«ایده دانشگاه»؛ قطب‌نمای پژوهش در مسیر حل مسائل کلان کشور

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ آیین گرامیداشت ماه پژوهش دانشگاه علامه طباطبائی با عنوان «پژوهش برای ایران»، با معرفی و تجلیل از پژوهشگران برگزیده و تبیین سیاست‌ها و برنامه‌های پژوهشی دانشگاه و با حضور اسفندیار اختیاری، معاون سیاست‌گذاری و توسعه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، سید ضیاء هاشمی، معاون فرهنگی و اجتماعی معاون اول رئیس‌جمهور، دکتر سید مهدی ابطحی، معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری،  شجاع احمدوند، رئیس دانشگاه، معاونان، رؤسای دانشکده‌ها و اعضای هیئت علمی دانشگاه، در تالار اجتماعات هتل المپیک برگزار شد.

پژوهش‌ها باید به سمت ایده‌های راهبردی برای حل مسائل ملی حرکت کنند

 احمدوند در این آیین ضمن تبریک هفته پژوهش، بر ضرورت و اهمیت شکل‌گیری مفهوم راهبردی «ایده دانشگاه» در دانشگاه علامه طباطبائی تأکید کرد.

وی با بررسی پیشینه نظری سنت‌های دانشگاهی جهان، اظهار کرد: رویکرد جدید دانشگاه به سمت مدلی ترکیبی حرکت می‌کند که هم به مطالبه حقیقت پاسخ دهد و هم در خدمت جامعه باشد.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به پراکندگی پژوهش‌ها در ایران، توضیح داد: طرح «ایده دانشگاه» با هدف همسو کردن ظرفیت‌های علمی با نیاز‌های کلیدی جامعه و ایجاد انسجام معنایی آغاز شده است. فرایند طراحی این ایده در دانشگاه علامه طباطبائی با تشکیل «میز ایده دانشگاه» و جمع‌آوری داده‌های معتبر از طریق کانون‌های گروهی، مصاحبه‌ها و نظرسنجی‌ها پیش رفته است؛ چراکه شکل‌گیری ایده باید از پایین به بالا و با مشارکت مستقیم استادان انجام شود.

وی ادامه داد: نتایج اولیه گفت‌و‌گو‌ها با حدود ۱۷۰ نفر از استادان نشان داد که ۴۹ درصد گرایش اصلی خود را خدمت به ملت-دولت-جامعه و کارآیی اجتماعی عنوان کرده‌اند، در حالی که ۳۷ درصد بر پاسداشت حقیقت تأکید داشتند و ۱۴ درصد به کارآفرینی گرایش نشان دادند که این امر حکایت از پررنگ بودن وجوه اجتماعی در دانشگاه دارد.

وی با بیان اینکه ایده دانشگاه به عنوان قطب‌نما، راهبرد‌ها را جهت‌دهی خواهد کرد، گفت: پژوهش‌های آینده باید بر حل مسائل کلان کشور از جمله مسئله مهاجرت (به‌ویژه نخبگان)، مسائل پولی، بانکی و تورم و مناقشات مربوط به جزایر سه‌گانه، متمرکز شود.

آمادگی معاونت علمی برای حمایت از صنایع خلاق در حوزه علوم انسانی

اختیاری نیز در این آیین با اشاره به اهمیت فناوری‌های نرم در علوم انسانی، از آمادگی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای حمایت از صنایع خلاق در این حوزه خبر داد و بر ضرورت توجه بیشتر به تعاریف دقیق‌تر از فناوری در زمینه علوم انسانی تاکید کرد.

وی اظهار کرد: «متاسفانه تعاریفی که ما در تکنولوژی و فناوری داشتیم، در زمینه فناوری‌های نرم بسیار ضعیف عمل کرده و کمتر راجع به آن بحث و حرکت کرده‌ایم.»

معاون سیاست‌گذاری و توسعه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری با اشاره به قانون جهش تولید دانش‌بنیان، آن را بستری مهم برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در حوزه علوم انسانی دانست و افزود: «تبصره ماده ۶ به شفافیت راجع به نوع اقتصاد دانش‌بنیان در مباحث علوم انسانی سخن گفته است.» تصویب چنین مباحثی در مجلس کار آسانی نیست، بر اساس این قانون، صنایعی که مربوط به علوم انسانی هستند، عنوان دانش‌بنیان دریافت کرده و از حمایت‌های معاونت علمی برخوردار خواهند شد.

