|
|
| قبل از بحث دربارهٔ روش‌هاى آمارگيري، بايد به مشکلاتى که در اين راه وجود دارد اشاره کنيم:
|
|
| ـ در برخى موارد، در يک مقصد جهانگردي، در تشخيص مسافر از غيرمسافر اشتباهاتى روى مى‌دهد.
|
|
| ـ گاهى جهانگرد ورود خود را به مقصد مسافرتى اعلام نمى‌کند. بسيارى از مسافران نه در مهمانخانه‌ها که مهم‌ترين محل ثبت ورود است، بلکه نزد خويشان يا دوستان خود سکونت مى‌کنند.
|
|
| ـ جهانگرد و سکنهٔ بومى براى صرف غذا يا خريد به يک نوع غذاسرا يا فروشگاه مراجعه مى‌کنند و از يک واحد پول داخلى استفاده مى‌نمايند.
|
|
| ـ گاهى بنا به دلايل مالى يا امنيتي، سرپرست يا مدير مهمانسرا يا حتى خود جهانگرد از همکارى يا مسئولان آمارگيرى سرباز مى‌زنند و بدين ترتيب، اطلاعات آمارى دقيقى به‌دست نمى‌آيد.
|
|
| به هر حال، آمار و اطلاعات مربوط به حجم، مدت اقامت و تعداد روز و شب جهانگردى و همچنين ميزان مخارج جهانگردان در مدت سفر از راه‌هاى زير به‌دست مى‌آيد:
|
|
| آمارگيرى مستقيم يا شمارش در محل ورود و يا خروج ـ از طريق پرسش از منازل و خانواده‌ها، آمارگيرى غيرمستقيم يا شمارش در محل اقامت.
|
|
| آمارگيرى مستقيم يا شمارش در محل ورود يا خروج
|
|
| طبق اين روش علاوه بر اينکه تعداد جهانگردان، هنگام وارد شدن به يا خارج از مقصد جهانگردى ثبت مى‌شود، يا مصاحبه و پرسش از آنها مى‌توان به اطلاعات مستقيمى دست يافت. البته در مورد آمار جهانگردى بين‌المللى به شرطى اين روش مى‌تواند کارساز باشد و نتيجهٔ مطلوب را به‌دست دهد که بر مرزهاى کشور مورد بازديد مهار شديدى حاکم باشد. اين روش نيز براى تعيين شمار جهانگردان خارجى در يک کشور و هم براى شمارش جهانگردان در محل يا مقصد جهانگردى ممکن است عمل باشد.
|
|
| روش فوق براى به‌دست آوردن آمار تعداد جهانگردان بسيار دقيق است و ضمناً مى‌توان دربارهٔ زمان ورود و خروج از کشور يا مقصد جهانگردى و در مورد مقصد بعدى يا مدت اقامت از جهانگرد پرسش نمود. همچنين مى‌توان از راه سنجش تاريخ ورود و خروج، از مدت اقامت و مسافرت در مقصدى معين اطلاع يافت.
|
|
| آمارگيرى از طريق پرسش از منازل و خانواده‌ها
|
|
| بر اين اساس، تعداد مشخصى از خانواده‌هاى شهر يا مقصد جهانگردى را در نظر مى‌گيرند و بين آنان پرسش‌نامه توزيع مى‌کنند. اگر منظور به‌دست آوردن آمار کلى در سطح کشور باشد، بايد پرسش‌نامه‌ها را در شهرها و نواحى مختلف کشور بين تعداد بيشترى از سکنهٔ هر شهر توزيع نمود.
|
|
| معمولاً در اين پرسش‌نامه‌ها دربارهٔ جنسيت افراد؛ سن، شغل، محل تولد، ميزان درآمد، ميزان تحصيلات، تعداد افراد خانوادهٔ، دليل مسافرت يا دليل نرفتن به مسافرت سؤال مى‌شود. اما در پرسش‌نامه‌هائى که صرفاً بين کسانى‌که به مسافرت رفته‌اند. توزيع مى‌شود، علاوه بر موارد فوق، پرسش‌هائى نيز مانند تعداد دفعات مسافرت‌هاى تعطيلاتي، ميانگين مدت اقامت، مسافرت‌هاى اصلي، مدت زمان استفاده از تعطيلات براى مسافرت به داخل يا خارج از کشور، مدت توقف شبانه در داخل و خارج از کشور، نوع اقامتگاه در ايام مسافرت، نوع وسيلهٔ نقليه، نوع گذران اوقات در مسافرت (ديدن اماکن تاريخي، تفريحي، سينما، پارک و...)، شيوهٔ دستيابى به خوراک (استفاده از غذاخورى يا تهيهٔ غذا به‌طور شخصي) و بالاخره کل هزينه‌هاى مسافرت در داخل و خارج از کشور به تفکيک مطرح شده است.
|
|
| توزيع پرسش‌نامه بين خانواده‌هائى که به مسافرت نرفته‌اند نيز از اين جهت اهميت دارد که اولاً آگاهى‌هاى کلى در مورد چگونگى گذران اوقات آزاد اهالى يک ناحيه يا يک کشور به‌دست مى‌آيد و ثانياً از اين راه مى‌توان در مورد دفعات و مدت مسافرت کسانى‌که به خارج مى‌روند پرسش مى‌شود که مى‌توان از ميزان علاقهٔ مردم به مسافرت به خارج و ميزان ارزى که بدين‌وسيله از کشور خارج مى‌شود آگاه شد.
|
|
| کسب اطلاع در مورد ميزان مخارج مسافران خارجى به دو گونهٔ مستقيم و غيرمستقيم است: در شيوهٔ مستقيم، از مسافران خارجي، بلافاصله پس از ترک محل يا بعد از آن (ارسال پرسش‌نامه به آدرس آنان در کشور مبداء) پرسش مى‌کنند و در شيوهٔ غيرمستقيم، از مسئولان مهمانسراها و همچنين ساير تهيه‌کنندگان وسايل و امکانات سفر، در مورد هزينه‌هائى که (هر چند به تخمين) هر مسافر صرف کرده است سؤال مى‌کنند و سپس ميانگين هزينه براى هر ديدار مشخص مى‌وشد. ضمناً مى‌توان از ميزان مخارجى که جهانگردان خارجى در هر مقصد جهانگردى صرف مى‌کنند. علاوه بر روش فوق، با پرسش از بانک‌ها مى‌توان در مورد ميزان ارز خارجى که دريافت يا پرداخت کرده‌اند، آگاه شد.
|
|
| از مسافر تقاضا مى‌شود پرسش‌نامه را تکميل کند و به مرکز اطلاعات جهانگردى بفرستد. ممکن است اين نوع اطلاعات را از همهٔ جهانگردان در يک شهر يا يک ناحيه به‌دست آورد، يا به‌صورت نمونه، اطلاعات را کسب کرد و آن را به تمامى مسافران تعميم داد.
|
|
| آمارگيرى غيرمستقيم يا شمارش در محل اقامت
|
|
| در اين شيوه که بسيار متداول است، پرسش‌نامه‌هاى ويژه‌اى از سوى سازمان يا وزارت جهانگردى در اختيار مسئولان اقامتگاه‌هاى جهانگردى قرار مى‌گيرد. متصديان اماکن مزبور اين پرسش‌نامه‌ها را هنگام ورود مسافر به او مى‌دهند و از وى مى‌خواهند آن را تکميل کند و به دفتر جهانگردى محل اقامت بفرستد. اين پرسش‌نامه‌ها در فاصله‌هاى زمانى معين، به دفتر مرکزى مسئول آمار جهانگردى ارسال مى‌شود.
|
|
| با اين روش آمارگيرى نه تنها مى‌توان از تعداد مسافران و مدت اقامت آنان اطلاع يافت، بلکه مى‌توان از احوال شخصى و خصوصيات مسافران آگاه شد و جهانگردان را از نظر سليقه، علاقه و تسهيلاتى که در محل اقامت مورد استفاده قرار مى‌دهند، طبقه‌بندى کرد؛ البته به شرطى که مسافران در اقامتگاه‌هاى رسمى سکونت گزينند و نه در منازل مردم يا در نزد خويشان و دوستان.
|
