|
|
|
|
|
|
|
|
| در کشور ما از سال ۱۳۰۶ (هـ. ش) به بعد بعضى از مدارس اقدام به ايجاد آزمايشگاه‌هاى فيزيک، شيمى و علوم زيستى کردند. اما عواملى سبب عدم موفقيت اين مراکز و راکد ماندن فعاليت‌هاى آنان شد که نداشتن کادر متخصص، کمبود ابزار و مواد موردنياز و عدم اعتقاد به کاربرد اين ابزار و روش ازآن جمله‌اند. در سال ۱۳۰۸ وزارت فرهنگ (سابق)، ادارهٔ کل هنرهاى زيبا را تأسيس کرد. اين اداره علاوه بر نظارت بر کليه فعاليت‌هاى هنري، مسؤوليت استفاده از وسايل سمعى و بصرى مدارس را نيز عهده‌دار بود. ايجاد آزمايشگاه‌هاى سمعى و بصرى دانشسراى مقدماتى و دانشسراى عالى نيز جزء فعاليت‌هاى اين اداره بود.
|
|
| پس مى‌توان گفت که در ايران نيز ابتدا ابزار و وسايل سمعى و بصرى بدون توجه به نيازهاى خريدارى و در مراکزى نگهدارى مى‌شد. فيلم‌ها و مواد موردنياز نيز بدون توجه به فرهنگ و زبان مردم، و عدم امکان ترجمهٔ همهٔ آنها از خارج خريدارى و دراختيار مدارس و دانشگاه‌ها قرار مى‌گرفت. هنوز هم در پاره‌اى از مدارس شاهد قفسه‌هاى خاک‌گرفته پر از ابزار هستيم که هيچگونه استفادهٔ معقولى از آنها به‌عمل نمى‌آيد. همچنين هنوز هم شاهد آرشيوهاى فيلم بعضى از دانشگاه‌ها هستيم که به‌علت عدم تناسب مجموعه‌شان با فرهنگ مردم و عدم آشنايى دانشجويان به زبان مواد ارائه‌شده، در حال فاسدشدن هستند. گرچه هم ابزار و هم مواد براى تدريس درنظر گرفته شده‌اند ولى عدم آشنايى معلمين با مواد و ابزار و فقدان وقت و علاقه از سوى معلمين سبب گرديده که سرمايه‌ها راکد بمانند.
|
|
|
|
|
|
|
| در سال ۱۳۴۱ اداره‌اى به‌نام ادارهٔ آموزش فعاليت‌هاى سمعى و بصري در وزارت فرهنگ تشکيل گرديد که بعداً به نام دفتر آموزش سمعى و بصري فعاليت‌هاى خود را ادامه داد. توجه به فيلم به‌عنوان يک رسانهٔ آموزشى در سطح جهانى سبب گرديد که اين اداره اقدام به تشکيل جشنواره‌هاى بين‌المللى فيلم‌هاى آموزشى کند. فيلم‌هايى که در اين جشنواره‌ها کانديد جايزه مى‌شدند خريدارى‌شده و در آرشيوهايى که در مراکز استان‌ها به‌وجود آمدند (در سال ۱۳۴۳) نگهدارى مى‌شدند. اين جشنواره‌ها هنوز هم ادامه دارد و در جشنواره‌اى که در مهرماه سال ۱۳۶۷ در تهران تشکيل شد تکنولوژى آموزشى به‌عنوان يکى از موضوع‌ها مورد توجه قرار داده شد.
|
|
| تلويزيون آموزشى در سال ۱۳۴۳ زيرنظر وزارت آموزش و پرورش تأسيس شد. و کار خود را بعد از دوسال با پخش برنامه‌هاى درسى در زمينهٔ فيزيک، شيمي، جبر، علوم طبيعي، زبان و دستور زبان فارسى شروع کرد. هدف از پخش برنامه‌ها جبران کمبود معلم‌هاى متخصص و جبران کمبود آزمايشگاه‌ها بود، اما به‌علت عدم تطابق وقت آن با برنامه دبيران و مدارس پخش آن متوقف شد. در سال ۱۳۵۲ تهيه برنامه‌هاى آموزشى به سازمان راديو و تلويزيون ملى ايران (صداوسيماى جمهورى اسلامى ايران) واگذار شد و برنامه‌هاى آموزشى با پخش دروس راهنمايى در سال ۱۳۵۳ مجدداً شروع به فعاليت کرد. همزمان با آن تعداد سه‌هزار دستگاه تلويزيون بين مدارس شهرهاى بزرگ کشور توزيع شد. برنامه‌هاى تلويزيون آموزشى نيز به‌دليل عدم برنامه‌ريزى صحيح و عدم انتشار اطلاعات درست مربوط به زمان پخش منجر به شکست گرديد.
