اعتراض ایران به کاهش کمک‌ها برای پناهجویان افغانستانی

به گزارش خبرگزاری مهر، امیر سعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد، در نشست شورای امنیت با موضوع: «وضعیت در افغانستان» با اشاره به گزارش اخیر دبیرکل که تأیید می‌کند علیرغم تلاش‌ها و فعالیت‌های خستگی‌ناپذیر «هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان» موسوم به «یوناما» و آژانس‌های سازمان ملل متحد گفت: مردم افغانستان همچنان با چالش‌های شدید انسانی و امنیتی، محدودیت‌های مستمر علیه زنان و دختران، و تهدیدهای ناشی از تروریسم و مواد مخدر، به‌ویژه مواد مخدر صنعتی، روبه‌رو هستند.

وی در ادامه نکاتی را درباره وضعیت افغانستان مورد تأکید قرار داد:

نخست، نسبت به وخامت وضعیت انسانی، به‌ویژه با نزدیک‌شدن فصل زمستان و در پی زمین‌لرزه‌های اخیر، عمیقاً ابراز نگرانی می‌کنیم. کمبود شدید منابع مالی در «برنامه نیازها و پاسخگویی بشردوستانه ۲۰۲۵» ممکن است موجب شود ناامنی غذایی تشدید، دسترسی به خدمات پایه محدود، سوء‌تغذیه بدتر، و نابرابری به‌ویژه برای زنان و کودکان عمیق‌تر گردد. فراخوان دبیرکل در گزارش ایشان خطاب به کمک‌کنندگان مبنی بر اینکه افزایش قابل پیش‌بینی و انعطاف‌پذیر تأمین مالی برای تداوم عملیات نجات‌بخش ضرورت دارد را تکرار می‌کنیم.

در این چارچوب، معتقدیم که تعامل معنادار و عمل‌گرایانه با مقامات دفاکتو همچنان برای رسیدگی به بحران‌های انسانی و اقتصادی که افغانستان و ثبات منطقه‌ای را تهدید می‌کند، ضروری است. مجدداً تأکید می‌کنیم که کمک‌های انسانی نباید هرگز سیاسی شود، تحریم‌ها نباید مانعی در مسیر تثبیت یا توسعه اقتصادی ایجاد کنند، و دارایی‌های ملی افغانستان که در خارج مسدود شده‌اند باید فوراً آزاد شوند تا نیازهای فوری مردم افغانستان برآورده گردد.

دوم، وضعیت زنان و دختران همچنان مایه نگرانی جدی است. محدودیت‌های نظام‌مند بر آموزش، اشتغال و مشارکت عمومی با تعالیم اسلام و با کرامت انسانی ناسازگار است. از مقامات دفاکتو می‌خواهیم این تدابیر را لغو کنند. علیرغم نگرانی‌های جدی، تعامل سازنده همچنان مؤثرترین مسیر برای ترویج رفتار مسئولانه و پاسداشت حقوق بشر، از جمله حقوق اقوام و زنان، به شمار می‌رود.

در همین حال، ایجاد دولتی فراگیر که واقعاً مردم را نمایندگی کند برای دستیابی به صلح و ثبات پایدار، جلوگیری از بروز دوباره درگیری و جریان‌های گسترده پناهجویان، تضمین امنیت، بهبود اقتصادی و احترام به حقوق بشر به‌ویژه حقوق زنان و دختران ضروری است.

سوم، تهدید ناشی از گروه‌های تروریستی، از جمله گروه تروریستی موسوم به داعشِ خراسان، همچنان نگران‌کننده است و مستلزم هوشیاری مستمر جامعه بین‌المللی و اقدام جمعی است. جمهوری اسلامی ایران قاطعانه از برآمدن افغانستانی مستقل، دارای حاکمیت، متحد و صلح‌آمیز، عاری از تروریسم، درگیری و مواد مخدر حمایت می‌کند.افغانستان باید برای اتخاذ تدابیر جامع و مؤثر جهت برچیدن تمامی گروه‌های تروریستی و جلوگیری از استفاده از قلمرو خود برای تهدید یا آسیب‌رساندن به سایر دولت‌ها مورد حمایت قرار گیرد.

