از هفت حضور, سه بار به مرحله نهائی رسیدیم

وقتی در دهه هفتاد فوتبال کشورمان اوج گرفت, تصمیم گرفته شد که نام کشورمان در لیست جام جهانی قرار بگیرد ایران هرچند در اولین دوره تا مرز صعود پیش رفت, ولی در گل شماری به استرالیا باخت رفت ۳ ـ صفر به استرالیا, برگشت ۲ ـ صفر به سود ایران و این تجربه ای شد برای ایران که در دوره آینده عزم خود را برای اولین پرواز جزم کند و سرانجام ایران در جام جهانی ۱۹۷۸ بار دیگر با آرژانتین طی سه بازی صاحب یک تساوی و دو باخت شد

فوتبال ایران از سال ۱۹۷۴ به بعد برای حضور در رقابت‌های جام جهانی استارت زد. تا این تاریخ، فوتبال ما اغلب در مسابقات آسیائی و یا المپیک حضور پیدا می‌کرد. وقتی در دهه هفتاد فوتبال کشورمان اوج گرفت، تصمیم گرفته شد که نام کشورمان در لیست جام جهانی قرار بگیرد. ایران هرچند در اولین دوره تا مرز صعود پیش رفت، ولی در گل‌شماری به استرالیا باخت (رفت ۳ ـ صفر به استرالیا، برگشت ۲ ـ صفر به سود ایران) و این تجربه‌ای شد برای ایران که در دوره آینده عزم خود را برای اولین پرواز جزم کند و سرانجام ایران در جام جهانی ۱۹۷۸ بار دیگر با آرژانتین طی سه بازی صاحب یک تساوی و دو باخت شد. اما این نتایج می‌تواند آمار خوبی برای اولین تجربه باشد.

وقوع انقلاب اسلامی، و جنگ تحمیلی عراق علیه ایران یکی از موانع بسیار بزرگ برای تداوم حضور فوتبال ایران در جام جهانی‌های آینده بود. بنابراین فوتبال کشورمان بنابر همین دلایل نتوانست در جام‌های ۱۹۸۲ و ۱۹۸۶ ثبت نام کند. اما از این سال به بعد، وقتی آرامش در کشورمان حاکم شد. تیم ملی ایران دوباره برای جام جهانی خیز برداشت.

جام جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا، فرصتی شد برای کشورمان که دوباره ابراز وجود کند. در این دوره علی‌رغم برتری در برابر تیم‌های هم‌گروه خود تایلند و بنگلادش کشورمان نتوانست خود را به رقیب جدی یعنی چین تحمیل کند و در نهایت صاحبان دیوار چین از گروه پنجم به پرواز درآمدند. تا فوتبال ما طی سه دوره نام‌نویسی، دو بار از رسیدن به مرحله نهائی باز بماند. در جام جهانی ۱۹۹۴ آمریکا نیز اوضاع این‌گونه بود. و تیم ایران با آنکه مسیر اول را در مصاف با تیم‌های تایوان، سوریه و بحرین به درستی طی کرد ولی در ایستگاه نهائی، برخوردهای سنگین مانع از پرواز ایران شد. تیم ملی در مصاف با تیم‌های عربستان، ژاپن، کره‌جنوبی، کره‌شمالی و عراق، نتوانست به مقامی بهتر از پنجمی دست یابد و برای سومین بار (دومین دوره متوالی) از رسیدن به مرحله نهائی بازماند.

در این دوره عربستان برای اولین بار و کره‌جنوبی (تیم‌های اول و دوم این مسابقات) برای چهارمین بار صعود خود به جام جهانی را جشن گرفتند.

