جنبه‌های اجتماعی دفع مدفوع

در کشورهاى رو به پيشرفت جمعيت روستائيان تا هشتاد درصد مردم است و از اين‌رو مشکل به‌سازى در به‌سازى روستاها است. بررسى‌ها نشان داده‌اند که در بعضى از اين کشورها نود درصد مردم براى دفع مدفوع به فضاى آزاد، يا صحرا مى‌روند. اين عادت دفع مدفوع به‌صورت پراکنده که محيط اطراف را به مدفوع انسان آلوده مى‌کند ريشه‌هاى محکم در رفتار فرهنگى نسل‌هاى قديمى روستائيان دارد.

در مناطق شهرى مستراح يک جزء ضرورى خانه به‌شمار مى‌آيد ولى در مناطق روستائي، مردم مستراح را با علاقه‌مندى نپذيرفته و حتى در صورت نصب مستراح هم عدهٔ کمى به‌طور منظم از آن استفاده مى‌کنند. موضوع به‌سازى روستائى چگونگى غلبه بر مقاومت روستائيان و وادار کردن آنها به استفاده از مستراح بهداشتى است. بررسى‌هاى پژوهشى نشان داده که تنها يک راه براى حل اين مشکل وجود دارد و آن آموزش بهداشت است. علماء جامعه‌شناسى فهرستى از دلايل نپذيرفتن مستراح توسط روستائيان فراهم آورده‌اند، بعضى از آن دلايل از اين قرار هستند:

- مستراح بوى بد مى‌دهد؛

- مستراح جاى تخم‌ريزى مگس است؛

- مستراح چيزى زشت و کثيف است و نمى‌توان آن را نزديک خانه قرار داد؛

- مستراح پرخرج است و وسايل ساختن آن را ندارند؛

-روستائيان چگونگى انتشار بيمارى‌هاى ناشى از مدفوع را نمى‌دانند. خلاصه آنکه مردم از مستراح تصوّر بدى در ذهن خود دارند و ديگر آنکه استفاده از مستراح با عادت روزانهٔ الگوى کار در مزرعه مغايرت دارد. به‌کارگيرى مستراح مستلزم دگرگونى فاحش در رفتار روزمرهٔ شمار بسيارى از مردم است.

راه‌حل مشکل در آموزش مردم - در درجهٔ اول دلايل اهميت مستراح - است، و آموزش بايد با همهٔ روش‌هاى شناخته‌شدهٔ آموزشى باشد، مانند: مذاکرهٔ مستقيم، بحث گروهي، نمايش طرز کار مستراح و استفاده از وسايل ديدارى و از همه مهم‌تر ادامهٔ تسهيلات لازم. هدف نهائى آموزش بهداشت علاقه‌مند کردن مردم روستا به پذيرفتن و به‌کار گرفتن مستراح است.