|
|
|
| اين رود از کوههاى هزارمسجد، آلاداغ و بينالود سرچشمه مى‌گيرد و شاخهٔ اصلى آن از ناحيهٔ روستايى قوچان، به همراه رودخانه‌هاى شيرين‌چاى و سومبار که به آن مى‌ريزند، قسمتى از مرز ايران و ترکمنستان را تشکيل مى‌دهد و سپس به درياچهٔ خزر مى‌ريزد. اين رودخانه در بعضى از نقاط سواحل خود، از قابليت‌هاى تفرجگاهى برخوردار است.
|
|
| رود بشار، بويراحمد(ياسوج)
|
|
| اين رودخانه از جنوب شرقى بويراحمد عليا (و از کوههاى اردکان و ممسنى در استان فارس) سرچشمه مى‌گيرد و به سوى شمال شرقى بويراحمد سفلى پيش مى‌رود. سرچشمه‌هاى اصلى اين رود، نهرهاى گنجگون تيز آب و تنگ سرخ است.
|
|
| اين رودخانه که بيشتر در شرق و شمال شرقى استان جريان دارد، در مسير خود از شهر ياسوج عبور مى‌کند و به سمت دوراهان پيش مى‌رود. پس از عبور از شمال شرقى منطقه و پس از ورود به رودخانه خرسان، در پوزهٔ شمالى دنا، از شمال مناطق بوير احمد سفلى و طيبى گذشته، با نام بارز به رود کارون مى‌پيوندد و به سوى خليج فارس سرازير مى‌شود.
|
|
| رود بمپور، بمپور، ايرانشهر
|
|
| بمپور از ارتفاعات شرقى ايرانشهر سرچشمه مى‌گيرد و عامل اصلى فعاليت‌هاى کشاورزى در ناحيهٔ ايرانشهر و بمپور است. با ايجاد سد انحرافى بمپور، در سال‌ها‌ى اخير توجه زيادى به مسئله آبيارى دشت بمپور شده است. اين رود پس از عبور از دشت بمپور به درياچهٔ فصلى جازموريان مى‌ريزد.
|
|
| اين رودخانه ۲۷۵ کيلومتر طول دارد و ميانگين آبدهى سالانه آن ۷۸ ميليون مترمکعب در ايستگاه ورودى سد گزارش شده است.
|
|
|
|
| که از کوه‌سفيد در شمال غرب استان سرچشمه مى‌گيرد و جزو سرشاخه‌هاى فرعى رودخانهٔ قزول‌اوزن است.
|
|
|
|
| اين رود، درازترين رودخانه استان کردستان است که سرچشمه‌هاى اصلى آن، رودهاى گاوه رود و قشلاق است. گاوه رود از کوههاى کان کبود در ۳۱ کيلومترى شمال شرقى شهرستان سنقر و رود قشلاق از کوههاى پيرمحمد در ۴۰ کيلومترى آبخيزهاى جنوب غربى شهرستان بيجار سرچشمه مى‌گيرد. شعب مختلف آن به منزلهٔ شريان‌هاى اصلى، درهٔ ژرفى را در هر سو تشکيل مى‌دهند. قسمتى از مسير اين رود، در نوار داخلى نزديک مرز ايران و عراق واقع شده و به نام رود «دياله» نقطهٔ مرزى را قطع کرده و وارد درياچهٔ بنديجان عراق، رود دجله و بالاخره خليج فارس مى‌شود.
|
|
| شعبات مهم آن، دزلى مريوان، گردلان، رزاب قطوند، قشلاق و گاوه رود هستند. حواشى اين رود، بسيار زيبا و بستر و حواشى آن زيستگاه انواع پرندگان و ماهيان مى‌باشد و لذا براى بهره‌بردارى توريستى و تفريحى بسيار مناسب‌اند.