فوتبال ایران پس از ۲۰ سال چشم‌انتظاری سرانجام در جام ۱۹۹۸ فرانسه به جواز صعود رسید. هر چند با روی آوردن به یک سری مسائل حاشیه‌ای با هزار دردسر توانستیم حادثه ملبورن را در استرالیا خلق و در آخرین لحظه از آنجا به جام جهانی برسیم، ولی بازیکنان کشورمان در فرانسه ۹۸، با غلبه بر آمریکا اولین پیروزی در مرحله نهائی جام جهانی را به ثبت رساندند. در همین جام و در بازی با تیم‌های آلمان و یوگسلاوی نیز اگر اندکی، خودمان را باور می‌کردیم. قدر مسلم می‌توانستیم از این تیم‌ها هم امتیاز بگیریم ولی... فوتبال ایران ۴ سال بعد در حالی‌که فرصت داشت بار دیگر به جام جهانی راه یابد. اما عدم خودباوری و بروز مسائل حاشیه‌ای سد راه شد تا یک خاطره بسیار تلخ در پرونده فوتبال کشورمان به ثبت برسد. در جام ۲۰۰۲ کره و ژاپن عدم حضور این دو تیم آسیائی در مرحله مقدماتی به خاطر میزبانی مرحله نهائی کمک می‌کرد که فوتبال ما راحت‌تر به سرزمین شرق آسیا برای نبرد با سایر کشورها پرواز کند. اما ما همان‌طور که اشاره شد ”خودزنی“ و عدم هماهنگی، این فرصت را از ما گرفت. ایران در آخرین بازی در خاک بحرین باخت ۳ـ۱ را در میان ناباوری تقدیم تیمی کرد که هیچ شانسی برای پرواز مستقیم از گروه را نداشت و این برد بیشتر از همه به سود عربستان شد که از آب گل‌آلود ماهی گرفت و به جام جهانی پرواز کرد. در واقع بحرینی‌ها در بازی با ایران برای عربستانی‌ها سنگ تمام گذاشتند و حتی بعد از مسابقه، با پرچم عربستان دور افتخار زدند. با این‌حال ایران هنوز فرصت داشت از مسیر دوم، به جام جهانی ۲۰۰۲ برسد، اما در این رهگذر عبور از دیوار ایرلند نماینده اروپا سخت بود.

ایران بر امارات فائق آمد اما در دو دیدار با ایرلند شکست ۲ـ۱ را تجربه کرد و حذف شد.

اخراج بلازوویچ مربی ایران در مرحله مقدماتی جام ۲۰۰۲ و بر سر کار آمدن دادکان به‌جای صفائی فراهانی به‌عنوان رئیس تازه فدراسیون فوتبال فرصتی شد برای مدیر جدید که به لطف تجربه چندین ساله‌اش، آمپول نظم و خودباوری را به فوتبال ایران تزریق کند و برخلاف دوره گذشته کشورمان این‌بار با آرامش بیشتر توانست در ورزشگاه آزادی جشن پیروزی پرواز به جام جهانی ۲۰۰۶ را به تصویر بکشاند. هر چند هم در این دوره، راه دشوار بود، اما عمر ایام چشم‌انتظاری و دلهره خیلی کوتاه گذشت و حالا فوتبال ایران تابستان آینده برای سومین بار حضور در مرحله نهائی جام جهانی را تجربه می‌کند.

با هم تاریخچه حضور ایران در جام‌های جهانی را مرور می‌کنیم.

● اولین حضور ـ ۱۹۷۴ آلمان

استرالیا سد راه شد

تیم ملی فوتبال ایران، برای اولین بار برای بازی‌های جام جهانی ۱۹۷۴ نام‌نویسی کرد. کشورمان مرحله اول و دوم را با اقتدار پشت سر گذاشت اما در مصاف با استرالیا، طی دو بازی رفت و برگشت ناکام ماند و نتوانست به جام جهانی راه یابد.

