جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

کمترلان


پس از دوران چشمه على در قسمت شمال شرق ايران دوران حصار که آثار آن براى اولين‌بار در تپه حصار دامغان به‌دست آمده قرار دارد. اين دوران بهترين و باشکوه‌ترين دوران‌هاى ماقبل تاريخ ايران است.
ظهور چرخ سفال‌گرى در صنعت سفال‌سازى و قالب‌گيرى در صنايع فلزى خود نمونه اين تحول عظيم است. سبک ساخت بعضى‌ اشياء نيز از تمدن چشمه‌على به تمدن حصار ادامه يافت اما روى هم رفته عوامل و عناصر جديدى نيز در اين تمدن نمايان شده که قبلاً وجود نداشته است؛ به‌خصوص در صنعت سفال تغييرات کلى در اين دوران مشاهده مى‌شود. در اواسط اين دوره صنعت فلزسازى هم از لحاظ کميت و هم از لحاظ کيفيت ترقى بسيار کرده است. بشر به اين مرحله رسيد که مس را ذوب کرده و براى ادوات مختلف قالب‌گيرى کند و اين قسمت از ايران در اين وقت وارد عصر مس شد و مورد استفادهٔ اين فلز را در اين ناحيه بسيار زياد نموده قبرهاى مسى تقريباً به‌کلى جايگزين ادوات سنگى دوران‌هاى قبلى شد و چاقوها و قلم‌هاى مسى به‌وفور ساخته شده و انواع مختلف سوزن‌ها و درفش‌هاى مسى باعث از بين رفتن سوزن‌ها و درفش‌هاى استخوانى گرديد.
ظروف زيباى مرمرين سفيد و مهره‌هاى سنگى نيز در اين دوران در سيلک ساخته شدند و اشکال کوچک حيوانات نيز مانند دوران چشمه‌على ساخته شدند. سفال‌هاى قرمزرنگ منقوش با رنگ سياه درخشان که در دوران چشمه‌على بسيار متداول بود، در اوايل اين دوران نيز مشاهده مى‌شود، ولى در اواخر اين دوران يک نوع سفال قرمزرنگ قديم مى‌شود. اشکال سفال‌ها نيز ظريف‌تر و مناسب‌تر شده و در اواخر دوران حصار ظروف بسيار زيبائى ساخته شد که در تمدن‌هاى قبلى ديده نمى‌شود.
در اين دوران مردم در آرامش زندگى کرده و آثار زيادى از اسلحه ديده نمى‌شود. در تمدن حصار طرز به‌خاک سپردن مرده به‌صورتى بود که پا رو به مغرب گذارده مى‌شده است. اشياء گذاشته شده در خاک حاکى از علاقه زياد مردم به تزئينات است. هم زن و هم مرد گردنبند داشته و از کمربندهائى که توسط مهره‌ها ساخته شده بود، استفاده مى‌کردند. زن‌ها از دستبند و پابند و مردها بيشتر از کمربند استفاده مى‌کردند. سنجاق نيز از لوازم آرايش زن‌ها بود. مردان و زنان از لحاظ اشياء گذارده شده در قبر يکسان بوده و بين زنان و مردان از لحاظ حقوق اجتماعى تفاوتى وجود نداشته است.
تپه حصار حدود ۳ کيلومترى شهر دامغان واقع شده است ولى امروزه به‌دليل گسترش و توسعه شهر دامغان تقريباً محوطه آثار باستانى تپه حصار در حاشيهٔ شهر قرار دارد. شهر دامغان تقريباً در ۳۶۰ کيلومترى شرقى تهران درجاده قديم تهران خراسان واقع شده است. اين منطقه از دوران‌هاى پيش از تاريخ مورد سکونت بوده و آثار دوران‌هاى پيش از تاريخ و اريخى و اسلامى در آن وجود دارد. به‌همين علت آثار باستانى و اماکن قديمى زيادى در اين منطقه مشاهده مى‌گردد. ايجاد شهر امروزى دامغان به دوره ساسانى مى‌رسد. در حفارى تپه حصار آثار باستانى ارزنده‌اى متعلق به اولين استقرارهاى دهکده‌اى و نيز دوران‌هاى بعدى آشکار شد.
  خرگوش تپه
اين تپه در نزديک شهر گرگان قرار دارد.
