|
|
|
| موقعيت جغرافيايى و تقسيمات سياسى استان
|
|
| استان همدان با مساحت ۲۰ هزار و ۱۷۲ کيومترمربع، ۱/۲ درصد از کل مساحت کشور را در بر مى‌گيرد. اين استان بين مدارهاى ۵۹ درجه و ۳۳ دقيقه تا ۴۹ درجه و ۳۵ دقيقه عرض شمالى و ۳۴ درجه و ۴۷ دقيقه تا ۳۴ درجه و ۴۹ دقيقهٔ طول شرقى از نصف‌النهار گرينويچ قرار گرفته است.
|
|
| استان همدان جزو استان‌هاى غربى ايران است که از شمال به استان زنجان، از جنوب به استان لرستان، از شرق به استان مرکزى و از غرب به استان‌هاى کرمانشاه و کردستان محدود مى‌شود.
|
|
| بلندترين نقطهٔ استان همدان، قلهٔ الوند با ارتفاع ۳۵۷۴ متر و پست‌ترين مکان اين استان اراضى عَمْرآباد در کنار رود قره‌چاى در بخش شرا و پيشخوار است.
|
|
| استان همدان از نظر تقسيمات کشورى، ۸ شهرستان، ۱۶ شهر، ۱۸ بخش و ۶۸ دهستان دارد و مرکز آن شهر همدان است.
|
|
| - شهرستان‌هاى اين استان عبارت‌اند از:
|
| همدان، نهاوند، تويسرکان، ملاير، کبودرآهنگ، اسدآباد، بهار و رزن.
|
|
| - شهرهاى آن عبارت‌اند از:
|
| همدان، اسدآباد، بهار، قروهٔ درجزين، کبودرآهنگ، لالجين، مريانج، ملاير، سامن، نهاوند، تويسرکان، سرگان، رزن، فامنين، صالح‌آباد و فيروزان است.
|
|
| - بخش‌هاى تابعهٔ آن در همدان:
|
| مرکزى، شراء، فامنين؛ و در ملاير : مرکزى، جوکار، سامن؛ و در نهاوند : مرکزى، خزل؛ و در تويسرکان : مرکزى، قِلقل رود؛ و در کبودرآهنگ : مرکزى، گل‌تپه؛ و در اسدآباد : مرکزى، لالجين (در بهار)؛ و در رزن: مرکزى، سردرود، قروه و درجزين است.
|
|
| جغرافياى طبيعى و اقليم استان
|
|
| استان همدان منطقه‌‌اى است مرتفع. کوهستان الوند که از شمال غربى به جنوب شرقى کشيده شده است جزو پيشکوه‌هاى داخلى زاگرس است.
|
|
| کوه الوند در جنوب و غرب شهر همدان قرار گرفته و توده‌اى از سنگ گرانيت است، از سنگ‌هاى آن در صنعت ساختمان‌سازى استفاده مى‌شود.
|
|
| از زيباترين بناهايى که با استفاده از اين سنگ‌ها ساخته شده است آرامگاه فيلسوف نامدار ايران شيخ‌الرئيس ابوعلى‌سينا، در همدان است که ديرتر به شرح آن خواهيم پرداخت.
|
|
| ارتفاعات مهم استان عبارت‌اند از : گرمه و سرده در ملاير، آلمابلاغ در حدفاصل اسدآباد و بهارکوه، بوقاطى در کبودرآهنگ، گروياگرى در جنوب نهاوند و خان گُرمَز در سياه درهٔ تويسرکان و رشته کوه زاگرس با قله زيباى الوند حدفاصل تويسرکان و همدان.
|
|
| در ناحيهٔ شمال شرقى و شرق ارتفاعات الوند در ميان کوه الوند و کوه گرين اراضى پست و دشت‌هاى هموار استان قرار دارد. دشت‌هاى وسيع شمال و شمال شرقى استان در مسير بادهاى شديد است. توده‌هاى هوا به راحتى اين نواحى را تحت تأثير قرار مى‌دهد.
