«بازی بزرگ» هند و پاکستان

در میان تنش لفظی بین افغانستان و پاکستان در مورد مبارزه با تروریسم و اتهاماتی که علیه یکدیگر مطرح می کنند, شورای وزیران افغانستان گفتگوهای دو جانبه با پاکستان را تا زمان «ایجاد فضای اعتماد» به حال تعلیق درآورده است

در میان تنش لفظی بین افغانستان و پاکستان در مورد مبارزه با تروریسم و اتهاماتی که علیه یکدیگر مطرح می کنند، شورای وزیران افغانستان گفتگوهای دو جانبه با پاکستان را تا زمان «ایجاد فضای اعتماد» به حال تعلیق درآورده است. به گزارش دویچه وله، اگرچه مقامات افغانستان در گذشته هم بارها پاکستان را به نا امن کردن افغانستان متهم کرده اند اما لحن تند اعلامیه اخیر شورای وزیران افغانستان در نوع خود کم سابقه بوده است. مقامات پاکستان هم در مقابل به رد این ادعاها پرداخته اند و می گویند که پاکستان نیز قربانی تروریسم است و می خواهد امنیت در منطقه تأمین شود. با این حال شمار گروه ها و تحلیلگرانی که معتقد به دست داشتن سازمان اطلاعاتی پاکستان (ISI) در چنین حملاتی هستند، کم نیست و هدف از حمله انتحاری اخیر در برابر سفارت هند در کابل را ضربه زدن پاکستان به نفوذ و منافع هند در افغانستان می دانند. نقش ISI در حمایت از شورشیان طالبان از حساسیت بالایی برخوردار است و مقامات غربی تمایلی ندارند در مورد آن علنا صحبت کنند. هم دولت بریتانیا و هم آمریکا از آشکارا متهم کردن پاکستان به کمک به گروه های مخالف خودداری می کنند. بخشی از دلیل آن این است که بخصوص بریتانیا، متکی به اطلاعات ISI در مورد طرح ها و حملات تروریستی در داخل پاکستان است.

● آموزش به طالبان

با این حال، ماه گذشته مؤسسه پژوهشی راند (RAND) در آمریکا، در گزارشی تحقیقی که به درخواست یکی از ادارات وزارت دفاع این کشور منتشر کرده بود اعلام داشت که «عناصر مربوط به ISI به طالبان کمک می کنند.» سیث جونز، نویسنده این گزارش اضافه می کند: «درحال حاضر، طالبان و دیگر گروه های مخالف از افرادی در داخل دولت پاکستان کمک دریافت می کنند و تا زمانی که این کمکها قطع نشود، امنیت دراز مدت منطقه همچنان در خطر خواهد بود.» آقای جونز در گزارش خود به نوع این کمک ها نیز اشاره کرده که شامل درمان و مراقبت از زخمی های طالبان، و حمایت تدارکاتی و مالی از آنان است. نویسنده گزارش همچنین گفته که مربیان نظامی ISI در اردوگاه های آموزشی در کویته، مانسهره، شمشتو، پاراچنار و دیگر مناطق پاکستان جنگجویان طالبان را آموزش می دهند. این گزارش همچنین اشاره کرده که «مقامات ناتو نیز چندین مورد را کشف کرده اند که مأموران ISI اطلاعات استخباراتی در مورد تاکتیک های عملیات و استراتژی های نظامی را در اختیار طالبان قرار می دهند.»

● «لانه زنبور»

