چون سوخت و ساز گلوکز بدون وجود انسولين ممکن نيست، گلوکز بدن از طريق ادرار دفع مى‌شود و با خود مقدار زيادى آب حمل مى‌کند. اين مسئله باعث تکرار ادرار مى‌شود و گاهى بيمار هر ساعت يا هر دو ساعت يک‌بار در طى روز و شب ادرار مى‌کند. به‌طور طبيعى اين مقدار نياز به آب باعث تشنگى دائمى مى‌شود. چون گلوکز مواد غذائى براى باکترى را تأمين مى‌کند، عفونت‌هاى دستگاه ادرارى و مهبل شايع است. در بيمارى قند مهار نشده بسيارى از انواع عفونت‌هاى شايع هستند.
برخورد مناسب با بيمارى قند:
صرف‌نظر از نوع بيمارى قند روش‌هاى خاصى براى حفظ سلامتى اهميت دارند:
- سيگار نکشيد. سيگار کشيدن بروز تصلب شرائين را تسريع و عروق خونى را منقبض مى‌کند. به اين ترتيب بيمارى اعصاب محيطى به‌عنوان يک عارضهٔ جانبى تشديد خواهد شد.
- براى پيشگيرى از زخم و و قانقاريا از پاى خود مراقبت ويژه به‌عمل آوريد. در مورد بحث مراقبت مناسب از پا به مبحث مراقبت از پاها مراجعه کنيد.
- حاملگى به ميزان زيادى نياز به انسولين را تغيير مى‌دهد. اگر فکر مى‌کنيد حامله هستيد فوراً به پزشک خود مراجعه کنيد.
- اگر به انسولين نياز داريد سعى کنيد مقدار معينى غذا را در وقت معينى از روز مصرف کنيد. اگر نمى‌توانيد طبق برنامهٔ معمول خود غذ بخوريد به‌جاى کاهش ميزان انسولين نوشيدنى گلوکزدار اضافى بنوشيد.
- از پزشک خود بخواهيد يک کارت يا دستبندى (دستبند هشدار پزشکي) که نشانگر بيمارى قند شما باشد، براى شما فراهم کند. به اين ترتيب هنگام ناتوانى از درمان سريع و مناسب برخوردار خواهيد شد.
- هميشه به پزشک و دندانپزشک يادآورى کنيد که مبتلا به بيمارى قند هستند تا آنها اقدامات احتياطى مناسب را انجام دهند.
چون شما قادر به استفاده از گلوکز رژيم غذائى نيستيد چربى‌ها مصرف مى‌شوند و کاهش وزن شايع است. شما احتمالاً زود دچار خستگى مى‌شويد. خانم‌ها مستعد بروز نامنظمى‌هاى قاعدگى شده و برخى از مردان دچار ناتوانى جنسى مى‌شوند.
بيماران قند به‌ويژه کسانى که گلوکز خون آنها خوب مهار نشده است در خطر ابتلا به چند بيمارى مهم مثل بيمارى شبکيه (به مبحث بيمارى شبکيه در اثر بيمارى قند مراجعه کنيد)، بيمارى اعصاب محيطى (به مبحث اختلالات عصبى محيطى مراجعه کنيد)، تصلب شرايين (به مبحث تصلب شرايين و آترواسکلروز مراجعه کنيد)، و نارسائى کليه (به مبحث نارسائى کليه مراجعه کنيد)، هستند.
تشخيص و درمان
بيمارى قند از طريق نشان دادن گلوکز و کتون‌ها در ادرار تشخيص داده مى‌شود. کتون‌ها محصول سوخت و ساز چربى هستند. در برخى از موارد بيمارى قند نوع II، کتون‌ها حضور ندارند. در اين شرايط پزشک آزمايش تحمل گلوکز را درخواست خواهد کرد که در آن گلوکز خون قبل و بعد از مصرف يک نوشيدنى گلوکزدار اندازه‌گيرى مى‌شود.