نتایج ایران (۱۳۵۲)

کره شمالی صفر ـ ایران صفر

ایران ۲ ـ کویت یک (شهید شیرودی)

گل‌ها: غلام وفاخواه و علی پروین

ایران ۱ ـ سوریه صفر (شهید شیرودی)

گل: اکبر کارگرجم

ایران ۲ ـ کره‌شمالی ۱ (برگشت)

گل‌ها: مهدی مناجاتی، محمد صادقی

ایران ۲ ـ کویت صفر

گل‌ها: پرویز قلیچ‌خانی (پنالتی) علی جباری

ایران صفر ـ سوریه ۱

استرالیا ۳ ـ ایران صفر (سیدنی)

ایران ۲ ـ استرالیا صفر

گل‌ها: پرویز قلیچ‌خانی (۲ گل)

نفرات تیم ایران در راه جام جهانی ۱۹۷۴:

ناصر حجازی، ابراهیم آشتیانی، جعفر کاشانی، اکبر کارگرجم، مهدی لواسانی، جواد قراب، پرویز قلیچ‌خانی، مهدی مناجاتی، اسماعیل حاج رحیمی‌پور، صفرا ایرانپاک، محمد صادقی، غلامحسین مظلومی، رضا عادل‌خوانی، منصور رشیدی، قاسم طبیبی، کارو حق‌وردیان، اصغر شرفی، بهرام مودت، حسین کازرانی، علی پروین، علی جباری، مسعود مژدهی، غلام وفاخواه و حسین کلانی

مربی: محمود بیاتی

● دومین حضور ـ ۱۹۷۸

پرواز به سرزمین نقره

تیم ملی فوتبال ایران چهار سال با اقتدار برای اولین بار صعود به جام جهانی را جشن گرفت. و این در شرایطی بود که از عمر تاریخ جام جهانی ده دوره می‌گذشت در این دوره، دوباره استرالیا حریف اصلی ایران لقب گرفت، اما کشورمان هر دو بازی با حریف را فتح کرد تا سزاوارانه به جام ۷۸ پرواز کند.

نتایج ایران (۱۳۵۶)

عربستان صفر ـ ایران ۳ (ریاض)

گل‌ها: غلامحسین مظلومی (۲ گل) و حسن روشن

سوریه صفر ـ ایران ۱

گل: علی پروین

ایران ۳ ـ سوریه صفر

سوریه در بازی برگشت حاضر نشد

ایران (تیم امید) ۲ ـ عربستان صفر

گل‌ها: محسن یوسفی، حبیب شریفی

هنگ‌کنگ صفر ـ ایران ۲

گل‌ها: حسین کازرانی و غفور جهانی

کره‌جنوبی صفر ـ ایران صفر

استرالیا صفر ـ ایران ۱

گل: حسن روشن

ایران ۱ ـ کویت صفر

گل: غفور جهانی

ایران ۲ ـ کره‌جنوبی ۲

گل‌ها: حسن روشن (۲ گل)

ایران ۳ ـ هنگ‌کنگ صفر

گل‌ها: غفور جهانی (۲ گل) حسین کازرانی

ایران ۱ ـ استرالیا صفر

گل: غفور جهانی

کویت ۱ ـ ایران (امید) ۲

گل‌ها: بهتاش فریبا، حبیب خبیری

ـ نتایج مرحله نهائی (۱۹۷۸)

ـ اولین بازی

ایران صفر ـ هلند ۳

گل‌ها: رنسن برینک (۴۰ـ پنالتی، ۶۳ و ۷۹ پنالتی)

داور: آلفونسو آرچوندیا گونزالز (مکزیک)

تماشاگر: ۴۰ هزار نفر

اخطار: آندرانیک اسکندریان (ایران)

هلند: یان یانگ بلود ـ وین سوربیه، ویم ریس برگن، رود کرول (کاپیتان)، ویلی وان درکرکوف، یوهان نیسکنز، آری‌هان، ویم یانسن، رنه وان درکرکوف (۷۲ـ نانیگا) جانی رپ، روب، رنسن برینک

مربی: ارنست هاپل

ایران: ناصر حجازی ـ حسن نظری، نصرا.. عبدالهی، حسین کازرانی، آندرانیک اسکندریان، علی پروین (کاپیتان)، حسن نایب‌آقا، محمد صادقی، ابراهیم قاسم‌پور، حسین فرکی (۵۲ـ حسن روشن)، غفور جهانی

