شهر باید با کودکان مهربان‌تر باشد

اگر تعریف کنوانسیون حقوق کودک که مقبول‌ترین و مورد اجماع‌ترین سند بین‌المللی در این خصوص است را مبنا قرار دهیم، تمام افراد زیر ۱۸ سال، کودک به شمار می‌آیند و حدود ۲۹درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند.  کودکانی که اگرچه حق و حقوق‌شان بسیار کمتر از سهمی است که از جمعیت جهان دارند، اما کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد، بسیاری از حقوق، از جمله حق «تصمیم‌گیری» و «مشارکت اجتماعی» آنها را به روشنی مورد تاکید قرار داده است. متاسفانه این بخش از حقوق کودکان در فضاهای شهری ما کمتر مورد توجه قرار گرفته و با وجود آنکه در یک بستر شهری، «حق کودک بر شهر» فرصت مشارکت در حاکمیت محلی را به همراه دارد، اما در عمل آنچه رخ می‌دهد نشان‌دهنده نامهربانی شهر با شهروندان کمتر از ۱۸ ساله‌اش است.  پرسش اساسی این است که در این شرایط چه باید کرد؟ پرسشی که ممکن است بارها مورد توجه کنشگران این حوزه و حتی مسوولان نیز قرار گرفته باشد. پاسخ به این پرسش البته سهل و ممتنع است، چراکه گرچه بیان آن ساده به نظر می‌رسد، اما اجرایش نیازمند قوانین بالادستی و مشارکت چندین سازمان و حتی قوای مختلف است. در جهان نیز جنبش ایجاد «شهر دوستدار کودک»، مبتنی بر توجه به مساله «حقِّ بر شهر» و در پی ایجاد چارچوب‌های هنجاری جدید و برنامه‌های اقدام در مورد حقوق بشر آغاز شد. تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد که از سال ۲۰۰۰ به بعد رویکرد‌های مبتنی بر حقوق کودکان در محیط‌های شهری بیشتر مورد توجه قرار گرفت. این یعنی تغییر روند از رویکردی مبتنی بر نیازها و مشکلات افراد نیازمند به روشی که در آن با کودکان و نوجوانان به عنوان یک مشارکت‌کننده توانمند رفتار شود. گفتنی است که در این رویکرد کودکان شرکای تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری هستند، نه دریافت‌کنندگان منفعل خدمات. اکنون نیز اگرچه بیشتر حکومت‌های محلی در ایجاد فرآیندهای مشارکتی با کودکان و جوانان از سرعت لازم برخوردار نیستند، اما در بسیاری از کشورها علاقه به ایجاد شهرهای دوستدارِ کودک در حال افزایش است و این موضوع را باید هم به فال نیک گرفت و هم تلاش کرد تا آن را در کشور خودمان مورد توجه قرار دهیم. در این میان ب