کيفيت مناسب براى يک آزمون غربالگرى يا هر اندازه‌گيرى ديگرى (مثل اندازه‌گيرى قد و وزن) تکرارپذيرى آن است. يعنى اگر آزمايش بر روى يک فرد يا يک شيء در شرايط ثابت، بيش از يک‌بار انجام شود بايد همان نتيجه اول، حاصل شود.
عواملى که در تکرارپذيرى آزمون دخيل هستند
تکرارپذيرى آزمون بستگى به سه عامل مهم دارد: گوناگونى مشاهده‌کننده، گوناگونى بيولوژيکى (يا بيماران) و اشتباهات مربوط روش‌هاى فني. براى مثال، اندازه‌گيرى فشار خون تکرارپذيرى کمترى دارد چرا که به هر سه اين عوامل بستگى دارد.
گوناگونى بيولوژيک (بيماران)
گوناگونى بيولوژيک زيادى همراه با استفاده از متغيرهاى فيزيولوژيک مثل فشارخون، قندخون، کلسترول خون و غيره وجود دارد. نوسانات اندازه‌گيرى‌ها در يک فرد ممکن است به‌دلايل زير باشد:
۱. تغييرات در پارامترى که اندازه‌گيرى مى‌شود: اين وضعيت در پديده‌هاى کلينکى خيلى شايع است. براى مثال نمونه‌هاى تهيه شده از گردن رحم در يک زن، ممکن است يک روز عادى گزارش شوند و روز ديگر غيرعادي. آنفارکتوس قلبى ممکن است بدون درد رخ دهد. تغييرات در فشار خون فرد از پديده‌هاى رايج مى‌باشد.
۲. تغييرات در نحوه درک بيمار از نشانه‌هاى آن و نحوه پاسخ‌دهى او به سؤالات: اين نوع، يکى از گوناگونى‌هاى رايج مربوط به بيمار است. وقتى پرسش‌نامه به کار برده مى‌شود ممکن است در جمع‌آورى اطلاعات مربوط به گذشته خطاهائى رخ دهد. وقتى بيمار متوجه مى‌شود که مورد سؤال قرار گرفته است ممکن است پاسخ‌هاى درست را ندهد. خلاصه آنکه تغييرات مربوط به بيمار، منبع بالقوه اشتباه در مطالعات اپيدميولوژيک مى‌باشد.
۳. بازگشت به ميانگين (Reggression to the mean) يکى از مثال‌هاى مهم در مورد گوناگونى بيولوژيک بازگشت به ميانگين است. ارقام دو انتهاى يک توزيع چه خيلى کم، چه خيلى زياد، در اندازه‌گيرهاى مکرر تمايل دارند که به سمت ميانگين يا معدل داده‌ها، ميل کنند. بسيارى از اشکال بيمارى در طى زمان تغييرات قابل ملاحظه‌اى مى‌کنند، براى مثال، درد ناشى از آرتريت روماتوئيد، دفعات دفع مدفوع درکوليت اولسروز، فشار خون در پرفشارى خون يا قند خون در دريابت. به ياد داشتن اين مفهوم، خصوصاً، در ارزيابى تأثير يک درمان خاص بر روى يک متغير، مثل استفاده از يک داروى خاص براى کاهش فشار خون يا کلسترول خون اهميت دارد.
در حالى‌که گوناگونى مشاهده‌کنندگان با اندازه‌گيرى‌هاى مکرر در يک زمان (at the same time) قابل بررسى است، در گوناگونى بيولوژيک اندازه‌گيرى‌هاى مکرر در طول زمان (over time) مورد آزمون قرار مى‌گيرد و اين به‌دليل اين واقعيت است که، اندازه‌گيرى فقط بر روى نمونه کوچکى از توزيع نرمال يک متغير فيزيولوژيک انجام مى‌شود.