مربی: حشمت مهاجرانی

ـ دومین بازی

ایران ۱ ـ اسکاتلند ۱

گل‌ها: ایرج دانائی فرد (۶۰) برای ایران آندرانیک اسکندریان (۴۴ـ دفاع ایران) برای اسکاتلند

داور: یوسدیایه از سنگال

تماشاگر: ۱۰ هزار نفر

اخطار: اسکندریان (ایران)

ایران: ناصر حجای ـ حسن نظری، نصرا.. عبداللهی، حسین کازرانی، آندرانیک اسکندریان، علی پروین (کاپیتان)، محمد صادقی، ایرج دانائی فرد (۸۹ ـ حسن نایب‌آقا)، ابراهیم قاسم‌پور، حسین فرکی (۸۳ ـ حسن روشن) غفور جهانی

مربی: حشمت مهاجرانی

اسکاتلند: آلن راف ـ ویلیام جوردن، مارتین مک لین بوکان (۵۵ ـ توماس فورسیت) کنت برنز، ویلیام دوناچی، گوردون مک کوئین، ریچارد هارتفود، آرجیبالد کمیل (کاپیتان)، جان روبرتسون، کنی دالگلیش و جور جوردن

مربی: مک لئود

ـ سومین بازی

ایران ۱ ـ پرو ۴

گل‌ها: حسن روشن (۴۰) برای ایران خوزه ولاسکوئز (۲) توفیلو کوبیلاس (۳۶ ـ پنالتی، ۳۹ ـ پنالتی و ۷۸) برای پرو

داور: آلوژی یارگوز (لهستان)

تماشاگر: ۳۰ هزار نفر

ایران: ناصر حجازی ـ حسن نظری، نصرا.. عبداللهی، حسین کازرانی، جوادا.. وردی، علی پروین (کاپیتان)، محمد صادقی، ابراهیم قاسم‌پور، حسن روشن (۶۶ـ بهتاش فریبا)، حسین فرکی (۵۲ـ غفور جهانی)، ایرج دانائی فرد

مربی: حشمت مهاجرانی

پرو: کروگا ـ دو وارت، مانسو (۶۷ ـ گلیا)، شومپیتاس، ولاسگوئز، دیاز، کوبیلاس، کوئرتو، مونانت، لاروزا (۶۰ ـ سوتیل) اوبلیتاس

مربی: مارکوس کالدرون

● سومین حضور ـ ۱۹۹۰

مغلوب گل‌شماری...

فوتبال ایران به‌دلیل وقوع انقلاب اسلامی بعد از سال ۱۹۷۸ تا سال ۱۹۹۰ دیگر نتوانست برای جام جهانی نام‌نویسی کند. وقوع جنگ تحمیلی عراق علیه کشورمان نیز یکی از دلایل بود با این حال بازی‌های ۱۹۹۰ ایتالیا فرصتی شد برای کشورمان که حضور در این رقابت‌ها را نشانه بگیرد.

سرانجام ایران پس از هشت سال غیبت برای سومین بار در جام جهانی نام‌نویسی کرد. اما نتوانست از دور اول صعود کند. ایران با تیم‌های تایلند، بنگلادش، و چین هم‌گروه شد. عبور از تایلند و بنگلادش آسان به‌دست آمد. اما چین مانع پرواز ایران به مرحله دوم شد.

نتایج

تایلند صفر ـ ایران ۳

گل‌ها: کریم باوی، سیروس قایقران و محسن گروسی

بنگلادش ۱ ـ ایران ۲

گل‌ها: کریم باوی، محمدحسن انصاری‌فرد

ایران ۱ ـ بنگلادش صفر

گل: عبدالصمد مرفاوی

ایران: ۳ ـ تایلند صفر

گل‌ها: فرشاد پیوس (۲ گل) محسن گروسی

چین ۲ ـ ایران صفر (رفت)

ایران ۳ ـ چین ۲

گل‌ها: محسن گروسی، سیدعلی افتخاری و فرشاد پیوس

از گروه ۵ آسیا تیم ملی چین به دور بعد صعود کرد.

