خصوصیات دستگاه گوارش (Digstive Tract) نشخوارکنندگان (Ruminant) (۲)

روده‌ها (Intestin)

روده‌ها از دو قسمت کاملاً مشخص رودهٔ باريک و رودهٔ کلفت تشکيل شده‌اند. رودهٔ کوچک دراز و چين‌خورده است و محتويات شيردان در آن خالى مى‌شود. طول رودهٔ باريک در گاو در حدود ۴۹-۲۷ متر است و ديوارهٔ آن از برجستگى‌هاى آن کوچکى که ويلى نام دارند پوشيده است. اين برجستگى‌ها سبب افزايش سطح جذب روده مى‌شوند. قسمت بالائى رودهٔ کوچک بيشتر آنزيم ترشح مى‌کند ولى قسمت پائين در جذب مواد غذائى هضم شده نقش عمده‌اى دارد. رودهٔ کوچک محل اصلى جذب اسيدهاى آمينه، ويتامين‌ها مواد معدني، و ليپيدها است. در غير نشخوارکنندگان کربوهيدرات‌هاى محلول هم از اين قسمت جذب مى‌شوند.

موادى که در رودهٔ باريک جذب نشده‌اند وارد روده کلفت مى‌شوند جائى که مدت زمان نسبتاً طولانى باقى خواهند ماند. رودهٔ کلفت شيرهٔ هضمى ندارد، در رودهٔ بزرگ مقدار زيادى از مواد غذائى هضم نشده وجود دارد، مراحل هضمى که استفاده‌اى به حيوان مى‌رسانند، تقريباً همهٔ آنها در رودهٔ کوچک تکميل مى‌شوند.

رودهٔ کلفت به‌علت وجود اکسيژن وجود محيط قليائى و حرارت مناسب شرايط مساعدى را جهت فعاليت انواع مختلف ميکرواورگانيسم‌ها به‌وجود مى‌آورد. تخميرات ميکروبى در روى مواد غذائى هضم نشده در سکوم و روده کلفت صورت مى‌گيرد. قسمت انتهائى روده کلفت مثل يک نگهدارنده عمل مى‌کند و تخميراتى که در آنجا صورت مى‌گيرد سبب بد بو شدن و شکل گرفتن مدفوع مى‌شود.

دهان

دهان عضوى از دستگاه گوارش است که اعمال گرفتن غذا، جويدن، نشخوار کردن و ترشح بزاق را انجام مى‌دهد. عمل گرفتن غذا در گاو به‌وسيلهٔ زبان انجام مى‌گيرد. در موقع چريدن زبان دور علوفه پيچيده شده و با يک حرکت سر توسط دندان‌هاى ثناياى فک پائين قطع مى‌شود.

عمل جويدن غذا توسط دندان‌هاى آسيائى صورت مى‌گيرد و غذاى جويده شده آمادهٔ بلع مى‌گردد. عمل جويدن غده‌هاى بزاقى را به ترشح کردن تحريک مى‌کند و سبب مى‌شود که غده‌هاى بزاقى بيشتر بزاق ترشح بکنند. مقدار بزاقى که دريک روز ترشح مى‌شود زياد بوده و بستگى به چگونگى غذا دارد.

تحريک لب‌ها، تحريک غدد بزاقي، اسيديتهٔ زياد معدهٔ همچنين اعمال مکانيکى که باعث تحريک سوراخ هزارلا و نگارى مى‌شود موجب ازدياد ترشح بزاق مى‌گردد.

بزاقى که روزانه ترشح مى‌شود بين ۱۰۰-۱۸۰ ليتر مى‌باشد. فرق نشخوارکنندگان و ساير حيوانات در ترشح بزاق در اين است که در نشخوارکنندگان بزاق توسط غدد بناگوشى و غدد مرکزى ناحيهٔ گونه‌ها دائماً در حال ترشح است در صورتى‌که در ساير حيوانات ترشح غدد بزاقى فقط در موقع برداشت غذا و در نتيجه تحريکات مختلف از طريق سيستم عصبى صورت مى‌گيرد. علت مرطوب بودن پوزه داشتن غدد نازولابيال در لب بالا است که ترشح آبکى اين غدد مرطوب بودن پوزه را سبب مى‌شود.

عمل بزاق در نشخوارکنندگان کمک به جويدن، نشخوار و تحريکات اعصاب چشائى و بلعيدن است. مواد غذائى پس از جويده شدن وارد معده مى‌شود، معده در گاو چهار قسمتى است شامل شکمبه، نگاري، هزارلا و شيردان.