|
|
|
| موقعيت جغرافيايى و تقسيمات سياسى استان
|
|
| استان کرمان در جنوب شرقى ايران واقع شده است. از شمال با استان‌هاى خراسان و يزد، از جنوب با استان هرمزگان، از شرق با سيستان و بلوچستان و از غرب با استان فارس همسايه است. مساحت اين استان حدود ۰۶۹۱۷۵ کيلومترمربع است و بين ۵۵ درجه و ۲۵ دقيقه تا ۳۲ درجه عرض شمالى و ۲۶ درجه و ۵۳ دقيقه تا ۲۹ درجه و ۵۹ دقيقه طول شرقى از نصف‌النهار گرينويچ قرار گرفته است.
|
|
| استان کرمان بعد از استان خراسان دومين استان پهناور کشور است و حدود ۱۱ درصد از خاک ايران را در بر گرفته است. اين استان يکى از مرتفع‌ترين استان‌هاى کشور است، و شهرستان بافت آن با ۲۲۵۰ متر ارتفاع از سطح دريا مرتفع‌ترين شهرستان استان مى‌باشد. براساس آخرين تقسيمات کشورى استان کرمان مشتمل بر ۱۰ شهرستان، ۷ شهر و ۳۱ بخش است. شهرستان‌هاى آن عبارت‌اند از: بافت، بردسير، بم، جيرفت، رفسنجان، زرند، سيرجان، شهر بابک، کرمان و کهنوج.
|
|
| جغرافياى طبيعى و اقليم استان
|
|
| استان کرمان در جنوب شرقى ايران قرار گرفته است و ارتفاعات آن دنبالهٔ رشته‌کوه‌هاى مرکزى ايران است که از چين‌خوردگى‌هاى آتشفشانى آذربايجان شروع مى‌شود و تا بلوچستان امتداد دارد و دنبالهٔ آن چندين بار در فلات مرکزى به وسيله حوزه‌هاى پست داخلى و کوير قطع مى‌شود. زمان تشکيل اين چين‌خوردگى‌‌ها با پيدايش فلات داخلى و عقب‌نشينى درياى تتيس همراه است. به دنبال حرکات کوه‌زايى و باز شدن دهانه‌هاى آتشفشانى، کف درياى تتيس نيز بالا آمد و آب درياهاى اطراف نيز بر اثر تبخير شديد و تراکم رسوبات آن خشک شد و قشر ضخيمى از رسوبات نمک دريا روى آن‌ها به جاى ماند و کويرهاى کنونى (کوير لوت) را تشکيل داد. در نواحى پست، ذرات حاصله از متلاشى شدن و فرسايش کوهستان‌ها، روى هم انباشته شد که با وزش باد به حرکت در مى‌آيند و تپه‌هاى متحرک شنى را به وجود مى‌آورند.
|
|
| رشته‌کوه‌هاى مرکزى در اين منطقه دشت‌هاى وسيع استان را از يکديگر جدا مى‌سازند. اين کوه‌ها به طور کلى ۲ رشتهٔ عمده هستند که از شمال غربى به جنوب شرقى کشيده شده‌اند و مهم‌ترين آن رشته‌کوه‌هاى بشاگرد کوهبنان است.
|
|
| اين رشته‌کوه‌ها دنبالهٔ کوه‌هاى جندق و بيابانک هستند که تا کرمان و بم گسترش يافته‌اند. از قلل مهم آن مى‌توان به کوه‌هاى کوهبنان، طغرل‌الجرد (تخ‌راجه)، پلوار، سيرچ، ابارق و تهرود اشاره کرد که بزرگ‌ترين حايل بين مناطق کوير با ساير مناطق استان مى‌باشند.
|
|
| رشتهٔ دوم کوه‌هايى است که از يزد تا کرمان و چاله جازموريان کشيده شده‌اند و به موازات رشتهٔ اول امتداد دارند. از ارتفاعات مهم اين رشته نيز مى‌توان کوه‌هاى مدوار، شهر بابک، کوه پنج، چهل تن، لاله‌زار، هزار بحر آسمان، جبال بارز و شهسواران را نام برد.
|
|
| در قسمت جنوب شهرستان کهنوج نيز رشته‌کوه‌هاى بشاگرد، دنبالهٔ رشته‌کوه‌هاى زاگرس قرار دارند و اين منطقه را از استان هرمزگان جدا مى‌سازند.