|
|
| استقرار اين دشت‌ها در مجاورت نواحى مرتفع و کوهستانى باعث وزش بادهاى شديدى در سطح استان مى‌شود؛ به همين دليل استان همدان از مناطق بادخيز کشور به شمار مى‌آيد و اغلب شهرهاى استان همدان در ارتفاعات واقع شده‌اند. متوسط سرعت باد در استان همدان ۴ متر در ثانيه گزارش شده است.
|
|
| از ديگر عوامل مؤثر در شرايط جوى اين استان يکى دورى آن از دريا و ديگرى جريان‌هاى پرفشار هواى سرد شمالى و غربى است. به طورکلى مناطق مرتفع استان آب و هواى سرد کوهستانى دارد و مناطق جنوبى آن - ملاير و نهاوند - داراى آب و هواى معتدل کوهستانى است.
|
|
| به استناد گزارش‌هاى ايستگاه‌هاى سينوپتيک همدان - نوژه، حداکثر مطلق درجهٔ حرارت هوا در اين استان ۳۶/۸، و حداقل مطلق آن ۲۹/۶- و متوسط حرارت آن ۹/۶ درجهٔ سانتى‌گراد است. گرم‌ترين ماه‌هاى سال با حداکثر دماى ۳۵ درجهٔ سانتى‌گراد تير و مرداد است و سردترين ماه‌هاى سال، با ميانگين ۲۵/۴- درجهٔ سانتى‌گراد دى و بهمن است.
|
|
| به استناد همين گزارش، ميزان سالانهٔ بارندگى بيش از ۳۰۰ ميلىمتر است که در ماه‌هاى مختلف سال متغير است؛ به طورى که در فروردين حداکثر ۹۵ ميلىمتر، در ارديبهشت ۸۲ ميلىمتر، در خرداد ۸۱ ميلىمتر و در بقيهٔ ماه‌ها نيز به تناسب فصل متغيّر است. استان همدان با ۱۴۳ روز يخ‌بندان در سال يکى از سردترين استان‌هاى کشور است. سردترين ماه‌هاى سال، دى، بهمن، اسفند و گاهى فروردين است.
|
|
| وزش باد در سطح استان تقريباً در تمام ماه‌هاى سال ادامه دارد. انواع جريان بادهاى اين استان، عبارت‌اند از:
|
|
| - بادهاى شمال و شمال غربى که بيشتر در فصل بهار و زمستان جريان پيدا مى‌کند، و غالباً مرطوب و باران‌زاست.
|
|
| - بادهاى غربى - شرقى، که بيشتر در فصل پاييز مى‌وزد.
|
|
| - بادهاى محلى، که بر اثر اختلاف فشار بين ارتفاعات و دشت‌ها پديد مى‌آيد، مثل بادکور در ناحيهٔ اسدآباد.
|
|
| با توجه به شرايط اقليمى مناسب‌ترين زمان براى مسافرت به همدان، از اواخر ارديبهشت تا اواخر مهرماه است. در اين مدت علاوه بر زيبايى و سرسبزى‌هاى پراکنده در سراسر استان همدان تابش آفتاب و درجهٔ حرارت بسيار مطلوب است. زمان مذکور فرصت مناسبى است تا ايرانگردان علاقه‌مند به استان همدان از تعطيلات تابستانى خود بيشترين بهره را بگيرند. اگر کسانى قصد استفاده از برف براى ورزش اسکى و ساير ورزش‌هاى زمستانى را داشته باشند، فصل زمستان بسيار مناسب است؛ به ويژه آن که امکانات ورزش اسکى و کوهنوردى زمستانى در دامنه‌هاى الوند فراهم است.
|
|
|
|
| استان همدان يکى از مناطق تاريخى ايران و از قديمى‌ترين کانون‌هاى تمدن به شمار مى‌رود. آثار تاريخى موجود در اين استان قدمت و کهن سالى آن را نشان مى‌دهد.
|