|
|
| در سال ۱۳۵۴ براى تهيه مواد آموزشى موردنياز مدارس، شرکت صنايع آموزشى با سرمايه مشترک وزارت آموزش و پرورش و سازمان گسترش و نوسازى صنايع ايران به‌وجود آمد. هدف اين شرکت تهيه و توليد مواد آموزشى موردنياز کشور با درنظر گرفتن نظام آموزشي، محتواى برنامه‌هاى درسى و سطوح و رشته‌هاى مختلف تحصيلى و با توجه به شرايط اقتصادى و اجتماعى کشور بوده است. اين شرکت هنوز هم فعال است و مواد موردنياز آموزش و پرورش را تهيه، طراحى و توليد مى‌کند و در اختيار مدارس قرار مى‌دهد.
|
|
|
|
| در سال ۱۳۵۳ دورهٔ فوق‌ليسانس تکنولوژى آموزشى تأسيس شد. گرچه قبل از اين سال در دروس دوره ليسانس تربيت معلم و علوم تربيتى دروسى با عنوان‌هاى مقدمات تکنولوژى آموزشي، توليد و کاربرد مواد آموزشي، يا نقش وسايل ارتباط جمعى در آموزش و پرورش گنجانده شده بود ولى مسؤولين هيچوقت به‌طور جدى با اين رشته برخورد نکرده بودند. هدف از تأسيس دورهٔ فوق‌ليسانس تهيه کادر متخصص براى سرپرستى مراکز يادگيرى در بيست منطقه از استان‌هاى کشور بود. اين مراکز مى‌بايست مواد مورد نياز مدارس را تهيه کنند و در اختيار آنها قرار دهند. در بين دروس اين دوره طراحى سيستماتيک آموزشي، تهيه خودآموزها، روان‌شناسى تربيتى و يادگيري، آمار و سنجش نيز ديده مى‌شود.
|
|
| آموزش برنامه‌ريزى‌شده يا آموزش برنامه‌اى و توليد مواد براساس آن در همين سال توسط تلويزيون آموزشى در ايران شروع شد. تلويزيون آموزشى اين کار را با سيستم ۸۰ شروع نمود. سيستم ۸۰ کامپيوتر بسيار ساده‌اى است (فعاليت‌هاى آموزشى راديو و تلويزيون آموزشي، ۱۳۵۷) که مجهز به صفحه، صدا، اسلايدهاى رنگي، پنج کليد و گوشى است. دستگاه سيستم ۸۰ بصورت ويوور (Viewer) (صفحه نمايش تصوير آن شبيه صفحه دستگاه تلويزيون) است. سيستم ۸۰ براى آموزش خواندن به کودکان دورهٔ آمادگى به‌کار گرفته شد. به‌کمک اين دستگاه نوآموز ازطريق گوشى پيام‌هاى آموزش را دريافت مى‌کند و سپس با فشار دادن يک دکمه به آن پاسخ مى‌دهد. اگر پاسخش صحيح بود اطلاعات بعدى به او ارائه مى‌شود. درصورت غلط بودن پاسخ مجدداً تکرار مى‌گردد. تکرار پيام تا زمانى که نوآموز پاسخ صحيح بدهد ادامه مى‌يابد.
|
|
|
|
| نمونهٔ مرحله چهارم تکنولوژى آموزشى در ايران ايجاد دانشگاه آزاد ايران است. اين دانشگاه با استفاده از روش چند رسانه‌اى هدفش آموزش براساس نيازهاى فردى و تربيت افراد متخصص موردنياز جامعه بود. دانشجويان اين دانشگاه بدون دور شدن از محل زندگى خود در آموزش و يادگيرى شرکت مى‌کردند. تصميم بر اين بود که اين نظام آموزشى از امکانات راديو و تلويزيون آموزشى در رساندن پيام به يادگيرندگان استفاده کند. البته از ساير رسانه‌هاى نوشتاري، ديدارى - شنيدارى و شنيدارى نيز بهره مى‌گرفت. قبل از آن دانشکده مکاتبه‌اى دانشگاه سپاهيان انقلاب (بعداً ابوريحان بيروني) نيز براى رسيدن به همين هدف براى آموزش کارکنان دولت (با تکيه بر آموزگاران) مى‌کوشيد. نحوهٔ آموزش در دانشکده مکاتبه‌اى ازطريق ارسال کتب و نوار شنيدارى و گاه کلاس‌هاى حضورى رفع اشکال بود.
|
|
|
|
| مفهوم مرحله پنجم تکنولوژى آموزشى در ايران فقط بصورت مقالاتى پراکنده مورد بررسى قرار گرفته است.
|
