نماینده مجلس: چوپان‌های ما بهتر مشکلات و مسائل را می‌دانند و می‌توانند بیان کنند 

ایلنا/ عضو کمیسیون برنامه و بودجه تأکید کرد: چند روز پیش یک جلسه غیرعلنی صبح تا ظهر داشتیم. همه وزرای اقتصادی آمده بودند و تعدادی از نمایندگان و روسای کمیسیون‌ها صحبت داشتند من دقت کردم در میان سخنان وزرای اقتصادی و همین‌طور رؤسای کمیسیون‌ها، همه مشکلات و مسائل را مطرح می‌کردند. در میان فرمایشات این عزیزان، هیچ راهکاری ندیدم. حتی به رئیس مجلس هم گفتم دقت کن در میان حرف‌های وزرا و نمایندگان همه دارند مشکلات را بیان می‌کنند حتی گفتم چوپان‌های ما در کوه‌های ایلام هم همین مشکلات را اگر نگویم بهتر از این عزیزان می‌دانند و می‌توانند بیان کنند ولی کمتر از این‌ها هم نیست.

فریدون همتی نماینده‌ی ایلام در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره ارزیابی خود از لایحه بودجه سال آینده که هفته گذشته تقدیم مجلس شد، گفت: لایحه بودجه‌ای که امسال دولت به مجلس ارائه کرد، روش و شیوه‌اش با توجه به تغییر ماده ۱۸۲ آیین‌نامه داخلی مجلس، هم تک‌مرحله‌ای شد و هم بدون تبصره‌ها بود. در سنوات گذشته، در طول این ۴۰ و چند سال، بودجه می‌آمد و بخش تبصره‌ها، بخش بودجه عمومی و بخش شرکت‌های دولتی جدا بود و مجلس همیشه در وقت قانونی که داشت، درگیر رسیدگی به تبصره‌ها می‌شد و عموماً از جداول، به ویژه بودجه شرکت‌ها غافل بود و وقت نمی‌کرد به آن‌ها رسیدگی کند.

دولت تلاش کرده در بودجه امسال کمترین کسری را داشته باشد
این نماینده مجلس یادآور شد: بر اساس این تحلیل‌ها، مصوب شد که دولت بودجه را در قالب جداول ارائه دهد و دیگر حکم و تبصره کنار آن نباشد. چون همیشه در لوای این تبصره‌ها مجلس اقدام به قانون‌گذاری می‌کرد و  مواردی می‌آورد که جنبه ماندگاری داشت اما بودجه سالانه است و بعد از یکسال باید کنار برود و قرار شد الزامات و احکام از قوانین دائمی و بودجه سنوات گذشته مورد استفاده قرار گیرد و بنابراین قبل از اینکه دولت لایحه بودجه بدهد، لایحه الزامات را ارائه کرد.

وی ادامه داد: در لایحه الزامات، هم نکاتی که مدنظر دولت بود و هم نکاتی که مدنظر مجلس بود را به این‌ها اضافه کردیم. در مرحله اول، الزامات و احکامی که بودجه باید بر اساس آن سالانه دولت تنظیم کند، مصوب شد و به شورای نگهبان و مجمع تشخیص و هیئت نظارت رفت و بعد از اصلاح نهایی دوباره به مجلس برگشت و تبدیل به قانون شد. دولت متاثر از این الزامات و احکام، باید بودجه را تنظیم و ارائه دهد که الان این اتفاق بر اساس این روش جدید افتاده است.

همتی افزود: دولت بیان می‌کند که تلاش کرده در این بودجه، رویکردش متناسب با واقعیت سال آینده باشد تا کمترین کسری بودجه را داشته باشد. وقتی بودجه کسری پیدا می‌کند، معنایش این است که ما درآمدها را واهی می‌نویسیم و هزینه‌ها در مقابل آن اجتناب‌ناپذیرند. در زمان اجرای بودجه، درآمدها محقق نمی‌شود ولی هزینه‌ها سر جای خود هستند و دولت مجبور می‌شود با ایجاد تورم و گرانی قیمت ارز از جیب مردم منابع را حاصل کند تا تراز بودجه و عملکردش و اجرای برنامه‌هایی که هزینه‌ها برای آن دیده شده، انجام شود.

