روش استفاده از ماسک در روزهای آنفلوانزایی

توصیه متخصصان هنگام شیوع بیماری های تنفسی استفاده از ماسک است

شیوع بیماری ویروسی آنفلوانزا در دنیای امروز یکی از دغدغه‌های مردم جوامع مختلف شده است و محققان به دنبال روش‌های نوین به منظور پیشگیری و درمان در افراد مبتلا به انواع جدید این ویروس هستند. باید توجه داشت کشف ویروس، ساخت واکسن و تولید انبوه آن به زمان نیاز دارد و استفاده از روش‌های پیشگیرانه بهترین راهکار برای جلوگیری از ابتلا به بیماری محسوب می‌شود. نخستین گام در پیشگیری از ابتلا به بیماری آنفلوانزا، استفاده از ماسک است.

● کاربرد

هنگام شیوع بیماری‌هایی که سیستم تنفسی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند، استفاده از ماسک ضروری است، زیرا ماسک از فرد سالم در برابر ترشحات ویروسی فرد ناقل محافظت کرده و از گسترش عفونت به محیط اطراف جلوگیری می‌کند. استفاده از این ماسک‌ها برای افرادی مانند کارمندان بخش‌های بهداشتی که بیشتر در معرض این ویروس قرار دارند ضرورت بیشتری دارد. علاوه بر این افرادی که از پرندگان نگهداری می‌کنند نیز در معرض خطر ابتلا به آنفلوانزای مرغی قرار داشته و باید از ماسک استفاده کنند. همچنین متخصصان به اشخاصی که واکسن آنفلوانزا را تزریق نکرده‌اند، استفاده از ماسک در فصل شیوع این بیماری را توصیه می‌کنند.

● ماسک ویژه کودکان

تاکنون ماسک‌های مخصوص کودکان ارائه نشده است و استفاده از ماسک‌های موجود در بازار به علت این که سایز آن اندازه صورت کودکان نیست و امکان ورود هوای آلوده محیط از اطراف ماسک به کانال‌های تنفسی کودک وجود دارد برای آنان مناسب نیست.

● انواع ماسک محافظ

ماسک‌های محافظ به سه دسته تقسیم می‌شوند. نوع اول، ماسک‌های جراحی است که به راحتی در دسترس بوده و متخصصان و پزشکان از آنها برای جراحی‌ها و معاینات استفاده می‌کنند. نوع دوم، ماسک‌هایی با قدرت فیلترکردن بالا است. این ماسک‌ها دارای فیلترهایی با ساختار میکرو ویژه پیشگیری از ورود ذرات بزرگتر از ۳/۰ میکرون است. این نوع ماسک خود شامل چند نوع است. یک نوع از این ماسک ضدروغن است. گفتنی است هرچه میزان مقاومت یک ماسک در برابر روغن بیشتر باشد، عملکرد بهتری خواهد داشت. در کنار این دسته از ماسک‌ها که به P،R و N معروف هستند اعدادی ثبت شده که قدرت و کارایی فیلتر را نشان می‌دهد. برای مثال ماسک ۹۵ N، در فیلترکردن ذرات بزرگ‌تر از ۳/۰میکرون در حالت طبیعی، کارایی ۹۵ درصدی دارد. (این کارایی به فاکتورهایی مانند اندازه ذرات فیلترشده، حجم هوا و مدت استفاده بستگی دارد). نسل دیگری از ماسک‌ها به منظور مقابله و پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزای مرغی ساخته شده است. در ساخت این نوع ماسک از تکنولوژی نانو بهره گرفته شده و ماسک قادر به مقابله با ذراتی در مقیاس ۰۲۷/۰ میکرون است.

● ماسک ۹۵ N و محدودیت‌های آن

ماسک ۹۵ N نوعی ماسک با قابلیت فیلتراسیون بالاست که توانایی فیلتر کردن انواع باکتری، ویروس و ذرات بزرگ‌تر از ۳/۰ میکرون را دارد. این ماسک دارای صفحه فیلتر است و پس از یکبار استفاده باید عوض شود. این صفحه ذرات عفونی را گرفتار می‌کند اما آنها را از بین نمی‌‌برد و از این رو محافظت مؤثر این نوع ماسک‌ها برای مدت کوتاهی است. ماسک ۹۵ N محدودیت‌هایی نیز دارد، برای مثال اندازه ویروس‌های عفونی کوچک‌تر از حداکثر توانایی فیلتراسیون این ماسک است و از این رو قدرت محافظت در برابر بسیاری از ویروس‌ها را ندارد. علاوه بر این، ۹۵ N تنها ذرات را گرفتار می‌کند اما واگیر بودن و قابل سرایت بودن آنها را از بین نمی‌برد. همچنین این نوع ماسک سیستم سامان‌دهی رطوبت مناسبی ندارد زیرا به دلیل رطوبت حاصل از تنفس باکتری‌ها و ویروس‌های درگیر، رها شده و به آرامی به صفحه فیلتر وارد می‌شود و ایجاد خطر می‌کند. در کنار این موارد، ویروس‌ها قادر هستند پس از تماس با مواد، آن را آلوده کرده و قدرت سرایت را منتقل کنند. همچنین این نوع ماسک پس از جمع شدن رطوبت به دلیل ممانعت از جریان هوا کارآیی خود را تا اندازه‌ای از دست می‌دهد.

