بازخورد خلاصه برای افزایش یادگیری (۲)

بازخورد خلاصه و پيچيدگى تکليف. آيا اين اصل در تمام تکليف‌هاى حرکتى کاربرد دارد يا وابسته به پيچيدگى تکليف است؟ در تکليف‌هاى بسيار ساده مانند تکليفى که در آزمايش لاورى (شکل درصد پاسخ‌هاى صحيح در روش‌هاى مختلف ارائه بازخورد) به‌کار رفته است، کوشش‌هاى نسبتاً زيادى (۲۰ يا بيشتر) ممکن است در بازخورد خلاصه جاى گيرد که براى يادگيرى بسيار بهتر از دادن بازخورد پس از هر کوشش است. در تکليف‌هاى پيچيده‌تر مانند آنچه در آزمايش مربوط به شکل (عملکرد آزمودنى‌ها در آزمون يادداري) به‌کار رفته است (شبيه به ضربهٔ توپ بيسبال) بازخورد خلاصهٔ کوتاهتر، يادگيرى بهينه‌اى را به همراه خواهد داشت. در يک تکليف بسيار پيچيده ممکن است تعداد مطلوب کوشش‌ها براى بازخورد خلاصه به ۱ نزديک شود، حداقل تا زمانى که فراگيرنده در عناصر اساسى حرکت تبحر يابد. به‌طور کلى همگام با پيچيده‌تر شدن تکليف، فراگيرنده براى انجام حرکت مناسب به راهنمائى بازخوردى بيشترى نيازمند است و به اين ترتيب بايد کوشش‌هاى کمترى خلاصه شوند. اين گرايش کلى در شکل (رابطهٔ محتمل بين پيچيدگى تکليف و تعداد بهينهٔ کوشش‌ها در بازخورد خلاصه) نمايش داده شده است.

بازخورد خلاصه چگونه اثر مى‌کند؟ فرآيندهاى نهفته در سودمندى بازخورد خلاصه چه هستند؟ بازخورد خلاصه از سه راه زير مى‌تواند به يادگيرى کمک کند:

۱. بازخورد خلاصه احتمالاً از آثار وابستگى‌آور بازخورد متواتر جلوگيرى مى‌کند؛ زيرا فراگيرنده در اين روش پيش از گرفتن بازخورد، چندين کوشش را به‌طور مستقل انجام مى‌دهد. او پس از دريافت بازخورد مى‌تواند الگوى کلى حرکتى را که در کوشش‌هاى پيشين انجام مى‌‌داده است، اصلاح کند؛ براى مثال با آگاهى از اينکه سرويس تنيس (به‌طور کلي) بيش از حد بلند است، آن‌گونه که در شکل (بازخورد خلاصه در يادگيرى سرويس تنيس) نشان داده شده است، مى‌تواند آن را کمى تعديل و براى کوشش‌هاى بعدى خطاى خود را اصلاح کند.

۲. احتمالاً بازخورد خلاصه باعث حرکات استوارترى مى‌شود؛ زيرا در چندين کوشش متوالي، بازخورد وجود ندارد و فراگيرنده براى تغيير دادن کوشش به کوشش حرکت خود، دليلى در دست ندارد. از سوى ديگر، بازخورد متواتر باعث مى‌شود که فراگيرنده در هر کوشش حرکت خود را تغيير دهد و در نتيجه حرکت وى استوارى لازم را براى اجراء متوالى پيدا نکند.

۳. به‌نظر مى‌رسد که بازخورد خلاصه فراگيرنده را ترغيب مى‌کند تا بازخورد حاصل از پاسخ خود (جنبشي، بينائى و مانند آن) را براى شناسائى خطا، تحليل کند (اين مفهوم در مباحث بعدى مورد بحث قرار خواهد گرفت). بازخورد متواتر، خطا را به فراگيرنده مى‌شناساند و انگيزش وى را براى پردازش بازخورد حاصل از پاسخ از بين مى‌برد، به اين ترتيب فراگيرنده با اين بازخورد آشنا نمى‌‌‌شود. ممکن است قابليت او براى شناسائى خطاى خود در اجراهاى آتى از اين طريق کاهش يابد.