درصدی از مالیات بر ارزش افزوده برای پرداخت متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان اختصاص می‌یابد 
وی تاکید کرد: بنابراین، یکی از دلایل اصلی تورم در ایران، ریشه‌اش در دایره بودجه است. دولت الان ادعا می‌کند بودجه را طوری تنظیم کرده که با کمترین کسری بودجه مواجه شود. از هفته جاری نماینده‌ها پنج روز وقت دارند پیشنهادات خود را به کمیسیون‌ها بدهند کمیسیون برنامه همه بودجه را بررسی می‌کند اما کمیسیون‌های دیگر به نقاط تخصصی خود ورود می‌کنند دیگر در این مرحله پیشنهادی از جنس حکم نخواهیم داشت و پیشنهادها همه جدول و عدد و رقم است هر عدد و رقمی هم می‌گذاریم باید در مقابلش قانون دائمی آن را ذکر کنیم.

این نماینده مجلس یادآور شد: فرض کنید ارزش افزوده را داریم که یکی از بهترین روش‌های عادلانه و عدالت‌محور در جوامع مختلف پیشرفته است که می‌گوید هر فرد به اندازه‌ای که مصرف می‌کند، باید مالیات مصرف اضافی‌اش را بپردازد. حالا شاید بیش از نیمی از جامعه‌مان مصرف آنچنانی ندارند. بنابراین، از این پرداخت مالیات عملاً معاف هستند آن‌هایی که بیشتر مصرف می‌کنند، باید مالیات بیشتری بدهند. این عادلانه است. حالا این حکم را ما در قانون مالیات‌های مستقیم داریم. اینجا اگر سالانه دولت می‌تواند نرخ را تغییر دهد، مثلاً سال جاری ۱۰ درصد بوده و الان ۱۲ درصد پیش‌بینی کرده، ظاهراً درصدی از این برای پرداخت متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان است.

بودجه امسال از این جهت خوب است که دیگر حکم و تبصره نداریم
مجبوریم ضعف مدیریت خود را در حوزه انرژی با تحمیل هزینه به مردم برطرف کنیم
وی ادامه داد: بودجه امسال از این جهت خوب است که دیگر حکم و تبصره نداریم و در این دو هفته‌ای که کمیسیون تلفیق فرصت بررسی دارد، اگر در مورد یک موضوعی چند کمیسیون نظر داده باشند اولویت با کمیسیون برنامه و بودجه است. بودجه بعد از ورود به کمیسیون تلفیق دو هفته مورد رسیدگی قرار می‌گیرد یا تصویب و یا رد می‌شود و جمع‌بندی نهایی به صحن می‌آید. نمایندگان وقتی خروجی کمیسیون تلفیق به صحن آمد می‌توانند نظرات خود را بدهند باز هم در صحن مجلس اولویت با طرح‌های پیشنهادی کمیسیون‌هاست.

همتی گفت: در بودجه امسال دولت بیان می‌کند که به پروژه‌های عمرانی نسبتاً توجه شده و سعی کرده‌اند بودجه‌های عمرانی حداقل کمتر از سال قبل دیده نشود. از آن طرف، هزینه‌ها را قدری کم کرده‌اند و گفته‌اند هزینه‌های زائد که ضرورتی ندارند، حذف شود که باید در رسیدگی بودجه به آن‌ها برسیم. در بحث واردات بنزین هر سال عدد قابل توجهی را در بودجه برای واردات بنزین می‌گذاریم. به نظرم این جفا به کشور است. این معنی‌اش این است که ما خوب نمی‌توانیم مدیریت کنیم و مجبوریم ضعف مدیریت خود را در حوزه انرژی با تحمیل هزینه به مردم برطرف کنیم و بنزین وارد کنیم. 