نسبت به حوادث اخیر امنیتی و مرزی میان افغانستان و همسایگان آن عمیقاً ابراز نگرانی می‌کنیم. ایران نزدیک به ۲ هزار کیلومتر مرز با افغانستان و پاکستان دارد و امنیت ما به‌طور جدایی‌ناپذیر با امنیت هر دو همسایه گره خورده است. قلمرو افغانستان نباید به پایگاهی برای تروریسم یا خشونت علیه کشورهای همسایه تبدیل شود و مقامات دفاکتو باید مسئولیت کامل جلوگیری از هرگونه حمایت از گروه‌های تروریستی را بر عهده گیرند.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با همتایان پاکستانی و افغانستانی خود رایزنی کرده و در این چارچوب اعلام داشته است که تهران آماده کمک به تلاش‌ها برای کاهش تنش میان کابل و اسلام‌آباد است. ایشان همچنین پیشنهاد داده است که نشست منطقه‌ای وزیران امور خارجه برای ایجاد بستری جهت مشورت و تدوین رویکردی هماهنگ در سطح منطقه برگزار شود.

چهارم، با توجه به مرز طولانی مشترک و حضور میلیون‌ها تبعه افغانستان، تحولات این کشور تأثیری مستقیم و فوری بر ایران دارد. ازاین‌رو، تعامل با مقامات دفاکتو نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی راهبردی برای مدیریت مخاطرات، کاهش هزینه‌ها و جلوگیری از چالش‌های آینده است. ایران گفت‌وگوی مستمر و همکاری سازنده با افغانستان از جمله در حوزه تسهیل تجارت، تقویت هماهنگی‌های مرزی، ارائه کمک‌های بشردوستانه و حمایت از خدمات آموزشی و بهداشتی دارد تا از این طریق بتواند ثبات منطقه‌ای را تقویت کرده و منافع مشروع خود را صیانت نماید.

به‌عنوان تنها دالان ترانزیتیِ کارآمد که دسترسی مستقیم افغانستان به آب‌های آزاد را فراهم می‌کند، بندر چابهار به‌مثابه شریان حیاتی بشردوستانه ایفای نقش و ارسال محموله‌های اساسی به افغانستان را تسهیل می‌کند.اعمال تدابیر محدودکننده تحت بهانه موسوم به تحریم‌های یک‌جانبه، پیامدی جز آثار جدی و زیان‌بار بر ثبات اقتصادی و وضعیت انسانی افغانستان نخواهد داشت. ایران در پی آن است که ظرفیت بندر چابهار را به‌طور کامل برای حمایت از احیای اقتصادی افغانستان و رفع نیازهای بشردوستانه آن به‌کار گیرد.

پنجم، ایران در حالی‌که خود تحت تحریم‌های یک‌جانبه شدید قرار داشته، طی دهه‌ها بار نامتناسبی را با میزبانی از میلیون‌ها پناهجوی افغانستانی بر دوش کشیده است. این مسئولیت، در غیاب حمایت کافی بین‌المللی، فشارهای اقتصادی و امنیتی عظیمی ایجاد کرده است، به‌گونه‌ای که هزینه‌های سالانه آن نزدیک به ده میلیارد دلار برآورد می‌شود.

مایه تأسف عمیق است که جامعه بین‌المللی حتی حداقلی‌ترین تعهدات خود را برای حمایت از پناهجویان افغانستانی در ایران برآورده نکرده است. این کوتاهی به‌وضوح در کاهش چشمگیر کمک‌های تخصیص‌یافته برای سال ۲۰۲۶ بازتاب یافته است؛ کاهشی بیش از ۶۰ درصد. این امر نقضی جدی از اصل «تقسیم مسئولیت بین‌المللی» به شمار می‌رود.

ایران بارها و به‌صراحت، از جمله از همین تریبون، اعلام کرده است که بدون همبستگی واقعی بین‌المللی، تقسیم عادلانه این بار، و حمایت مالی ملموس، نمی‌تواند و نخواهد توانست به‌تنهایی بار نامتناسب میزبانی از بیش از شش میلیون تبعه افغانستانی را بر دوش کشد.

بازگرداندن اتباع فاقد مدرک افغانستانی با رعایت کامل حقوق بین‌الملل و اصول بشردوستانه و با احترام کامل به کرامت انسانی انجام شده است.

در پایان، یوناما همچنان نقشی حیاتی و انکارناپذیر در رسیدگی به چالش‌های پیچیده و چندبعدی افغانستان ایفا می‌کند. بار دیگر حمایت خود را از مأموریت یوناما و اجرای مؤثر و بی‌طرفانه آن تأیید می‌نمائیم. جمهوری اسلامی ایران آماده است همکاری نزدیک خود را با سازمان ملل متحد، کشورهای منطقه و سازوکارهای مربوطه، و تمامی ذی‌نفعان برای ترویج ثبات، امنیت و آینده‌ای بهتر برای افغانستان ادامه دهد.