|
|
|
|
| رود شاخزر يا جمعه بازار، که از ارتفاع ۳۰۰۰ مترى «مته خاني» سرچشمه مى‌گيرد. در محل ورود به مرداب انزلى «سيادرويشان» ناميده مى‌شود. اين رود پيش از رسيدن به مرکز تالاب انزلى، شاخهٔ «بهمير» را در بر مى‌گيرد. بهمير در اين بخش از مسير خود، آب شبکهٔ رودهاى غرب فومنات را نيز دريافت مى‌کند. مسير رودخانه، در بخش مرکزى تالاب انزلى، به بزرگ‌ترين مجراى خروجى آب از تالاب؛ يعنى به «نهنگ رودگا» منتهى مى‌شود.
|
|
|
|
| رود شور در ۳۰ کيلومترى شمال شرقى قيدار در استان زنجان از کوه قره‌داغ سرچشمه مى‌گيرد و پس از آبيارى ابهر، قزوين، ساوجبلاغ و تهران به رودخانهٔ کرج مى‌پيوندد. رود شور يا ابهررود به دليل داشتن نمک در پايين دست، براى کشاورزى مناسب نيست، از شاخه‌هاى آن مى‌توان به ابهررود، خرقان و خشکه‌رود اشاره کرد. سرشاخه‌هاى اين رودخانه نيز داراى ارزش‌هاى گردش‌گاهى است.
|
|
| رود قره‌چاى يا سياه‌رود، همدان
|
|
| از ارتفاعات آغه و يال دره بين همدان و ملاير سرچشمه مى‌گيرد و پس از اتصال به رودهاى خاکو، مرادبيگ، سيمينه رود، همه کسى و فرجين و عبور از کوريجان و آبيارى اراضى فامنين و قهاوند به طرف حوض سلطان سرازير مى‌شود.
|
|
| رودهاى جنوب و جنوب غرب ارتفاعات الوند : اهم اين رودها عبارت‌اند از :
|
|
|
|
| اين رود در درهٔ اسفراين جريان دارد و از دامنهٔ جنوبى آلاداغ و کوه شاه‌جهان در شمال سرچشمه مى‌گيرد و پس از مشروب کردن جلگهٔ جاجرم از طرف شمال به جنوب جريان مى‌يابد و به کال‌شور در جنوب سبزوار مى‌پيوندد و سرانجام، در کوير و نمک‌زار فرو مى‌رود.
|
|
| چند رودخانهٔ ديگر نيز در نواحى مختلف اين استان جريان دارند که اکثراًَ فصلى‌اند و مقدار آب و طول آن‌ها بستگى به ميزان بارندگى سالانه دارد. از جملهٔ آن‌ها مى‌توان به رود جام اشاره کرد که از کوههاى فريمان سرچشمه مى‌گيرد و پس از مشروب کردن دشت جام در نزديکى دوآب، به هريررود مى‌پيوندد.
|
|
|
|
| اين رودخانه يکى از شاخه‌هاى اصلى سفيد رود است که از کوههاى چهل چشمه و نواحى مرتفع هزارکانيان و چشمه‌‌ساران بخش ديوان دره سرچشمه مى‌گيرد و پس از آبيارى قسمتى از اراضى کردستان وارد استان زنجان شده و در محلى به نام منجيل بعد از پيوستن به رودخانهٔ شاهرود، سفيد رود را تشکيل داده و به درياى خزر مى‌ريزد.
|
|
| رودهاى قمچاق و اوزون دره از شهرستان بيجار و رودهاى تروال (تلوار) و شور از شهرستان قروه، از شعبات مهم رودخانه قزل‌اوزن در استان کردستان هستند. دره‌ها و سواحل اين رودخانه جذاب و ديدنى و انواع ماهى‌هاى آن معروف است.
|
|
| رود كاجو، قصربند، نيك‌شهر
|
|
| اين رودخانه، دائمى است و در شمال قصر قند جريان دارد. سيلاب‌هاى اين رودخانه در ناحيه دشتيارى پخش مى‌شود و در انتها به رودخانه باهوکلات مى‌پيوندد. اين رودخانه ۲۲۰ کيلومتر طول دارد و ميانگين آبدهى سالانه آن ۸۵ ميليون مترمکعب است.