اگرچه بازخورد خلاصه باعث افزايش يادگيرى مى‌شود، اين امر به معناى فراهم کردن اطلاعاتى اضافى براى فراگيرنده نيست. در شکل (بازخورد خلاصه در يادگيرى سرويس تنيس) برگرديم. در اين شکل، بازخورد خلاصه براى تعدادى سرويس تنيس فرضى نشان داده شده است. اين نمودار اطلاعات وسيعى را عرضه مى‌دارد، الف- اجراء در هر کوشش، ب- مقدار تغييرپذيرى بين کوشش‌ها و ج- نحوهٔ پيشرفت بين کوشش‌ها و اطلاعاتى ديگر.

توجه داشته باشيد که در آزمايش لاورى (۱۹۶۲) گروهى که هر دو بازخورد (فورى و خلاصه) را گرفته بود در آزمون يادداري، همانند گروهى که فقط بازخورد فورى را گرفته بود، ضعيف عمل کرد. بنابراين، اگر برترى بازخورد خلاصه در فراهم کردن اطلاعات بيشتر باشد، چرا گروهى که هر دو بازخورد را گرفته بود ضعيف عمل کرد؟ اين گروه بازخورد خلاصه را نيز دريافت کرده بود. پاسخ اين است که گروه بازخوردى فورى و گروه هر دو بازخورد با تواتر بيش از اندازه‌‌اى بازخورد گرفته بودند و در اين حال يک يا چند اثر زيان‌بخشى که قبلاً ذکر کرديم، به‌‌وجود آمده بود. در گروه هر دو بازخورد، بازخورد براى هر کوشش باعث مى‌شود که يادگيرى تا حد گروه بازخوردى فورى پائين بيايد.

برخى از فوائد بازخورد خلاصه براى يادگيرى در زير آمده است:

- بازخورد خلاصه ممکن است از آثار وابستگى‌آور بازخورد جلوگيرى کند و فراگيرنده بتواند متکى به خود عمل کند؛

- بازخورد خلاصه ممکن است مانع تمايل فراگيرنده براى اصلاح کوشش به کوشش حرکت گردد و اين ترتيب، حرکت يک‌دستى را به‌وجود بياورد؛

- بازخورد خلاصه ممکن است پردازش بازخورد حاصل از پاسخ را بهبود بخشد و به توانائى مؤثرتر شناسائى خطا منجر شود؛

- با اين حال، بازخورد خلاصه از طريق فراهم آوردن اطلاعات بيشتر به يادگيرى کمک نمى‌کند.

بازخورد ميانگين. در گونه‌اى از بازخورد خلاصه که به بازخورد ميانگين (Average feedback) معروف است، فراگيرنده پس از چندين کوشش، بازخورد مى‌‌گيرد (مانند بازخورد خلاصه) اما بازخوردى که به وى داده مى‌شود، ميانگين امتيازات وى در کوشش‌هاى ذکر شده است. مربى ۱۰ ضربهٔ گلف شاگرد را نگاه مى‌کند و پس از آن مى‌‌گويد، 'ضربه‌هاى تو (به‌طور ميانگين) ۶ اينچ کوتاه هستند' . يانگ و اشميت (۱۹۹۰ ب) نشان دادند که بازخورد ميانگين براى يادگيري، از بازخورد ۱۰۰ درصد بهتر است و کم و بيش مانند بازخورد خلاصه عمل مى‌کند. در واقع بازخورد ميانگين و بازخورد خلاصه از لحاظ حذف آثار وابستگى‌آور بازخورد مانند هم عمل مى‌‌کنند.

همچنين بازخورد ميانگين مربى را قادر مى‌سازد تا الگوى حرکتى فراگيرنده را بهتر دريابد. در يک کوشش مجزا، هر اتفاقى قابل پيش‌بينى است؛ زيرا اجراء از يک کوشش به کوششى ديگر متفاوت است. مربى با مشاهدهٔ چندين کوشش، اين تغييرپذيرى را پالايش و الگوى کليشه‌اى حرکت فراگيرنده را شناسائى مى‌کند. او پس از مشاهدهٔ چندين کوشش در مى‌يابد که شاگردش (به‌طور ميانگين) ضربه‌هاى گلف خود را سريع و بلند مى‌زند، هر چند ممکن است اين دو ويژگى در هيچ‌کدام از کوشش‌ها، همراه باهم، وجود نداشته باشند. بازخورد ميانگين دربارهٔ آنچه در کوشش‌هاى بعدى تغيير پذيرد و اندازهٔ تغييردهى آن اطلاعات قابل اعتمادترى به فراگيرنده مى‌دهد.