کتاب و کتابخوانی

از گذشته های دور، کتاب به عنوان یکی از ابزارهای آموزشی مورد توجه بوده است و اولیای دین نیز در باره پدید ‌آوردن آثار علمی و فرهنگ مکتوب توصیه‌های مهمی داشته ‌اند. امروزه نیز …

از گذشته های دور، کتاب به عنوان یکی از ابزارهای آموزشی مورد توجه بوده است و اولیای دین نیز در باره پدید ‌آوردن آثار علمی و فرهنگ مکتوب توصیه‌های مهمی داشته ‌اند. امروزه نیز نتیجه های حاصل از تفکر و تجربه‌های اهل اندیشه و معرفت به وسیله کتاب در دسترس همگان قرارمی‌گیرد.

در عصر تکنولوژی رسانه ‌ای، کتاب معنایی دیگر یافته که دیگر تنها به اوراقی چند در میان دو جلد اطلاق نمی‌شود. همان گونه که در اعصار گذشته کتاب فقط شامل کتائب (کتیبه‌ها) نبود و شامل سنگی، چوبی، چرمی یا انواع گوناگون دیگر می‌شد، امروزه نیز کتاب، صورت‌های متنوع دیگری یافته است، با این تفاوت که کتاب در قدیم تنها به دو صورت کلی

۱) کتاب تکوینی، انفسی و

۲) کتاب تحریری (با توجه به سیر تحول در شکل آن در طول تاریخ) وجود داشته، اما امروز حتی شکل تحریری آن نیز تغییر معنا داده، به صورت‌های متنوع عرضه می‌شود. به طوری که شاخص بودن شکل سنتی آن هم‌عرض همین اشکال مختلفش است. مثلا‌ اینترنت، cd‌های فشرده، مجلات، روزنامه‌ها و کانال‌ها و شبکه‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای نقش انتقال اطلاعات را بر عهده دارند و نانوتکنولوژی با عرضه حافظه ‌های گوشی‌های موبایل و ۳mp و انواع مختلف رایانه‌ها سخت به کار انتقال اطلاعات مشغولند. لذا دیگر نمی‌توان به کتاب تحریری که به شکل معمول سابق عرضه و چاپ می‌شود، به عنوان یک رسانه اکتفا نمود. با این حال به نظر می‌رسد همه این تحولات و پیشرفت‌ها در مقابل تعبیر سابقی که از معنای اعم کتاب می‌شد، (کتب انفسی و کتب تحریری)، امروزه همان جایگاه گذشته را دارد. یعنی از طرفی همه رسانه‌ها نظیر نوعی کتاب انفسی مطرح می‌باشند و کتاب تحریری و چاپی نیز جای خود را به عنوان طرف دیگر آن می‌نمایاند. اگر چنین تعبیر و تفسیری را بپذیریم، ما از هیچ یک از این دو نوع کتاب بی‌نیاز نخواهیم بود و به هر دو نوع آن نیازمندیم. چنانچه در گذشته افرادی بوده‌اند که تنها به مطالعه کتاب‌های انفسی بسنده می‌کردند و چندان برای کتب تحریری ارزش قائل نبودند؛ برخی نیز برعکس، ارزش و اهمیت بیشتری برای کتاب‌های تحریری قائل بودند.

در مورد گوته شاعر بزرگ آلمانی می‌گویند در حال احتضار، علائمی را با دست خود به نشانه تحریر مطالب و اشعار خود رسم می‌کرده و درست پس از این واقعه، مرگ او را در ربوده است. نیز از او نقل شده؛ «من به راستی برای نوشتن به دنیا آمده‌ام! وقتی افکارم بر صفحه کاغذ نقش می‌بندد خود را خوشبخت‌ تر از همیشه احساس می‌کنم.» البته او عاشق نوشتن بود. گروهی نیز شیفته مطالعه و برخی مفتون هر دو و پاره‌ای هم به کتب انفسی و هم تحریری ارادت داشتند. عطار، مولانا‌ و عین‌القضات از این دسته اخیر هستند.

امروز نیز همین وضعیت بر جهان کتاب و کتابخوانی حاکم است، می‌توان تنها به اینترنت اکتفا نمود، یا هم کتاب، هم اینترنت و یا همه رسانه‌ها و البته کتاب‌های زنده که جای خود را دارند.