ترکیب تیم ایران در این بازی‌ها: احمدرضا عابدزاده، جواد زرینچه، مرتضی فنونی‌زاده، نادر محمدخانی، مجتبی محرمی، مجید نامجومطلق، محسن عاشوری، سیروس قایقران (کاپیتان)، سیدعلی افتخاری، مجتبی کرمانی‌مقدم، عبدالصمد مرفاوی، کریم باوی، محسن گروسی، احمد سجادی، رضا رضائی‌منش، محمد خاکپور، فرشاد پیوس، سعید عزیزیان، محمد تقوی، فریبرز مرادی، سید مهدی ابطحی

مربیان: مهدی مناجاتی، رضا وطن‌خواه و مسعود معینی

● چهارمین حضور ـ ۱۹۹۴

در مرحله دوم کم آوردیم

عدم موفقیت در جام ۹۰ ایتالیا، ایران را وادار کرد که بازی‌های دوره ۹۴ آمریکا را جدی بگیرد و هرچند در این ایام رابطه ایران با آمریکا در خصوص اعزام تیم‌های ورزشی تیره بود، ولی فوتبال کشورمان مرحله مقدماتی را مقتدرانه پشت سر گذاشت. منتهی در دور دوم که بازی‌های آن در قطر برگزار شده ایران نتوانست در جنگ با ژاپن، عراق، عربستان و کره‌شمالی به امتیازات لازم برای صعود دست یابد. بنابراین کشورمان برای سومین بار در راه ورود به مرحله نهائی جام جهانی ناکام ماند.

نتایج

مرحله اول ـ تهران

ایران صفر ـ عمان صفر

ایران ۶ ـ تایوان صفر

گل‌ها: علی اصغر مدیرروستا (۴ گل)، حمید استیلی و علی دائی

ایران ۱ ـ سوریه ۱

گل‌: علی‌اصغر مدیرروستا

برگشت ـ سوریه

ایران ۱ ـ عمان صفر

گل: علی‌اصغر مدیرروستا

ایران ۶ ـ تایوان صفر

گل‌ها: علی دائی (۲ گل)، حمید درخشان، مجید نامجومطلق (پنالتی) سیدمهدی ابطحی و حمید استیلی

ایران ۱ ـ سوریه ۱

گل۶ حمید درخشان

ایران از این گروه به دور نهائی صعود کرد.

نتایج دور دوم

ایران صفر ـ کره‌جنوبی ۳

ایران ۲ ـ ژاپن ۱

گل‌ها: رضا حسن‌زاده، علی دائی

ایران ۱ ـ عراق ۲

گل: علی دائی

ایران: ۲ ـ کره شمالی ۱

گل‌ها: علی دائی (۲ گل)

ایران ۳ ـ عربستان ۴

گل‌ها: مهدی فنونی‌زاده (۲ گل) و جواد منافی

ترکیب تیم ایران در این بازی‌ها: بهزاد غلام‌پور، جواد زرینچه، جواد منافی، رضا حسن‌زاده، سید مهدی ابطحی، نادر محمدخانی، رضا رضائی‌منش، مهدی فنونی زاده، حمید درخشان، امیر قلعه‌نوعی، علی دائی، بهزاد داداش‌زاده، ابراهیم تهامی، مجید نامجومطلق، عبدالصمد مرفاوی، محمد خاکپور، علی‌اصغر مدیرروستا، حمید استیلی، احمدرضا عابدزاده، آرش نوآموز، کریم باقری، ادموند اختر، بهروز پرورش‌خواه، حسین تراب‌پور، جلال شیرزاد، علی‌اکبر یوسفی، یحیی گل‌محمدی، محسن گروسی، فلاحت‌زاده، ورمزیار

مربیان: علی پروین و ناصر ابراهیمی

---