|
|
| سلامتى و تنظيم خانواده يک ارتباط دوطرفه دارند. پيامدهاى بهداشتى تنظيم خانواده توسط گروه عملى سازمان جهانى بهداشت تحت عنوان جنبه‌هاى بهداشتى تنظيم خانواده ليست شده و توضيح داده شده‌اند و بر اساس عناوين زير طبقه‌بندى مى‌شوند:
|
|
| سلامت زنان:
|
|
| - مرگ و مير مادران به علل عوارض ناشى از بارداري
|
|
| - ابتلاء زنان در سنين بارورى به بيمارى‌ها
|
|
| - وضعيت تغذيه (تغييرات وزن، سطح هموگلوبين و غيره)
|
|
| - عوارض قابل پيش‌گيرى باردارى و سقط
|
|
| سلامت جنين:
|
|
| - مرگ و مير جنين (مرگ زودهنگام و ديرهنگام جنين)
|
|
| - تکامل نابهنجار
|
|
| سلامت نوزاد و کودک:
|
|
| - مرگ و مير نوزادان، شيرخواران و کودکان در سنين پيش از دبستان
|
|
| - سلامت نوزاد در بدو تولد (وزن هنگام تولد)
|
|
| - آسيب‌پذيرى در برابر بيمارى‌ها
|
|
|
|
| حاملگى براى بسيارى از خانم‌ها با مشکلات بعضاً جدى همراه است و ممکن است سلامت مادر را به خطر بياندازد و يا حتى جان او را تهديد کند. در بسيارى از کشورهاى در حال توسعه خطر مرگ ناشى از حاملگى ۱۰ تا ۲۰ برابر بيشتر از کشورهاى توسعه يافته است. خطر، با افزايش سن مادر و بعد از تولد بچه سوم يا چهارم افزايش مى‌يابد. تنظيم خانواده با دخالت در چرخه بارورى زنان، آنان را در کنترل تعداد بچه‌ها، فاصله بين آنها و زمان حاملگى و بچه‌دار شدن کمک مى‌کند و بنابر اين از ميزان مرگ و مير و ابتلاء آن کاسته و سلامت آنها را بهبود مى‌بخشد. تأثير برنامه‌هاى تنظيم خانواده اساساً از طُرُق زير حاصل مى‌شود:
|
|
| - حاملگى‌هاى ناخواسته
|
| هدف اساسى تنظيم خانواده پيش‌گيرى از حاملگى‌هاى ناخواسته است. حاملگى ناخواسته ممکن است به سقط تحريک شده بيانجامد. از ديدگاه بهداشتي، سقط‌هاى خارج از مراکز درمانى (سقط‌هاى جنائي) يکى از خطرناک‌ترين نتايج حاملگى‌هاى ناخواسته است. در اين مورد بايد به مادران ازدواج نکرده که به ويژه در خطر بيشترى هستند توجه خاصى وجود داشته باشد. شواهدى در دست است که نشان مى‌دهد اختلالات روانى در مادرانى که حاملگى‌هاى ناخواسته داشته‌اند بيشتر ديده مى‌شود.
|
|
| - محدود کردن تعداد تولدها و فاصله‌گذارى بين آنها
|
| حاملگى‌هاى مکرر خطر مرگ و مير و ابتلاء ناشى از عوارض باردارى را بالا مى‌برد. اين خطر با هر حاملگى که بعد از باردارى سوم رخ مى‌دهد افزايش مى‌يابد و ميزان آن خصوصاً با هر حاملگى که بعد از پنجمين باردارى اتفاق بيافتد به شدت افزوده مى‌شود. شيوع پارگى رحم و آتونى آن و هم‌چنين شيوع مسموميت حاملگى اکلامپسى و جفت سرراهى با بالا رفتن تعداد باردارى‌ها، افزايش مى‌يابد.
|
|
| کم‌خونى يکى از مشکلات مادرانى است که تعداد زيادى بچه دارند و شيوع مرده‌زائى نيز با بالا رفتن تعداد زايمان‌ها افزايش مى‌يابد. پيامدهاى جسمى حاملگى‌هاى متعدد وقتى بهتر روشن مى‌شود که بدانيم سرطان دهانهٔ رحم با تعداد بالاى زايمان رابطه دارد. تنظيم خانواده تنها راهى است که اندازه خانواده را محدود مى‌کند و فاصله بين تولدها را در جهت بهبود وضعيت سلامت مادران، کنترل مى‌نمايد.
|
|
| - تعيين زمان بچه‌دار شدن
|
| به طور کلى مادرانى که زير ۲۰سال و بالاى ۳۰ تا ۳۵ سالگى باردار مى‌شوند در خطر بيشترى براى مرگ، قرار دارند. در بسيارى از کشورها، عوارض حاملگى و زايمان از اين الگو تبعيت مى‌کند و بيشترين ميزان را در زنان زير ۲۰ سال و بالاى ۳۵ سال دارد.
|
|
|
|
| تعدادى از نقايص مادرزادى (مثل سَندرُم داون) با افزايش سن مادر در ارتباط است. چنين ناهنجارى‌هاى جنينى با تنظيم زمان تولد کودک نسبت به سن مادر، قابل پيش‌گيرى است. به علاوه فقط با پيش‌گيرى کامل از حاملگى‌هاى ناخواسته و عقيم‌سازى اجبارى بالغينى که از بعضى بيمارى‌هاى خاص مثل جذام و سايکوز (روان‌پريشي) رنج مى‌برند، مى‌توان 'کيفيت' جمعيت را بالا برد. با دانش کنونى ما اندازه‌گيرى همه تأثيرات ژنتيکى تنظيم خانواده بسيار مشکل است.
|
|
|
|
| موضوعات مربوط به تنظيم خانواده رابطه بسيار زيادى با طب کودکان دارد. به نظر مى‌رسد اگر تنظيم بُعد خانواده و فاصله‌گذارى بين تولدها، توسط همه رعايت شود، منافع زيادى از جهت سلامت کودکان، حاصل مى‌گردد. اين فوايد عبارتند از:
|
|
| - مرگ و مير کودکان
|
| به خوبى معلوم شده است که هرگاه فاصله باردارى‌ها کمتر شود مرگ و مير کودکان بالاتر مى‌رود. تولدهائى که ۲ تا ۳ سال از هم فاصله دارند براى کاهش مرگ و مير کودکان مناسب به نظر مى‌رسند. بنابر اين تنظيم خانواده ابزار مهمى در جهت تضمين حيات همه بچه‌ها در خانواده است.
|
|
| - رشد، نمو و تغذيه کودکان
|
| فاصله‌گذارى بين تولدها و بُعد خانواده عوامل مهمى در رشد و نمو کودک هستند. بچه‌ها وقتى بيشترين سهم خود را از عشق و محبت و مراقبت، شامل تغذيه‌اى که نياز دارند، دريافت مى‌کنند که بُعد خانواده کوچک بوده و فاصله بين تولدها کنترل شده باشد. به عبارت ديگر، تنظيم خانواده، در جلوگيرى از سوء‌تغذيه مؤثر است.
|
|
| - بيمارى‌هاى عفونى
|
| بچه‌هائى که در خانواده‌هاى پُرتعداد زندگى مى‌کنند بيشتر مبتلا به عفونت مى‌شوند خصوصاً عفونت‌هاى دستگاه گوارش، دستگاه تنفسى و عفونت‌هاى پوستي
|
|
| - بهره هوشى
|
| مطالعات نشان مى‌دهد بچه‌هائى که در خانواده‌هاى پُرتعداد زندگى مى‌کنند بهره هوشى کمترى دارند.
|
