چهارشنبه, ۹ خرداد, ۱۴۰۳ / 29 May, 2024


مرگ استاد زرین‌کوب
۱۳۹۹/۰۶/۲۴ / /

مرگ استاد زرین‌کوب

21 سال از مرگ استاد عبدالحسین زرین‌کوب می‌گذرد. معمولا او را با عناوینی مثل ادیب و منتقد ادبی و مدرس دانشگاه می‌شناسند، اما برای بسیاری دیگر او راوی تاریخ ایران و اسلام است که با آثار پژوهشی‌اش، سطح مطالعه تاریخ را در ایران بالا برد. اواخر زمستان 1301 در بروجرد متولد شد و بعد از پایان تحصیلات مقدماتی، برای ادامه تحصیل به تهران رفت. سال 1319 دیپلم ادبی گرفت و برای تدریس به زادگاهش برگشت. تقریبا از 20 سالگی نوشتن را شروع کرد و بعد از قبولی در دانشگاه تهران، رشته ادبیات را همانجا تا دکترا ادامه داد. اما می‌گفت همه ‌چیز را از عینک تاریخ می‌بینم. می‌گفت تاریخ تکرار نمی‌شود و اساسا تکرار آنچه سپری و تمام شده دیگر ممکن نیست، اما چون «انسان به تعبیر قرآن، ظلوم و جهول است» تجربیات شکست‌خورده گذشتگان را با این توهم و خیره‌سری که «چون از او صادر می‌شود دیگر خطا نیست» دوباره تجربه می‌کند و این تکرار خطا را با تکرار تاریخ اشتباه می‌گیرد. معتقد بود که تاریخ یک سلسله از رویدادهای به هم پیوسته و درهم پیچیده است که حکومت و آنچه قدرت سیاسی نام دارد فقط نیمه ظاهری آن را در برمی‌گیرد و سایه‌ای سنگین هم بر آن نیمه پنهان دیگر، یعنی حیات فرهنگی و زندگی مردم می‌اندازد و فهم گذشته جز عبور از آن بخش اول، و شناخت این بخش دوم ممکن نیست. هر قدر هم که صدای مردان قدرت و ثروت بلند باشد باز این واقعیت به جای خود باقی می‌ماند که زیربنای تاریخ را همان‌هایی ساخته‌اند و می‌سازند که سر به زیر و بی‌هیاهو، برای توسعه علم و رشد ادب و ارتقای فرهنگ کوشیده‌اند و می‌کوشند؛ «تاریخ مرئی، سنجر و چنگیز و هولاگو و تیمور را عرضه می‌کند و تاریخ مخفی ابوحامد غزالی و فخر رازی و سعدی و حافظ را می‌پرورد.»  فهرست آثار اصلی زرین‌کوب طولانی است و از کتاب‌هایی مثل بامداد اسلام و کارنامه اسلام تا با کاروان حُله را در خود جای می‌دهد. زندگینامه‌های معتبری هم درباره مفاخر ادبی تاریخ ما نوشت که پله‌پله تا ملاقات خدا (درباره مولوی)، فرار از مدرسه (درباره غزالی)، از کوچه رندان (درباره حافظ) هنوز هم آثار پرفروشی‌اند و همچنان تجدید چاپ