آكنه‌ (جوشهای‌ غرور) ـ acne

آكنه‌ (جوشهای‌ غرور) عبارت‌ است‌ از یك‌ بیماری‌ التهابی‌ مزمن‌ پوست‌ كه‌ در دوران‌ نوجوانی‌ شایع‌ است‌، اما گاهی‌ به‌ طور متناوب‌ در سراسر زندگی‌ رخ‌ می‌دهد. مشخصهٔ‌ این‌ بیماری‌ عبارت‌ است‌ از بروز جوشهایی‌ روی‌ صورت‌، قفسهٔ‌ سینه‌ و كمر. این‌ بیماری‌ در مردان‌ شایع‌تر از زنان‌ است‌.

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. نقاط‌ سر سیاه‌ به‌ اندازهٔ‌ سر سوزن‌

۲. نقاط‌ سر سفید شبیه‌ نقاط‌ سر سیاه‌

۳. جوش‌های‌ كوچك‌ چركی‌

۴. قرمزی‌ و التهاب‌ در اطراف‌ جوشها

۵. در آكنهٔ‌ شدید ممكن‌ است‌ كیست‌ و آبسه‌ دیده‌ شود. كیست‌ به‌ صورت‌ تورمی‌ بزرگتر و سفت‌تر از جوشهای‌ معمولی‌ در پوست‌ پدیدار می‌شود. آبسه‌ نیز به‌ صورت‌ یك‌ ناحیهٔ‌ عفونی‌ متورم‌ ،ملتهب‌ و دردناك‌ به‌ هنگام‌ لمس‌ و حاوی‌ چرك‌ است‌.

ـ علل بیماری:

غدد چربی‌ پوست‌ به‌ دلایل‌ نامعلوم‌ دچار انسداد می‌شود، اما احتمالا تغییرات‌ هورمونهای‌ جنسی‌ در دوران‌ نوجوانی‌ نقش‌ دارد. وقتی‌ كه‌ چربی‌ داخل‌ غدد چربی‌ نتواند به‌ بیرون‌ پوست‌ راه‌ یابد، این‌ چربی‌ تجمع‌ یافته‌ و توسط‌ باكتری‌هایی‌ كه‌ به‌ طور طبیعی‌ در غده‌ وجود دارند عفونی‌ می‌شود. بر خلاف‌ برخی‌ عقاید رایج‌، عواملی‌ چون‌ عدم‌ رعایت‌ پاكیزگی‌ یا غذاها نقشی‌ در ایجاد آن‌ ندارند. البته‌ تمیزی‌ می‌تواند آن‌ را تخفیف‌ دهد، اما فعالیت‌ جنسی‌ هیچ‌ تأثیری‌ روی‌ آن‌ ندارد.

ـ عوامل‌ افزایش‌ دهنده خطر:

۱. مواجهه‌ با هوای‌ بسیار گرم‌ یا سرد

۲. استرس‌

۳. پوست‌ چرب‌

۴. اختلالات‌ غدد درون‌ ریز

۵. استفاده‌ از بعضی‌ داروها مثل‌ كورتیزون‌، هورمونهای‌ مردانه‌، یا قرص‌های‌ ضد بارداری‌

۶. سابقه‌ خانوادگی‌ آكنه‌

۷. بعضی‌ مواد آرایشی‌

ـ پیشگیری‌:

در حال‌ حاضر روشی‌ برای‌ پیشگیری‌ از آن‌ وجود ندارد.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

درمان‌ در اغلب‌ موارد مؤثر است‌، و خود بیماری‌ نیز معمولاً پس‌ از دوران‌ بلوغ‌ و نوجوانی‌ خود به‌ خود بر طرف‌ می‌شود. البته‌ علی‌رغم‌ درمان‌ خوب‌ و مناسب‌، آكنه‌ گاهی‌ شدت‌ می‌یابد.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

۱. داشتن‌ تصوری‌ بد از ظاهر خود

۲. بروز جوشگاههای‌ دائمی‌ یا حالت‌ حفره‌ای‌ روی‌ پوست‌ صورت‌

ـ درمان‌:

اگر پوست‌تان‌ چرب‌ است‌، به‌ ترتیب‌ زیر آن‌ را تمیز نمایید: به‌ آرامی‌ صورت‌ خود را با صابون‌ غیرمعطر برای‌ 5-3 دقیقه‌ ماساژ دهید. اما نواحی‌ شدیداً جوش‌دار و دردناك‌ را ماساژ ندهید (زیرا باعث‌ گسترش‌ عفونت‌ می‌شود). پوست‌ را به‌ آرامی‌ تمیز نمایید. صورت‌ خود را 2-1 دقیقه‌ بشویید و از صابون‌ پاك‌ كنید. گاهی‌ صابون‌ آنتی‌باكتریال‌ كمك‌كننده‌ است‌. پس‌ از شستشوی‌ پوست‌ از الكل‌ برای‌ پاك‌ كردن‌ چربی‌ استفاده‌ نمایید. هر روز حولهٔ‌ صورت‌ را عوض‌ نمایید. باكتری‌ها این‌ توانایی‌ را دارند كه‌ به‌ سرعت‌ در حوله‌های‌ مرطوب‌ رشد كنند. موهایتان‌ را حداقل‌ دو بار در هفته‌ با شامپو بشویید. اجاره‌ ندهید كه‌ موهایتان‌ روی‌ صورت‌ بیاید، حتی‌ در شب‌ و به‌ هنگام‌ خواب‌ مو باعث‌ پخش‌ چربی‌ و باكتری‌ها می‌شود. برای‌ پیشگیری‌ یا درمان‌ شورهٔ‌ سر از شامپوی‌ ضد شوره‌ استفاده‌ نمایید. از شوینده‌های‌ كرم‌ دار پرهیز كنید.