- بيمارى قند نوع I:
اين نوع بيمارى قند توسط تلفيقى از رژيم غذائى مناسب و تزريق روزانهٔ انسولين درمان مى‌شود. انواع مختلف انسولين وجود دارد و پزشک بايد تصميم بگيرد که کداميک براى شما مناسب‌تر است. انسولين گلوکز خون را پائين مى‌آورد ولى انسولين خيلى زياد مى‌تواند منجر به کاهش گلوکز به ميزان خطرناکى گردد. اين وضعيت تحت عنوان افت قند خون شناخته مى‌شود (به مبحث افت قند خون مراجعه کنيد). در نتيجه گلوکز خون بايد از طريق اندازه‌گيرى مکرر گلوکز ادرار و خون به‌دقت ارزيابى شود. در حال حاضر چندين دستگاه الکترونيکى وجود دارند که مى‌توانند ميزان گلوکز خون را از روى قطرهٔ خونى که از کنار انگشت روى يک نوار آزمايش ريخته مى‌شود، تعيين کنند. اندازه‌گيرى گلوکز خون براى تعيين مقدار مناسب انسولين و نياز به غذاى اضافى قابل اعتمادتر از اندازه‌گيرى گلوکز ادرار است. براى به‌دست آوردن ميزان دقيق گلوکز خون بايد به‌دقت به دستورات سازندگان توجه کنيد و براى استفاده از اين وسايل توسط پزشک خود آموزش ببينيد. گلوکز ادرار را مى‌توان به‌راحتى با افزودن يک قطره ادرار به يک قرص مخصوص آزمايش (کلينى‌تست - clinitest)، يا نوار کاغذى آزمايش (تس‌تيپ - Testape، دياستيکس Diastix، يا کلينيس‌تيکس clinistix)، اندازه‌گيرى کرد.
در حال حاضر دستگاه‌هائى وجود دارد که خارج يا داخل بدن نصب يا کاشته مى‌شوند و مى‌توانند به‌طور خودکار مقدار يکنواخت انسولين را تأمين کنند و به اين ترتيب از نوسانات زياد گلوکز خون که در اثر تزريق زير جلدى انسولين ايجاد مى‌شود جلوگيرى کنند. در بيمارى قند دورهٔ نوجوانى والدين بايد تا سن ده سالگى به کودک خود انسولين تزريق کنند. بعد از آن کودکان مى‌توانند وظيفهٔ تزريق را خود به‌عهده گيرند.
براى پيشگيرى از افت قند خون رعايت دقيق رژيم غذائى توصيه شده توسط پزشک به اندازهٔ تزريق ميزان تجويز شدهٔ انسولين، اهميت دارد. از آنجا که در اثر انجام تمرينات ورزشى اضافى و تنش‌هائى مثل عفونت و ضربه، گلوکز بيشترى مصرف مى‌شود، پزشک ممکن است در اين موارد غذاى بيشترى تجويز کند.
- بيمارى قند نوع II:
در بسيارى از موارد رژيم غذائى مناسب به تنهائى اين بيمارى را مهار مى‌کند، به‌ويژه اگر شما اضافه وزن داشته باشيد معمولاً توصيه مى‌شود که وزن متناسب با جنسيت و قد خود را حفظ کنيد (به جدول وزن مطلوب رهنمودهاى رژيم غذائى براى آمريکائى‌ها ۱۹۹۰ مراجعه کنيد) و براى جلوگيرى از نوسانات زياد قند خون کربوهيدرات‌ها را به مقدار کم و در فواصل منظم مصرف نمائيد.
اگر رژيم غذائى به تنهائى نتواند گلوکز خون را مهار کند پزشک ممکن است يکى از چند داروى خوراکى ضد بيمارى قند را تجويز کند. در اکثر موارد داروى گليبوريد (دائونيل) تجويز مى‌شود. روش اندازه‌گيرى گلوکز خون و ادرار مانند مورد فوق است.