می‌توانستیم هزینه واردات اضافی بنزین را صرف بهداشت و دارو و کالاهای اساسی مردم کنیم
همیشه بودجه را به صورت کلیشه‌ای و با تغییرات جزئی بیرون می‌آوریم
وی ادامه داد: مردم باید بدانند که سال گذشته شش یا هفت میلیارد دلار برای واردات بنزین گذاشته بودیم، الان سازمان مدیریت و وزارت نفت ادعا می‌کند که بیشتر از این وارد کرده است. شاید مردم مستقیم متوجه نشوند، ولی ما همین شش یا هفت میلیارد دلار را می‌توانستیم صرف بهداشت و دارو و کالاهای اساسی مردم کنیم تا اینکه به بنزین اختصاص دهیم و بنزین ارزان بیاوریم و دود کنیم و محیط زیستمان را نابود کنیم و سرمایه مردم را بسوزانیم.

همتی خاطرنشان کرد: سیاست‌گذاری‌های درست در بودجه می‌تواند راه نجات کشور باشد که متاسفانه هم در مرحله‌ای که دولت تنظیم می‌کند و هم در مرحله‌ای که مجلس رسیدگی می‌کند، به سیاست‌های درست کمتر توجه می‌شود و ما همیشه به صورت کلیشه‌ای، با یک تغییرات جزئی و اندکی هم در دولت و هم در مجلس، بودجه سالانه را بیرون می‌آوریم. در حالی که سالانه عدد قابل توجهی را برای برنامه کار تحقیق و پژوهش راجع به بودجه و روش‌های جدید، شیوه‌های جدید، فرصت‌ها و تهدیدها داریم.

بودجه‌ها کشور بالای ۹۹ درصد تکراری و مشابه هستند 
این نماینده مجلس تاکید کرد: متاسفانه عادت کرده‌ایم که بودجه ما به صورت تقریبا کلیشه‌ای نوشته شود. یعنی اگر بودجه امسال را با سال‌های قبل تطبیق دهید، بالای ۹۹ درصد تکراری و مشابه است. در حد کمتر از یک درصد تغییرات را می‌بینید. این نشان می‌دهد که ما به اهمیت بودجه‌نویسی بر اساس روش‌های علمی کمتر توجه کرده‌ایم و نتایجش هم این است که ناکارآمدی سیستم مدیریت در جامعه را نشان می‌دهد. 

همتی با بیان اینکه چقدر خوب بود که در بودجه، دولت و مجلس ادعا می‌کردند که برای کمک به تولید چنین عددی دیده‌ایم که تولیدکننده تشویق شود و برود تولید کند، گفت: صادرات باید تقویت شود و نیاز ارزی کشور باید از طریق صادرات غیرنفتی تامین شود. مگر در جامعه‌ای مثل ترکیه، نفت و گاز دارند؟ نیازهای ارزی‌اش از طریق صادرات غیرنفتی و گردشگری تامین می‌شود و اقتصادش از یک ثبات و پایداری برخوردار است.

وی با اشاره به اینکه ما تولید را فراموش کرده‌ایم، گفت: در شرایطی که برق را در تابستان قطع می‌کنیم و گاز را در زمستان قطع می‌کنیم. کسی حاضر است سمت تولید برود؟ حال تولیدکننده‌ها خوب نیست و وقتی حال این‌ها خوب نباشد، محصولات تولیدی‌شان کم خواهد شد. در بازار، وقتی کمبود باشد، قیمت‌ها می‌رود بالا. وقتی محصولات این‌ها کم شود، صادرات کشور کم می‌شود و به تبعش ارزآوری برای کشور کم خواهد شد. بعد از آن دوباره باز شاهد تورم هستیم. اگر دولت و مجلس می‌آمدند و می‌گفتند تغییر اساسی امسال بودجه، رویکردش به نفع تولید است، این یک اتفاق خیلی خوبی بود، ولی متاسفانه این رویکرد وجود ندارد. 

همتی گفت: ان‌شاءالله در هفته‌های آینده بودجه را موشکافی می‌کنیم و دقیقاً نقاط ضعف و قوتش را در جلسات بعدی بررسی خواهیم کرد. بخش به بخش آن را برای مردم تشریح می‌کنیم تا اطلاعات بودجه‌ای آنها ارتقا پیدا کند. چنین بودجه‌ای مال مردم است و این بودجه در زندگی مردم تاثیر می‌گذارد و زندگی مردم را در سال بعد رقم می‌زند. بنابراین حق جامعه است که بدانند و نخبگان، نقاط ضعف و قوت بودجه را خوب تبیین کنند. رسانه‌ها باید در این مسیر گام‌های خوبی بردارند و اگر ضعف‌های جدی وجود دارد، انقدر آن‌ها را برجسته کنند تا مجلس بتواند در مدت رسیدگی با اختیاری که دارد، ضعف‌های بودجه را برطرف کند.

