نشانگان‌ شوك‌ سمی‌ (توكسیك‌) ـ toxic shock syndrome

نشانگان‌ شوكی‌ سمی‌ عبارت‌ است‌ از نوعی‌ مسمومیت‌ خونی‌ در اثر سموم‌ آزاد شده‌ از باكتری‌های‌ استافیلوكوكی‌. شوك‌ سمی‌ قاعدگی‌، دستگاه‌ تولیدمثل‌ زنانه‌ و دستگاه‌ تنفسی‌ را درگیر می‌كند. شوك‌ سمی‌ غیرقاعدگی‌ می‌تواند تمام‌ سنین‌ و هر دو جنس‌ را (تا 15% موارد در مردان‌ رخ‌ می‌دهد) مبتلا كند.

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. تب‌ شدید و ناگهانی‌ در شخصی‌ كه‌ قبلاً سالم‌ بوده‌ است‌.

۲. استفراغ‌ و اسهال‌ آبكی‌

۳. بثور شبیه‌ آفتاب‌سوختگی‌

۴. فشار خون‌ پایین‌

۵. تشنگی‌ بیش‌ از حد

۶. نبض‌ تند

۷. احساس‌ مرگ‌ قریب‌الوقوع‌

۸. تغییرات‌ ذهنی‌ از جمله‌ منگی‌

۹. خستگی‌ و ضعف‌ بیش‌ از حد

۱۰. سردرد

۱۱. گلودرد

ـ علل‌ بیماری:

برخی‌ گونه‌های‌ باكتری‌های‌ استافیلوكوكی‌ سمومی‌ تولید می‌كنند كه‌ وارد جریان‌ خون‌ شده‌، علایمی‌ ناگهانی‌ ایجاد می‌كنند. خطرناك‌ترین‌ موارد از استافیلوكوك‌های‌ واقع‌ در مهبل‌ زنانی‌ منشاء می‌گیرند كه‌ از تامپون‌ استفاده‌ می‌كنند. نشانگان‌ شوك‌ سمی‌ می‌تواند ناشی‌ از زخم‌ها یا عفونت‌های‌ گلو، پوست‌، ریه‌ها یا استخوان‌ نیز باشد.

ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:

۱. زنان‌ پس‌ از زایمان‌

۲. عفونت‌های‌ استافیلوكوكی‌

۳. بیماران‌ پس‌ از جراحی‌ به‌ویژه‌ جراحی‌ بینی‌

۴. استفاده‌ مداوم‌ یا طولانی‌ از تامپون‌ها (به‌ویژه‌ انواع‌ فوق‌ جاذب‌) در دوره‌های‌ قاعدگی‌

ـ پیشگیری‌:

۱. برای‌ زخم‌های‌ عفونی‌ فوراً از پزشك‌ كمك‌ بخواهید.

۲. از تامپون‌های‌ فوق‌ جاذب‌ استفاده‌ نكنید، از انواع‌ نخی‌ استفاده‌ كنید.

۳. تامپون‌ها را مرتب‌ عوض‌ كنید و در شب‌ نوارهای‌ بهداشتی‌ را جایگزین‌ آنها كنید.

۴. اگر شما دچار عفونت‌ پوستی‌ به‌ویژه‌ نزدیك‌ آلت‌ تناسلی‌ هستید، از تامپون‌ استفاده‌ نكنید.

۵. قبل‌ از گذاشتن‌ تامپون‌، دست‌ها را به‌ دقت‌ بشویید. استافیلوكوك‌ها معمولاً در دست‌ وجود دارند.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

بیشتر بیماران‌ با تشخیص‌ زودهنگام‌ و درمان‌ فوری‌ در بیمارستان‌ بهبود می‌یابند ولی‌ برخی‌ موارد كشنده‌ هستند. كف‌ دست‌ و پا غالباً در حین‌ بهبودی‌ پوسته‌ می‌دهد.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

۱. شوك‌ شدید

۲. نارسایی‌ كلیه‌

۳. نارسایی‌ احتقانی‌ قلب‌

۴. زجر تنفسی‌

۵. ریختن‌ مو و ناخن‌ها

۶. عود شوك‌ سمی‌

۷. در موارد شدید، مرگ‌ومیر ممكن‌ است‌ ۱۵% باشد.

ـ درمان‌:

آزمون‌های‌ تشخیصی‌ می‌توانند شامل‌ بررسی‌های‌ آزمایشگاهی‌ خون‌ و كشت‌ مخاطات‌ باشد. بستری‌ فوری‌ در بیمارستان‌ برای‌ دریافت‌ مایعات‌ داخل‌ وریدی‌ تا آنتی‌بیوتیك‌ها تجویز شوند و كاهش‌ مایعات‌ و الكترولیت‌ها و كم‌آبی‌ تصحیح‌ شود و نیز مشكلات‌ كلیوی‌ یا قلبی‌ حل‌ شوند و در صورت‌ نیاز حمایت‌ تنفسی‌ مكانیكی‌ به‌ عمل‌ آید. تامپون‌ها، دیافراگم‌ها یا سایر اجسام‌ خارجی‌ فوراً برداشته‌ می‌شوند.

ـ داروها:

آنتی‌بیوتیك‌ها، معمولاً داخل‌ وریدی‌، برای‌ عفونت‌، مایعات‌ و الكترولیت‌های‌ داخل‌ وریدی‌.

ـ فعالیت‌:

به‌ محض‌ بهبود علایم‌، فعالیت‌های‌ طبیعی‌ خود را از سر بگیرید.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

بعد از بهبودی‌ رژیم‌ غذایی‌ خاصی‌ ندارد. معمولاً در حین‌ بستری‌، تغذیه‌ داخل‌ وریدی‌ لازم‌ است‌.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌تان‌ علایم‌ نشانگان‌ شوك‌ سمی‌ را داشته‌ باشید. فوراً مراجعه‌ كنید! شوك‌ سریعاً ایجاد می‌گردد. اگر شما دچار علایم‌ جدید و غیر قابل‌ توجیه‌ شده‌اید. داروهای‌ مورد استفاده‌ در درمان‌ ممكن‌ است‌ عوارض‌ جانبی‌ داشته‌ باشند.