پس‌ از ورزش‌ شدید، عرقتان‌ را بشویید و در اسرع‌ وقت‌ چربی‌ صورت‌ را پاك‌ نمایید. از مواد آرایشی‌ روغنی‌ سنگین‌ استفاده‌ نكنید. مواد آرایشی‌ غیرروغنی‌ نازك‌ كه‌ به‌ صورت‌ لوسیون‌ هستند بسیار بهتر هستند. از مصرف‌ مرطوب‌كننده‌ها خودداری‌ نمایید مگر با نظر پزشك‌ به‌ هیچ‌ وجه‌ پوست‌ خود را فشار ندهید، نخارانید، یا مالش‌ ندهید. زمانی‌ كه‌ پوست‌ با این‌ حركات‌ آسیب‌ ندیده‌ باشد بهتر و زودتر خوب‌ می‌شود. البته‌ پزشك‌ ممكن‌ است‌ بسته‌ به‌ صلاحدید، نقاط‌ سر سیاه‌ را بردارد. هنگام‌ مطالعه‌ یا تماشای‌ تلویزیون‌، دستتان‌ را زیر صورت‌ نگذارید. با توجه‌ پزشك‌ مقداری‌ در معرض‌ اشعهٔ‌ ماوراءبنفش‌ قرار بگیرید. شاید بعد از التیام‌ آكنه‌ و برای‌ بر طرف‌ كردن‌ جوشگاههای‌ نازیبا، جراحی‌ زیبایی‌ توصیه‌ شود.

ـ داروها:

۱. آنتی‌بیوتیك‌ها، خوراكی‌ و موضعی‌، برای‌ مبارزه‌ با عفونت‌

۲. تزریق‌ كورتیزون‌ به‌ داخل‌ ضایعات‌

۳. ایزوترتینویین‌ (اگر باردار هستید به‌ هیچ‌ عنوان‌ نباید استفاده‌ شود)

۴. بنزیل‌ پراكسید 5/2%، 5% یا 10% ممكن‌ است‌ كمك‌كننده‌ باشد.

۵. رتین‌ ـ آ باعث‌ افزایش‌ حساسیت‌ پوست‌ به‌ آفتاب‌ می‌شود.

۶. اگر باردار هستید، از هیچ‌ داروی‌ خوراكی‌ برای‌ آكنه‌ استفاده‌ نكنید.

۷. آكوتان‌ نیز باعث‌ افزایش‌ حساسیت‌ پوست‌ به‌ آفتاب‌ می‌شود و حداقل‌ سه‌ ماه‌ مانده‌ به‌ شروع‌ بارداری‌ مصرف‌ آن‌ باید متوقف‌ شود.

ـ فعالیت‌:

هیچ‌ محدودیتی‌ برای‌ آن‌ وجود ندارد.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

غذا علت‌ آكنه‌ نیست‌، اما بعضی‌ غذاها آن‌ را بدتر می‌كنند. یادداشتی‌ از غذاهایی‌ كه‌ می‌خورید داشته‌ باشید. برای‌ اینكه‌ بفهمید به‌ كدام‌ غذا حساسیت‌ دارید، آن‌ غذاهایی‌ را كه‌ شك‌ دارید آكنهٔ‌ شما را بدتر می‌كنند از رژیم‌ خود حذف‌ كنید. بعد آنها را دوباره‌ یكی‌ یكی‌ به‌ رژیم‌ غذایی‌ اضافه‌ نمایید. اگر مشخص‌ شد كه‌ آكنه‌ 3-2 روز بعد از اضافه‌ كردن‌ یك‌ غذا تشدید می‌شود، آن‌ غذا را به‌ كلی‌ از رژیم‌ خود حذف‌ كنید. اما اگر این‌ اتفاق‌ نیفتاد، می‌توانید آن‌ را در رژیم‌ غذایی‌ نگاه‌ دارید. آكنه‌ معمولاً در تابستان‌ بهتر می‌شود، بنابراین‌ بعضی‌ غذاها را كه‌ در زمستان‌ نمی‌توان‌ خورد شاید بتوان‌ در تابستان‌ نمود.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

۱. اگر خود شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده تان‌ دچار آكنه‌ است‌.

۲. اگر دچار علایم‌ جدید و نامنتظره‌ بروز كرده‌اند. توجه‌ كنید كه‌ داروهای‌ مورد استفاده‌ برای‌ درمان‌ ممكن‌ است‌ باعث‌ عوارض‌ جانبی‌ شوند.