تعيين مقدار سم توصيه شده بستگى به تشخيص صحيح شرايط (علفهاى هرز، خاک، گياه زراعي، مرحلهٔ رويش، درجهٔ حرارت، رطوبت نسبى و غيره) و متناسب کردن دقيق امکانات با توصيههاى مراکز ترويجى و اطلاعات روى برچسب دارد. مقادير توصيه شده به واحدهاى پوند درايکر، کيلوگرم در هکتار، اونس در يکهزار فوت مربع، کوارت در ايکر، ليتر در هکتار يا ديگر واحدهاى متناسب با وزن يا حجم در واحد سطح داده مىشود.
مقادير توصيه شده ممکن است برحسب مقدار فرمولاسيون يا مقدار مادهٔ مؤثره در واحد سطح بيان شده باشد. توصيهٔ برچسبهاى روى بستههاى علفکش برحسب مقدار فرمولاسيون (علفکش آماده دربسته) است. مؤسسات دولتى و گزارشات تحقيقاتى اغلب مقادير سم را برحسب مقدار مادهٔ مؤثره بيان مىکنند. مصرفکننده بايستى قادر به تبديل مقدار مادهٔ مؤثره به مقدار فرمولاسيون باشد.
يک علفکش ممکن است در دو يا چند فرمولاسيون متفاوت وجود داشته باشد. براى مثال آترازين بهصورت پودر وتابل ۸۰ درصد (80W). گرانولههاى با قابليت پخش در آب با غلظت ۹۰ درصد (90WDG) و مايعات سوسپانسيونه با قابليت پخش در آب به ميزان ۸/۱ کيلوگرم در هر گالن (۷۸۵/۳ ليتر) وجود دارد. مقدار توصيه شده توسط دانشگاههاى ايالتي، احتمالاً ۱۲/۳ کيلوگرم مادهٔ فعال آترازين در هر هکتار است. ۱۲/۳ کيلوگرم مادهٔ فعال آترازين برابر است با ۹/۳ کيلوگرم آترازين به فرم ۹۸۰ ۵/۳ کيلوگرم آترازين به فرم 90WDG و حدود ۲/۶ ليتر آترازين به فرم مايعات سوسپانسيونه با قابليت پخش در آب.
طريقهٔ انجام محاسبات
براى يک علفکش فرمولاسيون خشک، درصد مادهٔ مؤثر در فرمولاسيون را به يک عدد صحيح تبديل کنيد و بر کيلوگرم مادهٔ مؤثر موردنياز در هر هکتار تقسيم کنيد.
مثال:
از يک نوع علفکش در هر هکتار ۳۶/۳ کيلوگرم مادهٔ مؤثره توصيه شده است. فرمولاسيون موجود سم بهصورت پودر وتابل ۸۰ درصد است (يعنى هر يک کيلوگرم سم حاوى ۸۰۰ مادهٔ مؤثره است).
بنابراين مقدار لازم در هر هکتار ۲/۴ کيلوگرم است. مقدار سم را برحسب گرم يا ديگر واحدها نيز مىتوان بيان کرد. براى يک سم با فرمولاسيون مايع محاسبات شبيه روش قبلى است با اين تفاوت که در فرمول مقدار مادۀ مؤثره در ليتر بيان خواهد شد.
مثال:
از يک نوع علفکش ۲۹۰ گرم مادهٔ مؤثره در هکتار توصيه شده است. از فرمولاسيون مذکور ۵۰۰ گرم مادهٔ مؤثره در هر ليتر در دسترس است. حجم سم موردنياز براى يک هکتار چقدر است؟
[( هکتار ۱)/(۲۹۰ گرم مادهٔ مؤثره)]×[(۵۰۰ گرم مادهٔ مؤثره)/(يک ليتر فرمولاسيون )] = ۰/۵۸ ليتر فرمولاسيون سم در هر هکتار
کاليبره کردن سمپاش
مقدار سم خروجى از سمپاش در شرايط عملى را بايستى مشخص نمود. سرعت ثابت موردنظر،، فشار ثابت، حملکنندهٔ علفکش، نوع زمينى که بايستى سمپاشى شود و تأثير ديگر لوازم مرتبط با سرعت حرکت تراکتور را بايستى معين ساخت. ماشينآلات مخلوطکننده، ناهموارى سطح خاک، وسايل متصل شده به تراکتور و تغيير شيب همگى بر روى سرعت تراکتور اثر گذاشته و در نتيجه ميزان خروج سم هم تغيير مىکند.