وی با اشاره به دسته‌بندی این صنایع تحت عنوان «صنایع خلاق»، اذعان کرد: این نام ممکن است ایراداتی داشته باشد، اما در تعریف آن، مواردی که مربوط به علوم انسانی است، قرار می‌گیرد. این تعریف شامل شخصیت‌های حقیقی و حقوقی می‌شود و برخلاف شرکت‌های دانش‌بنیان که مجموعه‌های حقوقی هستند، واحد خلاق می‌تواند یک فرد نیز باشد.

 اختیاری از تدوین آیین‌نامه‌های مربوطه و انجام اقدامات متعدد در این زمینه خبر داد و از معاونت پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی خواست تا در این زمینه اطلاع‌رسانی لازم را انجام دهد.

وی در پایان با ابراز امیدواری نسبت به حل مسائل و دغدغه‌های موجود با حضور استادان علوم انسانی، تاکید کرد: نگاه فنی و مهندسی به تنهایی قادر به حل مسائل نیست و نیازمند نگاه نرم علوم انسانی هستیم. از استادان دانشگاه علامه طباطبائی دعوت می‌کنم تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های قانونی موجود، در راستای توسعه صنایع خلاق و حل مسائل جامعه گام بردارند.

عدم اعتماد عمومی و گم‌شدن منافع ملی

 ابطحی نیز در این آیین با اشاره به ابرچالش‌های فنی کشور همچون ناترازی انرژی و بحران آب، تأکید کرد: مهم‌ترین معضلات پیش روی مدیریت کشور، چالش‌های اجتماعی و راهبردی هستند که نیازمند رویکردی عمیق‌تر از راهکار‌های مهندسی است.

وی در سخنان خود اظهار کرد: با وجود تلاش‌ها برای حل مسائل فنی، بزرگترین مانع، عدم اعتماد مردم به مدیران اجرایی کشور است. این شکاف اعتماد، چالشی عظیم‌تر از مسائل مهندسی است و حل آن نیازمند رویکردی متفاوت است.

معاون پژوهشی وزارت علوم بیان کرد: مفهوم منافع ملی در فرآیند‌های تصمیم‌گیری گم شده و این یک چالش اساسی است. توزیع ناعادلانه امکانات به دلیل نگاه غلط به عدالت، مانع از انجام رسالت اصلی دانشگاه‌ها می‌شود.

وی در ادامه به چالش‌های حوزه علم و فناوری اشاره کرد و گفت: فقدان آمایش و رها شدن قوانین یک مشکل ساختاری است. به عنوان مثال، فرصت‌های مطالعاتی هیئت علمی با وجود قانون‌گذاری خوب، به دلیل عدم پایش، به تدریج از وظیفه اصلی تربیت نیروی انسانی خلاق فاصله می‌گیرد. این موضوع نشان‌دهنده یک چالش سیستمی در اجرای سیاست‌هاست که در سایر حوزه‌ها نیز تکرار می‌شود.

 ابطحی همچنین به تغییر پارادایم جهانی اشاره و بیان کرد: دیگر دولت‌ها به تنهایی اداره‌کننده جهان نیستند، بلکه شرکت‌ها نقش محوری پیدا کرده‌اند. این امر منجر به حذف تدریجی ایران از دیپلماسی علمی و فناوری شده است. در تعاملات بین‌المللی، شرکت‌های بزرگ، اعم از شرق و غرب، محور تصمیم‌گیری‌ها هستند و دانشگاه‌ها به عنوان پرچمداران دموکراسی در فضای شرکت‌های فناور، باید نقش فعال‌تری ایفا کنند تا از این انزوا جلوگیری شود.

وی در پایان، دانشگاه علامه طباطبائی را یکی از تأثیرگذارترین دانشگاه‌ها در بهبود شرایط کشور معرفی و ابراز امیدواری کرد که این دانشگاه بتواند با تکیه بر دانش پژوهشگران و نشریات ارزشمند خود، سرنخ بهبود شرایط کشور را ارائه دهد و نقش خود را در حل چالش‌های عمیق‌تر کشور ایفا کند.

دانشگاه علامه طباطبائی در مسیر ارتقای پژوهش‌های مسئله‌محور و ایفای مسئولیت ملی

 ماندانا تیشه‌یار، معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی نیز با تشریح دستاورد‌های یک سال گذشته معاونت پژوهشی دانشگاه، از انسجام‌بخشی سازمانی در حوزه پژوهش به عنوان اصلی‌ترین اقدام یاد کرد.