طبق قوانین بالادستی و واقعیت جامعه، باید حقوق‌ها متناسب با تورم در نظر گرفته شود
این نماینده مجلس در پاسخ به سوالی درباره افزایش بیست درصدی حقوق‌ها و درخواست نمایندگان برای افزایش حقوق‌ها متناسب با تورم یادآور شد: من خودم جزو نمایندگان امضاکننده بودم که معتقدیم افزایش حقوق‌ها با توجه به تورمی که الان در آن هستیم و سال آینده خواهیم داشت متناسب نیست. حقوق‌بگیران ما قدرت خریدشان هر روز دارد کمتر و سفره‌شان هر روز کوچک‌تر می‌شود. از طرف دیگر دولت هم می‌گوید من هم قبول دارم ولی از کجا بیاورم؟ آیا اگر عدد بودجه عمرانی را کم کنیم تا حقوق‌ها را افزایش دهیم خود مجلس صدایش درنمی‌آید؟

وی ادامه داد: بنابراین حرف دولت هم حرف درستی است. ما می‌گوییم هم طبق قوانین بالادستی و هم طبق واقعیت جامعه باید حقوق‌ها متناسب با تورم در نظر گرفته شود، دولت می‌گوید عدد ندارم و در شرایط تحریمی، واقعاً نفت‌مان را نمی‌توانیم مثل سنوات قبل بفروشیم از آن طرف وقتی تولید آسیب می‌بیند، مالیات‌ها کم خواهد شد. زمانی که یک کارخانه ۳۶۵ روز کار کند، مالیاتی می‌دهد تا اینکه این کارخانه ۲۰۰ روز کار کند در سال و ۱۰۰ روز تولیدش به خاطر نبودن برق در تابستان و نبودن گاز در زمستان می‌خوابد. 

در جلسه سه‌شنبه صحن مجلس میان سخنان وزرای اقتصادی و رؤسای کمیسیون‌ها هیچ راهکاری ندیدم
چوپان‌های ما در کوه‌های ایلام بهتر مشکلات و مسائل را می‌دانند و می‌توانند بیان کنند 
نماینده ایلام و مهران گفت: بنابراین، هر دو طرف دو موضوع را درست مطرح می‌کنند و خوب است که جامعه هم این را بداند. الان مردم می‌گویند آفرین به این تعداد نماینده که دفاع کردند از اینکه افزایش حقوق ما بیشتر شود، ولی واقعیت این است که دولت منبعی ندارد که بدهد و می‌گوید اگر منبع داشتم حقوق‌ها را چهل درصد افرایش می‌دادم اما اگر دولت بیاید و بگوید آقا من ۲۰ درصد افزایش می‌دهم ولی متعهد می‌شوم که اداره جامعه به گونه‌ای باشد که تورم از حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد بیشتر نشود، اگر دولت چنین تعهدی بدهد، این خودش باید یک نکته‌ای رو به جلو خواهد و حقوق‌بگیران هم این را قبول می‌کنند. 

همتی یادآور شد: ما چند روز پیش یک جلسه غیرعلنی صبح تا ظهر داشتیم. همه وزرای اقتصادی آمده بودند و تعدادی از نمایندگان و روسای کمیسیون‌ها صحبت داشتند و بر اساس قرعه‌کشی نمایندگان صحبت می‌کردند من دقت کردم در میان سخنان وزرای اقتصادی و همین‌طور رؤسای کمیسیون‌ها، همه مشکلات و مسائل را مطرح می‌کردند. در میان فرمایشات این عزیزان، هیچ راهکاری ندیدم. حتی به رئیس مجلس هم گفتم دقت کن در میان حرف‌های وزرا و نمایندگان همه دارند مشکلات را بیان می‌کنند حتی گفتم چوپان‌های ما در کوه‌های ایلام هم همین مشکلات را اگر نگویم بهتر از این عزیزان می‌دانند و می‌توانند بیان کنند ولی کمتر از این‌ها هم نیست، راهکاری در میان حرف‌های وزرا و نمایندگان نیست.