|
|
|
|
| اين رودخانه از کوههاى برف‌گير و پُر باران کلون‌بستک که ۳۰۰۰ متر ارتفاع دارد و در شرق و شمال شرقى استان تهران قرار دارد سرچشمه مى‌گيرد و از همين رو، بسيار پرآب است. اين رود داراى شاخه‌هاى فراوانى مانند دلى‌چاى، آب‌باران و سفيد‌آب است. در دو سوى رود لار مرتع‌ها و چراگاه‌‌هايى طبيعى و گسترده با حدود ۶۰ کيلومتر طول و شش تا هفت کيلومتر عرض وجود دارد، امّا به دليل سرماى زياد شمار آبادى‌هاى پيرامون اين رود ناچيز است. در شاخه‌هاى رودخانهٔ لار ماهى قزل‌آلا فراوان است. روى اين رودخانه يک سد ساخته شده است. منطقه‌اى که اين رود در آن جارى است از گردشگاههاى بسيار مهم استان به شمار مى‌آيد و مورد استفادهٔ گستردهٔ مردم تهران قرار مى‌گيرد.
|
|
|
|
| اين رودخانه که از شاخه‌هاى مهم رودخانهٔ مند محسوب مى‌شود از شاخه‌هاى فراوان تشکيل شده است که عمده‌ترين آن‌ها، رودخانهٔ جعفرى (خشک رود و اصل آباد) است. شاخه‌هاى ديگر آن از کوههاى شمال شهرستان فسا سرچشمه مى‌گيرند و در طول مسير خود، عمدتاً از آب مسيل‌هاى فصلى تغذيه مى‌کنند.
|
|
|
|
| اين رودخانه از دامنهٔ کوه تابسک در دهستان دشمن‌زيارى سرچشمه مى‌گيرد و پس از عبور از ميان دره‌‌اى در ناحيهٔ شمال غربى شيراز، در حوالى چهل چشمه از منطقهٔ ممسنى خارج مى‌شود. رودخانهٔ آغاج در مسير خود همراه چند رود و چشمه، پس از عبور از اراضى زراعى خفر، کوار و جهرم و قيروکارزين از طريق استان بوشهر به نام رودمند، وارد خليج‌فارس مى‌شود.
|
|
| رودخانهٔ احمدآباد، بيارجمند، شاهرود
|
|
| اين رودخانه در ۹۰ کيلومترى بخش بيارجمند در پشت روستاى احمدآباد جريان دارد. منبع آب آن چشمه‌هاى گسترده است که در کف بستر مى‌جوشند. اين رودخانه در زمين‌هاى کم‌شيب جريان دارد که دشتى از ماسه‌هاى روان آن را در بر گرفته است.
|
|
| عمق اين رودخانه در بعضى از قسمت‌ها به حدود دو متر مى‌رسد و در بعضى از نقاط مسير جريان به صورت آبشار در مى‌آيد. در کف بستر رودخانهٔ گياهان آبزى نيز ديده مى‌شود.
|
|
|
|
| ارس که در زبان آذرى به آن آراز مى‌گويند مهم‌ترين و پرآب‌ترين رودخانهٔ شمالى آذربايجان شرقى است که در طول ۱۰۷۲ کيلومتر نوار مرزى مشترک ايران و کشورهاى همسايهٔ شمالى جريان دارد. اين رودخانه از کوههاى مين گؤل‌داغ (هزار برکه) در ترکيه سرچشمه گرفته و به درياى خزر مى‌ريزد. ارس از دو شاخهٔ مجزا يکى در ارمنستان و ديگرى در ترکيه و سلسله جبال آرارات تغذيه مى‌شود که در محل زنگنه واقع در منتهى‌اليه شمال غربى ايران به هم مى‌رسند. اين منطقه، مرز مشترک ايران و جمهورى آذربايجان و ترکيه است. بعد از آن رودخانه ارس تا محلى به نام بهرام تپه مرز مشترک سه کشور ايران و آذربايجان و ارمنستان است. سواحل اين رودخانه از ارزش‌هاى تفرجگاهى قابل توجهى برخوردار است.
