|
|
|
| اين بيمارى به‌علت استنشاقِ غبار داراى الياف پنبه، در مدت طولانى به‌وجود مى‌آيد. نشانه‌هاى آن عبارتند از: سرفهٔ مزمن و تنگى‌نفس پيش‌رونده، که در پايان برونشيت مزمن و آمفيزم تبديل مى‌شود. در جاهائى که کارخانه‌هاى بافندگى پارچه زياد است اين بيمارى بيشتر است و ميزان بروز آن در سه بررسى جداگانه در هندوستان بين ۷ تا ۸ درصد در کارگران گزارش شده است.
|
|
|
|
| باگاسوزيس نام يک بيمارى شغلى ناشى از استنشاق غبار نيشکر (bagasse) است. اين بيمارى نخستين‌بار در سال ۱۹۵۵ از هندوستان از يک کارخانهٔ مقواسازى گزارش شد. در اين کشور صنايع نيشکر بسيار است و الياف نى که تا اين اواخر به هرز دور ريخته مى‌شد اينک براى ساختن کاغذ، مقوا و الياف ابريشم مصنوعى به‌کار مى‌رود.
|
|
| معلوم شده که بيمارى به‌علت آکتينوميست‌هاى گرمادوست است و از اين‌رو براى آنها نام ترمواکتينوميسس ساکارى (Thermoactinomyes sacchari) پيشنهاد شده بود. نشانه‌هاى بيمارى عبارتند از: کوتاه شدن نفس، سرفه، خون‌ريزى از ريه، و تب خفيف. در آغاز بيمارى به‌صورت برونشيوليت حاد منتشر است. پرتونگارى ريه ممکن است منظرهٔ خال‌دار شدن (Mpttling) يا سايه (Shadow) در ريه را نشان دهد. در عمل ريوى نقص وجود دارد. اگر بيمارى زود درمان شود حالت حاد در ريه پس‌رفت پيدا مى‌کند و اگر بدون درمان رها شود تصلب منتشر، آمفيزم و اتساع برونش (Bronchectasis) به‌وجود مى‌آيد.
|
|
| - تدابير پيشگيرى:
|
| - مبارزه با گرد وغبار: اقداماتى که براى پيشگيرى از غبار و فرو نشاندن آن به‌کار مى‌روند عبارتند از: فرآيند مرطوب کردن، محصور کردن دستگاه‌ها، تهويه و غيره. بايد اين اقدامات به‌کار گرفته شوند.
|
|
| - مراقبت پزشکي: معاينهٔ پزشکى در ابتداى شروع به‌کار و معاينه‌هاى دوره‌اى براى مراقبت از کارگران لازم است؛
|
|
| - ايمنى فردي: وسايل ايمنى فردى مانند (ماسک يا رسپيراتور با پالايهٔ مکانيکى و يا دادن اکسيژن يا هوا) ممکن است ضرورت يابد.
|
|
| - مراقبت از ني: با پائين نگاه‌داشتن رطوبت نى به مقدار ۲۰ درصد و افشاندن اسيد پروپيونيک دو درصد (که يک قارچ‌کش پر مصرف است) مى‌توان نى‌ها را براى استفاده در صنعت بى‌خطر نمود.
|
|
|
|
| آزبستوز نام تجارتى بعضى انواع مواد اليافى است که با ترکيب‌هاى گوناگون از سيليکات درست مى‌شود. سيليسيوم با مواد مانند منيزيوم، آهن، کلسيم، سديم و آلومينيوم ترکيب مى‌شود. آزبستوز بر دو نوع است نوع مارپيچى يا Chrysotil و نوع آمفى‌بول. نود درصد توليد آزبستوز جهان از نوع مارپيچى و ترکيب آن سيليکات منيزيوم است، نوع دوم اندکى منيزيوم دارد و خود به‌صورت‌هاى گوناگون است مانند نوع آبى (Corcidolite)، قهوه‌اى (Amosite) و سفيد (Anthrophyllite). رشتههاى آزبستوز به‌طور معمول بيست تا پانصد مو درازا و نيم تا پنجاه مو قطر دارند. آربستوز در کارخانه‌هاى سازندهٔ؛ سيمان آزبستوزدار، پارچه‌هاى ضد آتش، سفال عايق، و لنت ترمز، لائى و واشر چرمى و ... به‌کار مى‌رود.