|
|
| وجود ارتفاعات و پستى و بلندى‌هايى در منطقه و شرايط خاص اقليمى، آب و هواى متفاوتى در نواحى مختلف استان به وجود آورده است. نواحى شمال و شمال غربى و مرکزى داراى آب و هواى خشک و معتدل است و نواحى جنوبى و جنوب شرقى آب و هواى گرم و نسبتاً مرطوب دارد. مقدار باران و ريزش‌هاى جوى بسيار متغير و کم است. بيشترين باران در منطقهٔ جيرفت مى‌بارد. اراضى مرتفع و بادگير توأم با طوفان و گرد و غبار است. آب و هواى شهر کرمان خشک و نيمه معتدل است. براساس گزارش سازمان هواشناسى در سال ۱۳۷۰ حداکثر مطلق درجهٔ حرارت ۳۹/۶ درجه سانتى‌گراد، حداقل مطلق درجهٔ حرارت ۱۷- درجهٔ سانتى‌گراد و تعداد روزهاى يخبندان ۷۹ روز بوده است.
|
|
| اين گزارش حاکى از آن است که متوسط درجهٔ حرارت استان در ماه‌هاى ارديبهشت، خرداد، مرداد و تير بين ۲۰ تا ۲۵ درجهٔ سانتى‌گراد مى‌باشد و از ديدگاه استفاده‌هاى جهانگردى، مطلوب‌ترين ماه‌ها جهت مسافرت به استان مى‌باشند. متوسط بيشترين درجهٔ حرارت با ۲۶/۷ درجه مربوط به تيرماه و کمترين آن اختصاص به بهمن ماه دارد که ۳/۹ درجهٔ سانتى‌گراد مى‌باشد.
|
|
| استان کرمان تحت تأثير بادهاى مختلف برون منطقه‌اى و محلى است. وزش اين بادها، آب و هواى آن را دستخوش تحولات و تغييرات قابل توجهى مى‌کند. اين بادها عمدتاً از نوع بادهاى موسمى خشک هستند و در ماه‌هاى اسفند، فروردين و ارديبهشت مى‌وزند و جهت وزش آن‌ها از جنوب غربى به طرف شمال شرقى و مشرق است. اين بادها انبوهى از خاک و شن با خود به طرف شهر کرمان مى‌آورند و سبب تقليل رطوبت نسبى هوا مى‌گردند. همچنين، بادهاى غربى و شمال غربى باعث ريزش باران در زمستان و بهار مى‌شوند.
|
|
| ريزش نزولات جوى از آبان ماه شروع و تا ارديبهشت ماه سال بعد ادامه مى‌يابد. بيشترين ميزان بارندگى از دى ماه تا ارديبهشت ماه است. اغلب اين بارش‌ها به صورت باران است و گاهى هم اندکى برف مى‌بارد. ميزان بارندگى سالانهٔ استان در سال ۱۳۷۰، برابر ۱۱۴/۷ ميلى‌‌متر بوده است.
|
|
|
|
| سابقه سکونت و استقرار انسان در ديار کرمان به هزارهٔ چهارم قبل از ميلاد مى‌رسد. اين منطقه يکى از قديمى‌ترين نواحى ايران به شمار مى‌رود و در گذر زمان، گنجينه‌هاى فرهنگى تاريخى گرانبهايى در آن پديد آمده است که نمايانگر روند تاريخى و حيات اقتصادى - اجتماعى آن است. وجود هر فضاى تاريخى در کرمان بيانگر بخشى از زوايا و ابعاد زندگى مردم و حکومت‌هاى اين مرز و بوم است.
|
|
| تأسيس و تخريب، مرمت و انهدام، همه و همه نشانگر حيات پر جنب و جوش اين ديار ناشناخته است. قلت آثار تاريخى کرمان در قياس با شهرهايى چون اصفهان و شيراز به دليل رنج و آسيبى است که حوادث ناگوار تاريخ در اين منطقه پديد آورده است. همين معدود آثار و در و ديوارهاى شکسته نيز نشانهٔ توانايى، پايدارى و کوشش‌هاى مردم اين خطه از کشور است. با نگاهى اجمالى به گذشتهٔ بعضى از شهرهاى مهم اين استان، سيماى تاريخى آن بيشتر روشن مى‌شود:
|