احمد رشید، تحلیگر برجسته پاکستان در کتاب تازه اش «سقوط به هرج و مرج» می گوید، موفقیت هند در افغانستان از سال ۲۰۰۱ به این سو «لانه زنبور را در اسلام آباد شورانده و پاکستانی ها به این باور رسیده اند که هند در حال تسخیر افغانستان است». اگرچه برخی صاحبنظران می گویند که هندی ها نیز در محافل خصوصی اعتراف می کنند که افغانستان را ابزاری برای کنترل پاکستان می دانند. بارنت روبین، صاحب نظر در امور افغانستان و رئیس مرکز مطالعات دانشگاه نیویورک، دیر زمانی است که باور دارد افغانستان به میدان رقابت میان هند و پاکستان تبدیل شده است. آقای روبین می گوید «اسلام آباد و دهلی نو، تا به حال به نظر می رسد که بیشتر نگران منافع امنیتی کشورهای خود هستند تا منافع جمعی هر سه کشور و در این میان این افغانستان است که بهای سنگینی برای رقابت هند و پاکستان می پردازد.» در میان تنش لفظی بین افغانستان و پاکستان در مورد مبارزه با تروریسم و اتهاماتی که علیه یکدیگر مطرح می کنند، شورای وزیران افغانستان گفتگوهای دو جانبه با پاکستان را تا زمان «ایجاد فضای اعتماد» به حال تعلیق درآورده است. اگرچه مقامات افغانستان در گذشته هم بارها پاکستان را به نا امن کردن افغانستان متهم کرده اند اما لحن تند اعلامیه اخیر شورای وزیران افغانستان در نوع خود کم سابقه بوده است. مقامات پاکستان هم در مقابل به رد این ادعاها پرداخته اند و می گویند که پاکستان نیز قربانی تروریسم است و می خواهد امنیت در منطقه تأمین شود. با این حال شمار گروه ها و تحلیلگرانی که معتقد به دست داشتن سازمان اطلاعاتی پاکستان (ISI) در چنین حملاتی هستند، کم نیست و هدف از حمله انتحاری اخیر در برابر سفارت هند در کابل را ضربه زدن پاکستان به نفوذ و منافع هند در افغانستان می دانند.

● خصومت های سیاسی

هند و پاکستان از زمان کسب استقلال خود در سال ۱۹۴۷ سه بار با یکدیگر جنگیده اند و حال به نظر می رسد که دامنه خصومت سیاسی آنها به افغانستان کشیده است. هر دو کشور سعی می کنند که نفوذ خود را در افغانستان از راه های مختلف افزایش دهند. در گذشته، پاکستان در ایجاد گروه طالبان کمک کرد که برخی ها هدف از آن را دستیابی به اهداف سیاست خارجی خود در افغانستان دانسته اند و تا زمان حملات یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریکا، پاکستان از حمایت علنی گروه طالبان دست برنداشت. در آن زمان هند هیچ روابط دیپلماتیکی با رژیم طالبان نداشت، اما به گروه مخالف آنها - اتحاد شمال - کمکهای مالی می کرد تا در مقابل طالبان بجنگند. از زمان سقوط طالبان در سال ،۲۰۰۱ هند تا به حال ۸۵۰ میلیون دلار وعده کمک به افغانستان داده و به این ترتیب به یکی از بزرگترین کمک کنندگان بین المللی افغانستان تبدیل شده است. در سال ،۲۰۰۳ هند کنسولگری های خود را در جلال آباد، قندهار و دو شهر دیگر افغانستان گشود که اقدامی غیرمنتظره برای پاکستان بود. در آن زمان، پاکستان علنا حامد کرزای رئیس جمهور افغانستان را به تبانی با هند متهم کرد. اسلام آباد همچنین کنسولگری های هند در جلال آباد و قندهار را متهم به ارسال تسلیحات و پول به مخالفان دولت پاکستان در مناطق آشوب زده بلوچستان کرد. اما در مقابل حامد کرزای، گفت که به هند اجازه نخواهد داد که از خاک افغانستان برای ایجاد ناآرامی در پاکستان استفاده کند.

● صحنه درگیری

در حال حاضر، حدود چهار هزار شهروند هندی در افغانستان هستند که چهارصد تن از آنها مشغول ساخت بزرگراه دلارام - زرنج در ولایت نیمروز هستند و تا به حال چندین شهروند هندی در حملات طالبان جان خود را از دست داده اند. براهما چلانی، پروفسور مطالعات استراتژیک در مرکز تحقیقات سیاستگذاری در دهلی نو می گوید با توجه به موقف هند در افغانستان، هندیها همواره انتظار حمله بر مأموریتشان را داشته اند و به همین دلیل است که در ظرف هفته های اخیر تدابیر امنیتی در اطراف مراکز خود را افزایش داده اند.

پروفسور چلانی می گوید: «حمله به سفارت هند پیام روشنی را می فرستد و آن اینکه ISI نه تنها در هند، بلکه در افغانستان نیز بر ضد هند دست به حمله می زند.» دکتر بارنت روبین، کارشناس مسائل افغانستان می گوید: «مردم تمایل دارند که جنگ افغانستان را نبرد میان آمریکا و تندروهای اسلامی تجسم کنند، اما افغانستان صحنه درگیری های دیگری از جمله میان هند و پاکستان نیز هست.»