● ساختارهای ویروسی و باکتریایی نانو

ماسک‌های ۹۵ N قابلیت محافظت از موجوداتی در اندازه ۳۰۰ نانومتر دارند و این قدرت برای مقابله با گسترش بیماری‌هایی با منشأ باکتری مانند سل مؤثر است. در حالی که ویروسی‌هایی مانند آنفلوانزای خوکی اندازه‌ای بسیارکوچک‌تر از ۳۰۰ نانومتر دارند و در واقع یکی از مشکلات رویارویی با این ویروس‌ها داشتن اندازه کمتر از ۱۵۰ نانومتر است. برای مثال اندازه ویروس در بیماری ام.اس ۲۲۰ نانومتر، ایدز ۸۰ نانومتر و آنفلوانزا ۱۲۰ نانومتر است، به همین دلیل نیاز به فیلترهایی با قدرت بیشتر وجود دارد. نانوماسک‌ها، روش مؤثری در مقابله با ذرات طبیعی محسوب شده و در مقایسه با ماسک ۹۵ Nکارایی بهتری دارند.

● نانوفیلتر

نانوفیلترها با فیلترهای عادی ماسک‌های تنفسی تفاوت دارند زیرا با پوششی از ذرات نانو پوشیده شده‌اند. ذرات نانو نزدیک به هم قرار دارند و از این رو امکان رد شدن موجودات زنده با اندازه میکرو از آنها بسیار کم است. علاوه بر این از مواد پاک کننده مانند ترکیبات کلر فعال نیز به منظور از بین بردن موجودات بیماری‌زا استفاده می‌شود.

● فیلترهای آب گریز

این نوع فیلترها معمولاً در مسیر هوا قرار گرفته و اغلب از فیبرهای مصنوعی مانند پلی پروپیلین تشکیل شده‌اند. از آنجایی که این نوع فیلترها آب گریز هستند، رطوبت موجود در جریان هوا را جذب نمی‌کنند. از این رو رطوبت و ذرات ریز روی سطح فیبر جمع نشده از فیلتر عبور می‌‌کنند.

فیلترهای آب دوست

این نوع فیلترها به منظور جذب و نگهداری رطوبت و میکروب‌های منتقل شده هوا بدون توجه به جریان ساخته شده‌اند. اگرچه این فیلترها مفید هستند اما در ترکیب با فیلترهای آب گریز،کیفیت فیلتراسیون باکتریایی و ویروسی بهتری خواهند داشت زیرا رطوبت و ذراتی که از فیلتر آب‌گریز عبور کرده‌اند، در لایه‌های دیگر فیلتر باقی خواهند ماند. در واقع هر فیلتر بطور قابل توجهی عملکرد هماهنگ با فیلتر دیگر داشته و کارایی و قدرت محافظت ماسک را بالا می‌برد.

● ساماندهی رطوبت

تنظیم رطوبت یکی از جنبه‌های ضروری کنترل عفونت خصوصاً در استفاده طولانی مدت از ماسک‌هاست. در ماسک‌هایی که رطوبت بخوبی تنظیم نمی‌شود موجودات زنده از فیلترها عبور می‌کنند اما در نانو ماسک‌های پیشرفته با استفاده از تکنولوژی بطور قابل توجهی رطوبت هنگام تنفس کنترل می‌شود.

● عملکرد گرفتارکردن و از بین بردن

این ماسک‌ها عملکردی بیش از گرفتارکردن ذرات ریز بیماری‌زا دارند زیرا علاوه بر فیلترکردن، این موجودات از بین می‌روند. این ماسک‌ها پوشش مناسبی از ذرات نانو دارند که به بهره‌وری فیلتر می افزاید. پوشش ذرات نانو با ترکیبات اتم‌های کلر به هم پیوسته میکروب‌زدایی می‌کنند. از مزایای نانوماسک‌ها کوچک‌بودن، استفاده آسان‌تر و قابلیت استفاده مجدد از آنهاست. در این نوع ماسک‌ها تنها صفحه فیلتر درونی باید تعویض شود. کناره‌های آن بخوبی روی صورت قرار گرفته و ذرات اجازه عبور ندارند. علاوه بر این، عمر طولانی‌تری داشته و پیشرفته‌تر از ماسک‌های دیگر هستند.

نکاتی که هنگام استفاده از ماسک باید مورد توجه قرار بگیرند.

در صورت استفاده‌نکردن از ماسک آن را از روی بینی‌ به پائین چانه و گردن منتقل نکنید.

ماسک مرطوب قدرت محافظتی خود را از دست داده و دیگر قادر به فیلترکردن میکروارگانیسم‌ها نیست.

هنگامی که از ماسک استفاده نمی‌شود، باید آن را از نوار در محلی که با اشیای دیگری در تماس نیست قرار داد.

ماسک نباید درون کیسه یا کیف قرار بگیرد زیرا با سطح داخلی کیف تماس پیدا کرده و علاوه بر آلوده‌کردن آن، هنگام خارج‌کردن ماسک خود شخص نیز آلوده می‌شود.

هنگام استفاده مجدد از دستکش استفاده کنید علاوه بر این‌که پس از خارج‌کردن دستکش و برای رعایت سایر موارد بهداشتی باید دست‌ها را با آب و صابون شست‌وشو داد. هنگامی که ماسک دیگر قابل استفاده نیست باید آن را در سطل‌های مخصوص ضایعات عفونی قرار داد تا سوزانده شوند.