وی با اشاره به تدوین تاریخ شفاهی دانشکده‌ها و دانشگاه به منظور بازتعریف هویت جمعی، از همکاری‌های میان‌بخشی در ترجمه معکوس آثار استادان و تشکیل گروه عملیاتی رتبه‌بندی با هدف ارتقای جایگاه بین‌المللی دانشگاه خبر داد. همچنین بر اهمیت مطالعات میان‌رشته‌ای در قالب برنامه‌های «عصرانه‌های پژوهش» تأکید کرد و آن را راهی برای برجسته‌سازی مزیت‌های دانشگاه و افزایش آگاهی عمومی دانست.

 تیشه‌یار افزایش کیفیت و بین‌المللی‌سازی پژوهش‌ها را از دیگر اولویت‌های دانشگاه برشمرد و از هوشمندسازی خدمات کتابخانه‌ای، اصلاح فرایند‌های داوری و انتشار کتاب‌ها و تسریع در انجام پروژه‌های برون‌دانشگاهی به عنوان اقدامات انجام شده در این راستا نام برد.

وی با اشاره به رشد چشمگیر قرارداد‌های برون‌دانشگاهی، از تدوین پژوهانه جامع، راه‌اندازی سامانه‌های کرسی‌ها و سرآمدان و بازنگری در مبالغ فعالیت‌های علمی به عنوان دیگر اقدامات انجام شده یاد کرد و یادآور شد: شعار امسال دانشگاه علامه طباطبائی «پژوهش برای ایران» است که رویکرد اصلی پژوهش‌های دانشگاه را نشان می‌دهد.

معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی با تأکید بر ایفای مسئولیت ملی و اجتماعی، از اجرای موفقیت‌آمیز پروژه ساخت دستیار هوش مصنوعی و تشکیل شورای علمی امید پس از آغاز جنگ ۱۲ روزه به عنوان نمونه‌هایی از این تلاش‌ها یاد کرد و گفت: امیدوارم با ادامه این برنامه‌ها، دانشگاه در مسیر پژوهش‌های مسئله‌محور، ارتقای جایگاه در حکمرانی کشور و نظام‌های رتبه‌بندی و افزایش کیفیت تولیدات علمی گام بردارد.

رونمایی از «سایت پژوهشی» دانشگاه علامه طباطبائی با هدف ارتقای بین‌المللی

پوریا عسکری، مدیر همکاری‌های علمی بین‌المللی دانشگاه علامه طباطبائی نیز در بخشی از این آیین، از راه‌اندازی یک پلتفرم جدید خبر داد و گفت: هدف اصلی این پلتفرم، ترویج سریع و موثر آثار پژوهشی اعضای هیئت علمی است؛ امری که در بسیاری از دانشگاه‌های کشور کمتر رایج است. این اقدام در راستای افزایش شناخت عمومی از فعالیت‌های علمی دانشگاه و حوزه‌های تخصصی مختلف آن صورت گرفته است.

وی با بیان اینکه این سایت می‌تواند زمینه‌ساز افزایش شهرت بین‌المللی دانشگاه علامه طباطبائی باشد، به فاصله زمانی طولانی انتشار مقالات در ژورنال‌های علمی اشاره کرد و افزود: معاونت بین‌الملل تلاش می‌کند تا به محض دریافت آثار پژوهشی، آنها را در کوتاه‌ترین زمان ممکن روی این سایت قرار دهد. علاوه بر این، از طریق شبکه‌های اجتماعی دانشگاه، به ویژه لینکدین با بیش از ۴۰ هزار دنبال‌کننده، محتوا‌ها به طور گسترده‌تر به اشتراک گذاشته خواهند شد تا بازتاب بیشتری یابند.

مدیر همکاری‌های علمی بین‌المللی ابراز امیدواری کرد: این پلتفرم، اعتبار دانشگاه را در نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی بهبود بخشد و به عنوان الگویی موفق، به سایر دانشگاه‌های کشور صادر شود. دستیابی به این اهداف منوط به حمایت و پشتیبانی فعالانه استادان و پژوهشگران است.

در پاین این آیین از پژوهشگران و استادان برتر پژوهشی کشوری و دانشگاهی با اهدای تندیس و لوح، تجلیل شد.