|
از گذشته‌هاى دور تا اوايل قرن بيستم (قرن چهاردهم هجرى شمسي) استفاده از شتر در کشور تنها در جهت حمل و نقل و اياب و ذهاب مطرح بود. حمل مسافر يا بار از شهرى به شهر يا کشورى ديگر توسط شتر انجام مىگرفته است يعنى اصلى‌ترين صنعت توليدى و اقتصادى شتر، توان حمل بار و مسافر و استقامت فوق‌العاده اين دام در ترابرى بوده است. در آن زمان به‌‌دليل سيستم پرورش غنى گله‌دارى کشور و کم بودن جمعيت در ايران، تأمين غذاى عموم جامعه از فرآورده‌هاى گوسفند و بز و گاو صورت مىگرفته و فرآورده‌هاى پروتئينى شتر مورد تغذيه جمعيت کشور قرار نمى‌گرفت (البته به‌صورت منطقه‌اى در پاره‌اى از نقاط کشور و ميکروکليماها مصارف شير و گوشت شتر معمول بوده است).
|
|
|
لذا در ايران در طول تاريخ، سياست نگهدارى و پرورش شتر بر مبناى استحصال فرآورده‌هاى غذائى نبوده است چراکه فرآورده‌هاى غذائى مورد نياز، از ساير دام‌ها تأمين شده است. با نظر به مسائل فوق اکوتيپ‌هاى شتر موجود در ايران از لحاظ توان توليدى مى‌توان به ۴ گروه ذيل تقسيم‌بندى نمود.
|
|
|
|
|
|
|
شترهاى اين اکوتيپ نسبتاً استعداد توليد شير و گوشت بيشترى را نسبت به ساير اکوتيپ‌ها دارند. به علت وجود فرهنگ تغذيه شير در منطقه به‌طور نسبى سياست به گزينى در طول تاريخ بر اين مبنا معمول گشته است مانند اکوتيپ ترکمنى که در مازندران، به‌خصوص در منطقه ترکمن صحرا در شمال گرگان و شمال خراسان (دشت سرخس - باجگيران) پرورش داده مى‌شوند.
|
|
|
|
|
شترى است ظريف با دست و پاى باريک و قلمي، بدن کشيده و فرم بدنى مناسب، دارا بودن وضعيت بدنى مناسب و هماهنگ از مهم‌ترين خصوصيات اين اکوتيپ است. مناطق پرورش آن در استان‌هاى سيستان و بلوچستان، کرمان، استان هرمزگان مى‌باشد و متأسفانه در حال حاضر تداوم نسل اين شتر در معرض امضمحلال شديد قرار گرفته است.
|
|
|
|
|
اين گروه از لحاظ توليد کمى و کيفى کرک داراى اهميت ويژه‌اى است و از لحاظ سرعت رشد و افزايش وزن روزانه هم داراى استعداد نسبتاً مناسبى هستند. در يک آزمايش در مزرعه آستان قدس خراسان اضافه وزن ۹۰۰ گرم در روز، با جيره کم انرژى و کم پروتئين (زير ۱۴% پروتئين خام) به‌دست آمده است. اين رقم تا ۱۲۰۰ گرم در روز هم گزارش شده است.
|
|
|
از نمونه‌هاى اين اکوتيپ، اکوتيپ کلکوئى يا اکوتيپ نائينى است (از الياف کرک آنها، عباى معروف نائين تهيه مى‌شود) و اکوتيپ بلوچي.
|
|
|
|
|
در اين گروه صنعت توليد شير و کميت کرک چندان مناسب نبوده و تنها صنعت توليد مهم، توليد گوشت مى‌باشد. بهترين اکوتيپ گروه گوشتى اکوتيپ زاگرس و آذربايجان است. اين گروه جزءِ شترهاى دوکوهانه بوده و استعداد پرواربندى بالائى دارند (حداقل ۱۵۰۰ گرم اضافه وزن روزانه).
|
|
|
نکته قابل ذکر اين است که اصولاً در دنيا و ايران مطالعه آزمايشگاهى و تحقيقات ميدانى بر روى شتر بسيار اندک بوده است و تنها در چند سال اخير مطالعه برروى شتر به‌عنوان جايگزين مناسب جهت توليد پروتئين حيوانى در کشورهاى پيشرفته در حال توسعه رو به تزايد گذاشته است.
|
