماغ پر سودا		جان ز آشوب عشق در غوغا
غم هجران تنش چو مو کرده		در میان وحوش خو کرده
در بیابان عشق سرگردان		همچو مجنون مشوش و عریان
گشته فارغ ز گلخن و حمام		آشنایی گرفته با دد و دام
ناکهان دل فگار شد آگاه		که به نخجیر خواهد آمد شاه
آهویی دید کشته، بخروشید		پوست برکند ازو و در پوشید
پوست در سر کشید آهووار		تا به تیرش مگر زند دلدار
شاهزاده، چو در رسید از راه		کرد گرد شکارگاه نگاه
صورتی دید همچو آهویی		غافل از عادت تگ و پویی
گفت: غافل نشسته است این دد		اندر آورد تیر و بر وی زد
گلخنی زخم تیر در دل خورد		جان و تن نیز در سردل کرد
بیخود آن پوست دور کرد ز تن		گفت: دستت درست باد، بزن!
تیر کز شست دلبران آید		هدفش جان عاشقان آید
چشمه‌ی خون روانش از دل ریش		رقص می‌کرد از طرب، بی‌خویش
ذره چون آفتاب را بیند		در هوایش ز رقص ننشیند
در رگش چون نماند خون برجا		سست شد، اندر اوفتاد ز پا
بر گذرگاه دوست بر خون خفت		جان همی داد و این غزل می‌گفت: