شیوهٔ تحریر کتب علمی

شيوهٔ تحرير کتب علمى در اين دوره تغيير کرد به جزء يکى دو کتاب که از آن‌جمله 'مجمل‌الحکمه' است مابقى به سبک جديد نوشته شده است و غالباً سبک تحرير آنها به خلاف رسم قديم کتب علمى که ساده و موجز بود، مسجع و پر از مترادفات و کنايات و استشهادات و استدلالات قرآنى است. از جمله مشاهير علماى معروف اين دوره که به عربى تأليفاتى دارند:

ميرسيد شريف‌الدين على جرجانى است که در سنهٔ ۷۴۰ در شيراز مورد تفقد و قدردانى شاه شجاع و زين‌العابدين بود و در سنهٔ ۷۸۹ که امير تيمور بار اول شيراز را گرفت و باز بخاندان آل‌مظفر واگذاشت در مراجعت مى‌رسيد شريف را با خود به ماوراءالنهر برد و و مير‌سيد‌شريف در سمرقند در مجلس تيمور با ملاسعدى تفتازانى مباحثات داشته و بقوة فصاحت و قدرت هوش و ذکا بر او غالب مى‌آمده و در حاشيه‌اى که بر مطول تأليف ملاسعد نوشته است نيز اعتراضات لطيف وارد ساخته است. ميرسيد شريف بعد از مرگ تيمور به فارس معاودت فرمود و در سنهٔ ۸۱۶ فرمان يافت.

علامه سعدالدين مسعودبن عمر التفتازانى که مختصرى از حالات او در ضمن نامهٔ تيمور به مشاراليه نموده شد، از علماء بزرگ و معروف آن عصر است.

معروف‌ترين مؤلفات او دو کتاب است هر دو در شرح 'تخليص المفتاح' تأليف خطيب دمشق در علم معانى و بيان، يکى نامش 'مختصر' و آن را به‌نام جانى بيک‌خان پادشاه دشت قبچاق نوشته و ديگرى نامش 'مطول' که کتابى درسى است و به‌نام ملک معزالدين محمد کرت تأليف کرده است و اين هر دو کتاب از حيث حسن سبک و لطف تعبير در عالم علم شهرت و وصيتى بلند دارد و بر آن هر دو حواشى زيادى نوشته شد و بهترين آنها حاشيهٔ ميرسيد شريف است بر مطول که ذکر آن گذشت. ملاسعد در سنهٔ ۷۹۸ و به قول حال خليفه در ۷۹۲ در سرخس بدرود حيات گفت.

مولانا جامى و صاين‌الدين على ترکه که ذکر آنها بيايد نيز تأليفاتى به عربى دارند مخصوصاً شرح فصوص‌الحکم و شرح قصيدهٔ تائيه ابن فارض و مفاحص در علم حروف و اعداد که هر سه از تصانيف صاين على مى‌باشد از امهات کتبى است که در آن روزگار به عربى نوشته شده است و شرح فصول او کتابى درسى است و شهرت دارد.