|
|
|
|
| اين رود از کوههاى هفت‌خانى در ارتفاعات البرز سرچشمه مى‌گيرد و پس از دريافت آب پانزده رود ديگر، به صورت يک رودخانهٔ بزرگ و پرآب به نام الموت جريان مى‌يابد. در جنوب صائين‌کلايه، اندجرود نيز به آن مى‌پيوندد و سرانجام در روستاى شيرکوه با طالقان‌رود يکى مى‌شود و شاهرود را تشکيل مى‌دهد.
|
|
|
|
| رودخانهٔ اهرم از ارتفاعات کلمه و فارياب و خائيز سرچشمه مى‌گيرد و پس از آبيارى شهر اهرم از پل احمدى مى‌‌گذرد و در جنوب جزيره شيف به خليج‌فارس مى‌ريزد. آب اين رود در پايين دست شور و غيرقابل شرب است.
|
|
|
|
| اين رود، سرشاخهٔ رودخانهٔ کارون است که از کوههاى تنگ سرخ و قبله گرگو سرچشمه مى‌گيرد و پس از طى مسير کوهستانى، از شهرستان اردکان خارج مى‌شود.
|
|
|
|
| اين رودخانه که به پرياب نيز معروف است، از استان کهگيلويه و بويراحمد در شمال ممسنى سرچشمه گرفته و پس از طى مسافتى در دهستان رستم به رودخانهٔ فهليان مى‌ريزد. اين رودخانه در شهرستان ممسنى جريان دارد.
|
|
| رودخانهٔ تاش يا شاهرود، محن، شاهرود
|
|
| اين رودخانه از کانون‌هاى آبگير شاه‌کوه و شاه‌وار حدفاصل تاش و مجن در فصول فراوانى نزولات جوى سرچشمه مى‌گيرد. اين رود پس از دريافت چندين رشتهٔ فرعى در ناحيهٔ کوهستانى و پس از آبيارى بخشى از زمين‌هاى بسطام و زيراستاق، به سوى کوير نمک جارى مى‌شود. بالادست اين رودخانه گردشگاههاى محدودى در فصل‌هاى بهار و تابستان دارد.
|
|
| رودخانهٔ تغار، كهكيلويه(دهدشت)
|
|
| طول اين رودخانه ۴۰ کيلومتر و ارتفاع آن از سطح دريا ۲۰۰۰ متر است. اين رودخانه از دامنهٔ شمالى کوه چست خوار در ۳۷ کيلومترى شرق دهدشت سرچشمه مى‌گيرد و به نام آب اسبکى رو به شمال غربى جريان مى‌يابد و پس از مخلوط شدن با دو ريزابهٔ جنوب شرقى، از کنار روستاهاى عزيزى بالا و خليفه و دلياسير مى‌‌گذرد و با ورود به درهٔ جنوبى کوه سياه به رود تغار تغيير نام مى‌دهد. پس از عبور از جنوب روستاى دلى پير محمود از شرق القچين بالا گذشته و به سوى روستاهاى شيراز و اسکندرى روان مى‌گردد. در روستاى شيراز با يک ريزابه بزرگ شرقى درهم مى‌آميزد و در ۲/۵ کيلومترى شمال غربى روستاى گرداب با يک ريزابهٔ بزرگ که از شرق دهدشت عبور مى‌کند، مخلوط مى‌شود و در يک کيلومترى جنوب روستاى مزبور به رودخانهٔ خيرآباد مى‌پيوندد.
|
|
|
|
| اين رودخانه از کوههاى کهگيلويه و بويراحمد سرچشمه مى‌گيرد و پس از طى مسافتى، در خاک کهگيلويه وارد منطقهٔ ممسنى مى‌شود و در دهستان رستم به رودخانهٔ فهليان مى‌پيوندد.
|