|
|
| آزبستوز از راه استنشاق به بدن وارد مى‌شود و غبارهاى ظريف آن مى‌توانند در حباب‌چه‌هاى ريوى انباشته شوند، رشتههاى آن نامحلول هستند و غبارهاى انباشته‌شده در ريه موجب تصلب (فيبروز) ريه مى‌شوند که خود به نارسائى تنفس و مرگ، سرطان برونش، مزوتليوماى جنب (پلور) يا چادرينه (صفاق) و سرطان دستگاه گوارش (معده و روده) پايان مى‌يابد. در انگلستان بين مزوتليوما و زندگى کردن در فاصلهٔ يک کيلومترى کارخانهٔ آزبستوز همبستگى گزارش شده است. اگر مواجههٔ شغلى با آزبستوز توأم با سيگار کشيدن باشد خطر سرطان برونش بيشتر است. معلوم شده که مزوتليوماى جنب و صفاق - که يک بيمارى سرطانى نادر است - همبستگى قوى با نوع آبى آزبستوز (Crocidolite) دارد. بيمارى به‌طور معمول تا ۱۰ - ۵ سال پس از مواجهه آشکار نمى‌شود. فيبروز آزبستوز به‌علت تحريکات مکانيکى است و ويژگى آن اين است که منتشر و دور برونش است و محل آن بر عکس سيليکوز (که تصلب گرهى و در بخش‌هاى بالائى ريه‌ها است) در بخش قاعدهٔ ريه مى‌باشد. ويژگى بالينى بيمارى تنگى‌نفس است که بيشتر اوقات با نشانه‌هاى بالينى موجود در ريه نامتناسب است. در موارد پيشرفته ممکن است قاشقى شدن انگشتان، ناراحتى قلبى و سيانوز (کبود شدن) هم بروز کند. آزمايش خلط اجسام آزبستوزى را نشان مى‌دهد که شامل رشتههاى آزبستوز پوشيده از فيبرين هستند. پرتونگارى قفسهٔ سينه يک منظرهٔ شيشهٔ مات در دو سوم تحتانى ريه‌ها را نشان مى‌دهد. بيمارى پس از برقرارى - حتى اگر مواجههٔ شغلى و تماسى قطع شود، پيشرفت مى‌کند.
|
|
| تدابير پيشگيرى از بيمارى عبارتند از:
|
|
| - به‌کار بردن انواع کم‌خطرتر آزبستوز (آموزيت و کريزوتيل)؛
|
|
| - به‌کار بردن مواد عايق ديگر به جاى آن (پشم معدني، سيليکات کلسيم، ابرهاى پلاستيکى و فايبرگلاس)؛
|
|
| - مبارزهٔ شديد با گرد و غبار؛
|
|
| - معاينه‌هاى دوره‌اى کارگران و پايش زيست‌شناختي، (معاينهٔ باليني، پرتونگاري، اندازه‌گيرى کار ريه)؛
|
|
| - ادامهٔ پژوهش‌ها.
|
|
| ريهٔ کشاورزان (Farmers' Lung)
|
|
| اين بيمارى به‌علت استنشاق يونجهٔ کپک‌زده يا گرد و غبار غلات ايجاد مى‌شود. گرد و غبار غلات و يونجهٔ کپک‌زده اگر بيش از سى درصد رطوبت داشته باشند ميکروب‌ها و قارچ‌ها به‌سرعت در آن رشد مى‌کنند و سبب افزايش گرماى آنها تا چهل الى پنجاه درجهٔ صد قسمتى مى‌شوند. اين گرما سبب افزايش رشد آکتينوميست‌هاى گرمادوست - و از جمله ميکروپلى‌اسپورا فِنى (Micropolyspora Faeni) مى‌شود که سبب اصلى بيمارى ريهٔ کشاورزان است. ويژگى بيمارى در شکل حاد وجود علائم عمومى و نشانه‌هاى تنفسى و بدنى است. تکرار حملات بيمارى سبب بروز تصلب و ضايعهٔ اجتناب‌‌ناپذير ريه و بيمارى قلب ريوى مى‌شود. در جاهائى که گروه کثيرى از مردم به‌کار کشاورزى مى‌پردازند وجود بيمارى محتمل است.
|