  آنو، تپه‌هاى گورکانى شمالى و جنوبى
اين تپه در نزديکى شهر عشق‌آباد در ترکستان روسيه واقع شده است.
  تپه رامرود
اين تپه در ناحيه سيستان در مصب رود بيابان، بين شيلا و شاه‌محمدرضا واقع گرديده است.
  شهر سوخته
اين تپه در نزديک شهر زابل واقع شده است.
  تپه کلات گرد
اين محل در ناحيه سيستان در مصب رود بيابان، بين شيلا و شاه‌محمدرضا قرار گرفته است.
  تپه مشى
اين تپه در سيستان در مصب‌رود بيالان بين شيلا و شاه‌محمدرضا واقع شده است.
  بمپور
اين آثار در کنار رود بمپور در دره هليل‌رود واقع شده است.
  کوزه‌گران
اين محل در دره رود سيمره واقع شده است.
  چغاسبز
اين تپه در دره سيمره واقع شده است.
  چغاپهن
اين تپه در ناحيه کوهدشت لرستان واقع شده است.
  ژيرآيران
اين تپه در جلگه اليشتر در منطقه لرستان قرار گرفته است.
  تل‌زهاب
اين تپه در کردستان واقع شده است.
  کردحسن‌على
اين تپه در آذربايجان واقع شده است.
  گوى‌تپه
اين تپه در آذربايجان واقع شده است.
  تپه سيلک طبقه سوم
اين تپه در نزديک شهر کاشان در راه باغ فين واقع شده است. وسعت منطقهٔ سيلک III بيشتر از طبقات قبلى سيلک است و نشان مى‌دهد که اين اجتماع از هر لحاظ توسعه و پيشرفت نموده است.
  قبرستان (سگزآباد)
اين تپه در هفت کيلومترى شمال دهکده سگزآباد در دشت قزوين واقع گرديده است.
  خورآب
آثار باستانى در نزديک خورآب در سيستان واقع شده است.
  دامين
در نزديک بمپور و خورآب واقع شده است.
  کتوکان
دز نزديک بمپور و خورآب واقع شده است.
  ده‌قاضى
اين آثار در نزديک بمپور خورآب قرار گرفته است.
  مولا
اين آثار در محل مولا در نزديک بمپور و خورآب واقع شده است.
  پيرکنار
آثار باستانى اين گورستان‌ها و منازل در نزديک پيرکنار حوالى بمپور خورآب واقع شده است.
  شهردراز
آثار قديمى اين شهر حدود بمپور و خورآب واقع گرديده است.
  تل ابليس
آثار باستانى اين محل در نزديک بردسير در شمال غربى کرمان واقع شده است.
  ناحيه دشتى
اين ناحيه در لارستان فارس ميان فيروزآباد و جهرم در بلوک خفر و کوار واقع شده است.
  تل‌جرى
اين تپه در نزديک دهکده ابوالوردى در دشت پازادگان واقع گرديده است.
  تل‌نخودى
اين تپه در نزديک دهکده مبارک‌آباد در دشت پازارگاد فارس قرار گرفته است.
  تل‌باکون‌الف
اين تپه در دو کيلومترى جنوب غربى تخت جمشيد در مرودشت فارس واقع شده است.
  تپه‌گيان
اين تپه در فاصله ده کيلومترى جنوب غربى شهر نهاوند در دره خاوه واقع شده است. انى تپه حدود ۳۵۰ متر طول دارد و ارتفاع قله آن از سطح زمين‌هاى اطراف در حدود ۱۹ متر مى‌باشد در ضمن حفارى اين تپه پنج طبقه باستانى آشکار گرديد که شامل سه لايه مهم از آثار معمارى است. اين پنج طبقه باستانى بر روى هم‌دران‌هائى را که از اواسط هزارهٔ پنجم پيش از ميلاد شروع شده و تا اوايل هزاره اول پيش از ميلاد ادامه دارد، معرفى مى‌نمايد.
  کمترلان
اين محل در بين راه هرسين به خرم‌آباد واقع شده است.
  دماويزه
اين آثار در بين راه هرسين به خرم‌آباد قرار گرفته است.
  ميرولى
آثار تپه‌هاى باستانى در نزديکى ميرولى در بين راه خرم‌آباد به هرسين قرار گرفته است.


همچنین مشاهده کنید