در مجلس و دولت عادت کرده‌ایم که فقط مشکلات را بیان کنیم 
اگر قرار بود مردم مشکلات را حل کنند، ما و دولت را برای چه انتخاب کردند؟
وی گفت: این نشان می‌دهد که ما در مجلس و دولت عادت کرده‌ایم که فقط مشکلات را بیان کنیم. نمی‌دانیم چه کسی باید بیاید این مشکل را حل کنند اگر قرار است مردم آن را حل کنند پس ما و دولت را برای چه انتخاب کردند؟ ما باید از  این فاز که بگوییم این کارها باید بشود بیرون بیاییم و بگوییم ما باید این کارها را انجام دهیم. این جملات و گفتمان‌ها باید تغییر کند و متاسفانه ما این را در گفتمان غالب دولت و مجلس نمی‌بینیم. 

این نماینده مجلس تاکید کرد: تغییر رویکرد و ارائه راهکارهای جدید باید در دستور کار باشد اینطور نیست که در بن‌بست راهکار باشیم. راهکارهایی وجود دارد که ما با بکارگیری آنها می‌توانیم وضعیت را بهتر کنیم نمی‌گوییم همه مشکلات را حل می‌کند اما باید سازوکارهای داخلی خود را برای اداره کشور تغییر بدهیم و دستگاه‌های نظارتی هم باید رویکر خود را تغییر دهند و متناسب با جنگ اقتصادی کار کنند تا دستگاه‌ها با خاطری آسوده به سوی کارهای پرریسک و تصمیمات ریسک‌پذیر بروند.

همتی عنوان کرد: ساز و کارهای موجود ما چه در بخش نظارت، چه در بخش اجرا و چه در بخش قوانین و مقررات، جوابگوی شرایط جنگ اقتصادی، تحریم و فشار دشمن نیست. ما باید قدری روش‌هایمان را تغییر دهیم. دولت هزینه‌های خود را کم کند. یکی از دلایل کسری بودجه در طول سنوات گذشته، همین پرهزینه بودن دولت است. دولت به معنای همه دستگاه‌ها و نهادهای حاکمیتی است و تنها قوه مجریه نیست. هم قوه مقننه، هم قوه قضائیه و هم دیگر سازمان‌ها و نهادهایی که از بودجه عمومی کشور استفاده می‌کنند، پرهزینه هستند. 

به قدری که مردم ریاضت اقتصادی می‌کشند، دولت به معنای عام هنوز ریاضت نکشیده است
دستگاه‌های اداری ما هنوز زندگی شاهانه می‌کنند، ریخت و پاش‌ها در سازمان‌های اداری ما فراوان است
 این نماینده مجلس متذکر شد: به عنوان یک فرد با تجربه و نماینده مردم، خادم مردم در کمیسیون برنامه و بودجه اعلام می‌کنم که به قدری که مردم دارند ریاضت اقتصادی می‌کشند، دولت به معنای عام آن هنوز ریاضت نکشیده است. دستگاه‌های اداری ما هنوز زندگی شاهانه می‌کنند. ریخت و پاش‌ها در سازمان‌های اداری ما فراوان است و در سازمان‌های ما روش و نحوه بزرگ شدن دولت به صورت افسارگسیخته دارد دائماً اتفاق می‌افتد؛ این به زیان مردم است.

وی تاکید کرد: هر چقدر بدنه دولت را بیشتر کنیم، از آن طرف زندگی جمعیت ۸۵ میلیونی و ۹۰ میلیونی را دچار اشکال می‌کنیم. شاید خوشحال باشیم ۵۰۰ هزار نفر به بدنه دولت اضافه شود اما برای ۹۰ میلیون مشکل ایجاد می‌شود دستگاه اداری ما چابک نیست و پرهزینه و سنگین است و در این شرایط خود به خود منابع را از دست می‌دهیم.