فرزندانمان را خلاق تربیت کنیم

موضوع«خلاقیت» همواره جالب توجه بوده است. از یک طرف همه، خلاقیت را ارزش و نوعی امتیاز می دانیم و از سوی دیگر، مردم در زمان خود رفتار مناسبی با افراد خلاق نداشته اند. این امر شاید …

موضوع«خلاقیت» همواره جالب توجه بوده است. از یک طرف همه، خلاقیت را ارزش و نوعی امتیاز می دانیم و از سوی دیگر، مردم در زمان خود رفتار مناسبی با افراد خلاق نداشته اند. این امر شاید به دلیل خلاقیت و ویژگی غیرعادی و غیر معمولی«خلاقیت» باشد.به راستی خلاقیت چیست و خلاق کیست؟ بچه هایی که راه حل های جدید و مناسب پیدا می کنند، بچه هایی خلاق هستند. اما باید دانست که خلاقیت هوش نیست. بسیاری از بچه های باهوش خلاق نیستند، اما گاهی با بچه هایی سر و کار داریم که به ظاهر بازیگوش و معمولی اند، اما اندیشه های خلاقی دارند. این دسته از بچه ها بر خلاف ظاهرشان ذهن پیچیده ای دارند.

خلاقیت ۳ ویژگی دارد:

۱) بچه های خلاق آمادگی دارند که در پی راه حل های غیر معمول باشند؛

۲) آنان از ابراز عقاید و مفاهیم جدید لذت می برند؛

۳) آنان از اشتباه کردن نمی ترسند.

بچه های خلاق به تمسخری که ممکن است متعاقب اشتباه شان پیش بیاید، بی اعتنا بوده و مشتاق اند راه حل هایی که احتمال شکست در آن زیاد است را بیاموزند. شاید مهم ترین تفاوت بچه های خلاق با سایر بچه ها در نوع تفکر آنان باشد. بچه های عادی و معمولی معمولا از تفکر هم گرا استفاده می کنند یعنی برای حل مسئله، ذهن شان را معطوف به یافتن پاسخ صحیح می نمایند. در عوض تفکر واگرا که اساس خلاقیت به شمار می آید نوعی فکر کردن است که وقتی یک مسئله دارای چندین پاسخ باشد به کار گرفته می شود.

موانع شکوفایی خلاقیت

۱) اجبار به هم نوایی:

اگر فرزندان به اطلاعات و دنباله روی از روش های متداول و قواعد خشک و انعطاف ناپذیر مجبور و ملزم باشند، به طور چشم گیری خلاقیت در آنان نقصان می یابد. والدین مسلط و قدرت طلب، معلمان و مدیرانی که نظم و انضباط افراطی را بر بچه ها تحمیل می کنند، به طور نادانسته و ناخواسته زمینه ساز زوال خلاقیت می شوند.

۲) نکوهش: ابراز عقیده و ابراز راه حل های غیر معمول و خارق العاده یکی از نشانه ها و مولفه های خلاقیت است. بنابراین نکوهش و تمسخر بچه های خلاق باعث خواهد شد که احساس ارزشمندی آنان کاهش یابد.

۳) انتظار پیروزی

انتظار پیروزی همیشگی و مدام و توقع زیادی والدین، آفت پیشرفت و ترقی بچه ها خواهد بود. انتظار پیروزی از هر کوشش، اغلب باعث خواهد شد که بچه ها از شکست هایشان دلسرد شده و به دنبال راه حل های نو و بدیع نروند. از طرف دیگر، انتظار تشویق و پاداش زیاد نیز باعث افزایش توقع بچه ها در هر بار موفقیت خواهد شد. در بلندمدت این امر دید را از شناسایی واقعیت ها تحریف کرده و قدرت خلاق ذهن بچه ها را از بین می برد.

۴) نبود درک متقابل:

خلاقیت به عبارتی نوعی بازی بیان عقاید و راه حل ها، همراه با تمایل به خیال پردازی، ادعا، جسارت ورزی و دست کاری در مفاهیم پذیرفته شده است. اغلب بچه های خلاق حالتی کودکانه دارند و کارهایشان توام با ریخت و پاش است اما این ها تنها ظاهر قضیه است.

راه های کمک به رشد خلاقیت

۱) شرکت در یادگیری خودانگیخته: بسیاری از بچه ها تحت فشار دیگران(مدیران، معلمان، والدین) هستند. بنابراین تشویق شان برای جهت دادن به یادگیری چندان آسان نخواهد بود. از این گذشته بسیاری از والدین با شیوه های یادگیری خودانگیخته آشنایی ندارند. در برخی موارد هم می ترسند اگر به بچه هایشان آزادی بیشتری بدهند تا آنان به شیوه خودشان واقعیت ها را کشف و دریافت کنند، چیزهای اشتباهی را یاد گرفته و یا بچه ها آن چه را هدف آنان است نیاموزند. والدین، در حقیقت وظیفه دارند بیاموزند که چگونه می توان آموخت.

۲) قانع نباشند: بچه ها باید اجازه داشته باشند نظرات و افکارشان را تغییر دهند و تا می توانند حدس بزنند. بگذارید ذهن و توانایی تجسم و تصور بچه هایتان وحشی باشد و به هر سو که می خواهد برود.

۳) انعطاف پذیری: باید به بچه ها اجازه داد تا دیدگاه های خود را عرضه کرده و از زاویه های مختلف به موضوع نگاه کنند، به فرزندانتان بیاموزید برای هر موضوع، نظرات جدیدی یافته و برای هر مسئله راه حل های زیادی را در نظر گیرد. (ماهنامه پیام زن- ش ۱۵۴)