گوناگونى مشاهده‌کنندگان
همه مشاهدات با گوناگونى (يا خطاي) مذکور همراه هستند. اين گوناگونى بر دو نوع است
- گوناگونى در درون مشاهده‌کنندگان (Intra observer variation)
اگر يک مشاهده‌کننده، در يک فرد، چيزى را دوبار اندازه بگيرد (مثل فشار خون، يا اتساع قفسه سينه به‌هنگام تنفس) در همان دفعه و در هر دفعه ديگر او نتيجه متفاوتى به‌دست خواهد آورد. اين موضوع را به‌عنوان گوناگونى در درون(inta observer) يا در داخل (within - observer) مى‌نامند. اين گوناگونى عبارت است: گوناگونى بين مشاهدات تکرارى توسط يک مشاهده‌کننده بر روى يک بيمار يا شيء در يک زمان. اين گوناگونى با ميانگين گرفتن بين نتايج اندازه‌گيرى‌هاى متعدد و هم‌زمان به حداقل خواهد رسيد.
- گوناگونى در بين مشاهده‌کنندگان (Inter - observer variation)
اين نوع گوناگونى در بين چند مشاهده‌کننده مختلف بر روى يک فرد يا شيء رخ مى‌دهد و به‌نام گوناگونى بين مشاهده‌کنندگان (between - observer variation) نيز ناميده مى‌شود. گوناگونى در بين مشاهده‌کنندگان وقتى رخ مى‌دهد که براى مثال يک مشاهده‌کننده نمونه خونى را آزمايش کند و انگل مالاريا را در آن تشخيص دهد در حالى که نفر دوم همان نمونه را آزمايش و آن را سالم گزارش کند.
جدول (نمايش گوناگونى در بين مشاهده‌کنندگان، در راديولوژيست‌ها) نتايج ۱۴۸۷۶ راديوگرافى قفسه سينه را که توسط ۸ راديولوژيست به‌طور مستقل خوانده شده است نشان مى‌دهد.
نتايج جدول (نمايش گوناگونى در بين مشاهده‌کنندگان، در راديولوژيست‌ها) آموزنده وهوشيارکننده است. در اين جدول نشان داده شده است که برروى ۲۱/۹۱ درصد از راديوگرافى‌ها، در بين هر ۸ راديولوژيست توافق‌نظر وجود دارد که هيچ يافته غيرطبيعى نداشته‌اند.
خطاهاى مشاهده‌کننده در تفسير راديوگرافى‌ها، نوارهاى قلب، اندازه‌گيرى فشار خون و بررسى نمونه‌هاى آسيب‌شناسى شايع هستند. خطاهاى مشاهده‌کننده با اقدامات زير به حداقل مى‌رسند:
- استاندارد کردن روش‌هاى اندازه‌گيرى و طبقه‌بندي
- آموزش دقيق همه مشاهده‌کننده‌ها
- استفاده از دو يا چند مشاهده‌گر براى ارزيابى‌هاى مستقل و غيره
جدول نمايش گوناگونى در بين مشاهده‌کنندگان، در راديولوژيست‌ها
قرائت مثبت
تعداد راديوگرافى‌ها
درصد
(۸÷۰)
۱۳،۵۶۰
۹۱/۲۱
(۸÷۱)
۸۷۷
۵/۳
(۸÷۲)
۱۶۸
۱/۱۳
(۸÷۳)
۶۶
۰/۴۴
(۸÷۴)
۴۲
۰/۲۷
(۸÷۵)
۲۸
۰/۱۹
(۸÷۶)
۲۳
۰/۱۵
(۸÷۷)
۳۹
۰/۲۶
(۸÷۸)
۶۴
۰/۴۳
۱۴،۸۷۶
۱۰۰
اين احتمال وجود دارد که اين خطاها هيچ‌گاه به‌طور کامل از بين نروند.
خطاهاى ناشى از روش‌هاى فنى
بالاخره آن که تکرارپذيرى ممکن است با تغييرات وابسته به‌روش مثل تجهيزات خراب، تنظيم اشتباه، مايه‌هاى بيولوژيک مخدوش و يا خود آزمايش که ممکن است نامناسب يا غيرقابل اعتماد باشد، تحت تأثير قرار گيرد.
