|
| وضعيت اجتماعى و اقتصادى استان
|
|
| براساس سرشمارى عمومى نفوس و مسکن سال ۱۳۷۵ استان گلستان ۲۸۸۴۲۶۱ نفر جمعيت داشته که از اين تعداد ۴۱/۲۹ درصد در نقاط شهرى و ۵۸/۲۱ درصد در نقاط روستايى سکونت داشته و بقيه غيرساکن بودهاند.
|
|
| در آبان ماه ۱۳۷۵، از کل جمعيت استان ۲۸۷۷۱۰ نفر مرد و ۰۰۱۷۱۶ نفر زن بودهاند و نسبت جنسى آن برابر ۹۹ بوده است. به عبارت ديگر، در اين استان در مقابل هر ۱۰۰ نفر مرد، ۹۹ نفر زن وجود داشته است. اين نسبت براى اطفال کمتر از يکساله ۱۰۳ و براى بزرگسالان (۶۵ ساله و بيشتر) ۱۰۸ بوده است.
|
|
| در سال مذکور، از جمعيت استان ۹۹/۸۰ درصد را مسلمانان تشکيل مى‌داده‌اند. اين نسبت در نقاط شهرى ۹۹/۷۲ درصد و در نقاط روستايى ۹۹/۸۶ درصد بوده است.
|
|
| در فاصلهٔ سال‌هاى ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۵، حدود ۶۰۰۱۴۸ نفر به استان وارد و يا داخل آن جابه‌جا شدهاند. در آبان ماه سال مذکور از ۹۹۷۲۱۸۱ نفر جمعيت ۶ ساله و بيشتر استان گلستان، تعداد ۲۳۸۹۳۸ نفر معادل ۷۹/۹۷ درصد باسواد بودهاند. اين نسبت در نقاط شهرى براى مردان و زنان به ترتيب ۸۹/۲۶ و ۸۰/۵۱ درصد و در نقاط روستايى ۶۷/۰۳ و ۴۶/۵۱ درصد بوده است.
|
|
| استان گلستان محل سکونت يکى از بزرگترين و باسابقه‌ترين عشاير منطقه شمال شرقى ايران (ايل ترکمن) است. محل استقرار طوايف ترکمن بخش شمالى دشت گرگان است که از درياى خزر به سمت شرق در طول مرز ايران و جمهورى ترکمنستان قرار دارد. از ده طايفه مهم ايل ترکمن، سه طايفه در محدودهٔ مرزهاى سياسى ايران و هفت طايفه ديگر در خاک جمهورى ترکمنستان استقرار يافته و زندگى مىکنند.
|
|
| قسمت عمده ترکمن‌هاى ايران يموت‌ها هستند که از دو طايفه جعفرباى و آتاباى تشکيل شده است. طايفه جعفرباى در ناحيه دشت گرگان، در مناطقى چون گميش تپه، بندر ترکمن و خواجه نفس تا حوالى آق‌قلا زندگى مىکنند و طايفه آتاباى در اطراف آق‌قلا و مناطق شرق و شمال شهرستان گنبد مستقر شدهاند. دومين طايفه ايل ترکمن در محدودهٔ استان، گوگلان‌ها هستند که در شمال گنبد و در بخشى به همين نام که تا بجنورد ادامه دارد، استقرار يافتهاند. آنان از ديرباز به علت اوضاع مساعد طبيعى، دامدارى روستايى را با کشاورزى تلفيق کرده‌اند. گوگلان‌ها بطورکلى در عادات، آداب، لباس پوشيدن و طرز زندگى و معيشت و لهجهٔ ملى با يموت‌ها تفاوت دارند. تکه‌ها سومين طايفه ايل ترکمن است که بيشتر در جمهورى ترکمنستان اقامت دارند و تعداد کمى از آنان در محدودهٔ شمالى استان گلستان و خراسان زندگى مىکنند. در دورهٔ گذشته، ترکمن‌ها به علت تحولات فرهنگى و اقتصادى، تقريباً چادرنشينى را رها کرده و در مراکز ثابت شهرى و روستايى اسکان يافتهاند. حدود ۲۰ درصد واحدهاى مسکونى دشت ترکمن چادر و مابقى خانه‌‌هاى سنگى، چوبى، گلى و آلاچيق است.
|
|
| منطقهٔ گرگان و دشت شامل شهرستان‌هاى گنبد، مينودشت، على‌آباد، کردکوى، ترکمن و گرگان همواره يکى از قطب‌هاى اقتصادى مهم کشور در زمينهٔ کشاورزى، دامدارى و صنايع وابسته به آن‌ها بوده است. در اين منطقه، شهر گرگان نقش مرکزيت ادارى و بازرگانى دارد و جريان توسعهٔ اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى استان را هدايت مىکند.
