معضل کودکان خیابانی نیازمند برنامه ریزی مناسب

مجموعه ای عظیم به نام خانواده همیشه در حال تغییرات اجتماعی است و همچنین پاسخگوی تغییراتی است که در درون و برون جامعه اتفاق می افتد و این جریان به طور اجتناب ناپذیری صورت می …

مجموعه ای عظیم به نام خانواده همیشه در حال تغییرات اجتماعی است و همچنین پاسخگوی تغییراتی است که در درون و برون جامعه اتفاق می افتد و این جریان به طور اجتناب ناپذیری صورت می گیرد. همانطور که می دانیم شاخص های موجود در خانواده در حال روبه رو شدن و تجربه مسائل اجتماعی گوناگونی مشتمل بر افزایش بی رویه جمعیت، شکاف طبقاتی، گسترش فقرو حاشیه نشینی، افزایش تعداد خانواده های بد سرپرست، بی سرپرست و تک سرپرست سبب افزایش آمار کودکان خیابانی در سال های اخیر شده است. کودکانی که از فقر و بیماری بی صدا گرسنگی می کشند و می میرند. پدیده کودکان خیابانی در سال های اخیر در بیشتر نقاط کشور رو به گسترش نهاده است و در صورت عدم پیشگیری و مهار این پدیده به فاجعه اجتماعی تبدیل خواهد شد.

سازمان بهداشت جهانی کودکان خیابانی را در یکی از ۴ گروه زیر تقسیم بندی می کند:

کودکانی که در خیابان زندگی می کنند و اولین دغدغه آنها زنده ماندن و داشتن سرپناه است، کودکانی که از خانواده خود جدا شده اند و موقتا در مامنی مانند خانه های متروک زندگی می کنند، کودکانی که تماس با خانواده خود را حفظ کرده اند اما به علت فقر، خشونت و سو» استفاده های جنسی و جسمی در خانواده بخش یا اکثر ساعات روز را در خیابان می گذرانند و کودکانی که در مراکز ویژه بازپروری نگهداری می شوند اما قبلا در وضعیت بی خانمانی به سر می بردند و در معرض خطر بازگشت به وضعیت گذشته قرار دارند. علیرغم این تقسیم بندی جهانی، کودکان خیابانی در ایران به ۶ دسته تقسیم می شوند: کودکان فاقد شناسنامه که یا از اتباع خارجی اند و یا کودکان به جا مانده از ازدواج های موقت هستند، کودکان متکدی، کودکان کار در خیابان، کودکانی که از خانه فرار کرده اند،: کودکانی که در خیابان دست به بزهکاری می زنند و کودکان بی سرپرست و بد سرپرست.

در وضعیتی که ۸۰ درصد کودکان خیابانی ایران کودکان کار هستند جمع آوری و تحویل آنها به خانواده ها مشکلی را حل نمی کند و به علت فقر اقتصادی خانوار این کودکان چاره ای جز بازگشت به خیابان و شروع به کار دوباره برای بقای خانواده ندارند که اگر کار نکنند خانواده آنها دچار مشکلات حاد می شوند بنابراین جمع آوری و حذف اشتغال کودکان خیابانی نمی تواند مشکل آنها را حل کند.

کار کودکان به خودی خود معضل نیست اما شرایط محیطی مختلف باعث ایجاد مشکلات زیادی در این خصوص شده است که علت اصلی آن بی توجهی و بی برنامگی برخی مسئولان در دهه های گذشته است ما شاهد عمق افزایش پدیده کودکان کار و خیابانی در ایران هستیم. در خصوص علل رشد شتابان عواملی همچون تغییرات بی رویه جمعیت خانوار، ویرانی ها و خرابی های بازمانده از جنگ، بی سوادی یا کم سوادی و فقر فرهنگی، مهاجرت و بی خانمانی ناشی از جنگ و ویرانی، بیکاری، عدم تامین اجتماعی، کهولت و بیماری مادر و پدر و وجود مشاغل کاذب، حاشیه نشینی، فوت یا جدایی و بالا رفتن آمار طلاق، درگیری های مستمر خانوادگی و اعتیاد و سیاست های نادرست اقتصادی، اجتماعی در گسترش این ناهنجاری اجتماعی نقش داشته و دارند.

در ایران با توجه به مشکلات و مصائب پرشمار زندگی، آنگاه که از فقر صحبت می کنیم، وضعیت فلاکت بار کودکان ایران، یک قصه پر درد و غصه ای است که سال هاست، دل و جان دوستداران و تلاشگران احقاق حقوق کودکان را می لرزاند. به نظر می رسد با حمایت از خانواده های کم درآمد که ممکن است برای کسب درآمد، کودکان خود را برای کار بفرستند می توان از بروز برخی آسیب های اجتماعی جلوگیری کرد. این کودکان معمولا قادر به تحصیل نیستند و به همین دلیل در بزرگسالی نیز شغل مناسبی نخواهند یافت و آسیب پذیرخواهند بود و موجبات آسیب پذیری بیشتر جامعه می شوند.

نویسنده : افسانه رحیمی امین