عواملى که بر حجم سم منتقل شده در واحد سطح مؤثر هستند عبارتند از سرعت حرکت (سرعت حرکت از بدو شروع بايد ثابت نگهداشته شود)، عرض کار، مقدار محلول سم خارج شده از نارلها که بسته به فشار خروجي، تعداد نازلها و سايز نازل و غلظت محلول سم مىباشند. زمانىکه از کودهاى محلول يا روغنها بهعنوان حملکنندهٔ محلولهاى سم استفاده مىشود يا زمانىکه براى کنترل فرار از مواد فزاينده استفاده مىشود، مهمترين عاملى که بايستى مدّنظر داشت غلظت است. با تغيير هر کدام از اين عوامل ميزان عبور سم در سمپاش تغيير کرده و بايستى مجدداً سمپاش را کاليبره کرد.
روشهاى کاليبره کردن سمپاشها متفاوت و متعدد است. اگر کاليبراسيون خوب انجام شود، تمامى سمپاشها خوب هستند. براى انجام کاليبراسيون بايستى تمام اعمال لازم را به مراحلى سادهتر تقسيم کرد، مقادير لازم براى هر کدام از اجزاء را تعيين کرد و سپس محاسبات کلى موردنياز را انجام داد.
همچنين بايستى کاليبراسيون را از ابتدا و بهطور دقيق ياد گرفت. زمانى که شما اين مفاهيم را دريافتيد يادگيرى روشهاى کاليبراسيون ساده خواهد بود. دو روش اصلى براى کاليبره کردن وجود دارد: کاليبراسيون براساس سمپاشى يک مساحت مشخص؛ يک منطقه با سرعت عمل و فشار ثابت سمپاشى مىشود. حاصلضرب عرض کار در طول مسافت طى شده، مساحت سطح سمپاشى شده را مشخص مىکند (شکل - سطح سمپاشى شده). در اين شکل يک هکتار زمين به چند متر مربع تقسيم شده است تا مساحت کل سطح سمپاشى شده برحسب هکتار مشخص شود. سپس مقدار محلول سم استفاده شده براى اين مساحت نيز مشخص مىشود. در نتيجهٔ ترکيب اين شکل با سطح سمپاشى شده مقدار انتقال سم را معين مىکند (ليتر در هکتار)، فرمولهاى مورد استفاده براى انجام اين محاسبات بهشرح زير است:
۱۰۰۰۰(m2/ha)
=طول مسافت طى شده به متر × عرض کار به متر/
کاليبراسيون مساحت به هکتار
ليتر در هکتار = مقدار ليتر سم مصرف شده در مساحت کاليبره شده
اين دو مرحلهٔ محاسبه را مىتوان مخلوط و بهصورت يک فرمول بهشرح زير براى محاسبهٔ انتقال سم بهکار برد.
[ ۱۰۰۰ m2/هکتار ]×
[ کاليبراسيون مسافت طى شده / ليتر ] ×
ليتر در هکتار =
[مسافتطى شده(متر)
×عرض کار (متر)/( کاليبراسيون مسافت طى شده )]
يا بهصورت زير خلاصه کرد:
A :ليتر در هکتار
B : مسافت طى شده
C : ليتر سم در مسافت طى شده
D : عر ض کار
A = ( C × 1000 m2 ) / ( B × D )
مرحلهٔ حساس در اين قيمت تعيين مقدار محلول سم مورد استفاده است. اغلب يکى از منابع خطا در کاليبراسيون تعيين دقيق مقدار محلول سم استفاده شده در مساحت طى شده معين مىباشد. براى اين کار بايد سمپاش را پس از استفاده در همان محلى که ابتدا مخزن را پر کردهايم قرار داده و ميزان آب موردنياز براى پر کردن دوباره مخزن را اندازه گرفت. براى تعيين مقدار سم موجود در سمپاش، استفاده از خطوط مندرج چسبيده به مخزن سمپاش راحتتر است، اما ارزش آنها به دقت علامتگذارى آنها بستگى دارد. به هنگام خواندن حجم سم بايستى مطمئن شد که سمپاش بهطور متعادل قرار گرفته باشد (به يک طرف خم نشده باشد).
کاليبراسيون براساس سمپاشى در يک سرعت معين - در اين روش، مساحت طى شده در واحد زمان (هکتار در ساعت يا هکتار در دقيقه) با حجم خروجى نازل در واحد زمان (ليتر در ساعت) ترکيب مىشود تا مقدار سم خارج شده از سمپاش را معين کند. اين عمل در سه مرحله انجام مىشود:
ابتدا مسافت طى شده در واحد زمان (هکتار در ساعت) با تعيين سرعت حرکت ماشين سمپاش (کيلومتر يا متر در ساعت) و عرض کار محاسبه مىشود.
A : براى پوشش يک هکتار بايستى چند کيلومتر مسافت را طى کرد