|
|
| در شهرستان گرگان، به عنوان قسمتى از منطقهٔ بزرگ گرگان و دشت، محصولات کشاورزى متفاوتى به عمل مى‌آيد. از مهم‌ترين آن‌ها مىتوان به پنبه، گندم، جو، دانه‌هاى روغنى (سويا و آفتابگردان) و سيب‌زمينى و همچنين در زمينهٔ باغدارى به باغ‌هاى سيب، آلو، قطره‌طلا و مرکبات اشاره کرد. در استان گلستان به ويژه منطقهٔ گرگان و دشت (ساير شهرستان‌هاى استان) به علت کمى رطوبت، وسعت اراضى جلگه‌اى، تابستان‌هاى گرم و خشک، به طور چشمگيرى کشت گندم و پنبه رايج است. شرايط مناسب آب و هوايى، خاک نرم و حاصلخيز، موجبات کشت محصولات سيب‌زمينى را نيز در استان گلستان فراهم آورده است.
|
|
| به موازات کشاورزى، دامدارى اين استان نيز گسترش يافته است. پرورش گاو بيشتر در کوهپايه‌هاى جنوبى و پرورش گوسفند و بز بيشتر در اراضى جلگه‌اى، و مرتعى رواج دارد. چمنزارهاى کوهستانى، گياهان ريز جنگل و گياهان استپى گرگان، پوشش گياهى مراتع استان را تشکيل مى‌دهند، اين مراتع را برحسب ارتفاع و فصل مورد استفاده، مىتوان به مراتع ييلاقى و قشلاقى تقسيم کرد:
|
|
| - مراتع ييلاقى به صورت چمنزارهاى ارتفاعات البرز در بالادست جنگل‌هاى سوزنى برگ گسترش دارند و در فصل تابستان مورد استفاده دامداران قرار مى‌گيرند. اين مراتع توأم با گياهان جنگلى وسعت زيادى دارند و از نظر ارزش اقتصادى جزو مراتع خوب کشور به شمار مى‌روند.
|
|
| - مراتع قشلاقى استان نيز به صورت پوشش استپى در جلگهٔ گرگان و تپه‌ماهورهاى شمال شرق آن بين گرگان رود و مرز ايران و ترکمنستان و در شرق درياى خزر گسترش دارند.
|
|
| اين مراتع در گذشته يکى از مراکز مهم دامدارى کشور به شمار مى‌رفت که علاوه بر تأمين علف مورد نياز دامهاى محلى، اکراد خراسان، بجنورد و قوچان نيز براى تعليف دامهاى خود از آن‌ها استفاده مى‌کردند. ليکن چراى مفرط و بى‌رويه از يک سوى و زير کشت بردن مراتع از سوى ديگر، سبب تخريب اين مراتع شده است، به طورى که گاهى حتى تکافوى نياز دامهاى محلى را نيز نمى‌نمايد.
|
|
| پرورش زنبور عسل، به علت شرايط مساعد گياهى و اقليمى در نواحى کوهپايه‌اى و کوهستانى رواج و توسعه يافته و مراکز متعددى را به خود اختصاص داده است. توليد عسل در اين استان به خصوص در شهرستان گرگان، قسمتى از احتياجات منطقه را تأمين مىکند. ضمناً با توجه به شرايط آب و هوايى مناسب و رويش درختان توت، پرورش کرم ابريشم از گذشته‌هاى دور در اين استان رواج داشته است. به طورى که در شهرستان گنبد و مينودشت پرورش کرم ابريشم از اهميت خاصى برخوردار است.
|
|
| صنايع اين استان به خصوص شهرستان گرگان بسيار متنوع است که هر يک به نوبهٔ خود اهميت اقتصادى مهمى دارند. اين صنايع را مىتوان به دو نوع کارخانه‌اى و دستى تقسيم کرد:
|
|
| از مهم‌ترين صنايع کارخانه‌اى مىتوان به کارخانهٔ پنبه پاک‌کنى، آرد، نئوپان، قند، کنسرو، فيبر عايق، شير پاستوريزه و مجموعه‌اى از کارگاه‌هاى ساخت ماشين‌آلات کشاورزى اشاره کرد. همچنين دهها کارخانه در زمينه‌هاى نساجى، مواد غذايى و لوازم يدکى در شهرک صنعتى آق‌قلاى گرگان در دست احداث است. چنانچه اين واحدهاى صنعتى به بهره‌بردارى برسد، در آينده بر اهميت اقتصادى استان گلستان و شهرستان گرگان افزوده خواهد شد. با توجه به فعاليت‌هاى اقتصادى و ترکيب قوى، صنايع دستى در اين استان، گسترش بسيارى دارد. بافت انواع قالى و قاليچه توسط ترکمن‌هاى آق‌قلا و جاجيم در روستاى زيارت گرگان حائز اهميت است.
|
