دوپینگ چیست

مردم عادی و تماشاگرانی كه به ورزشگاه ها و استادیوم های ورزشی می آیند تا بیشترین احساسات و تشویق های خود را نثار قهرمانان كنند, هرگز از عمق و اندازه رقابت سهمگینی كه در میدان ورزشی جریان دارد آگاه نیستند

بیشتر مردم و حتی ورزشكاران اطلاعات زیادی در مورد دوپینگ و نحوه انجام آن ندارند و فقط اسمی از آن شنیده و یا فقط می دانند كه با دارو دوپینگ می كنند اما اینكه با چه دارویی، برایشان سؤال است. دوپینگ عبارت است از افزایش كاذب قدرت و نیروی بدن كه با استفاده از داروها و عوامل مختلف میسر می شود.

ثابت شده كه اكثر ورزشكاران از روی حس كنجكاوی و حتی درحین تمرینات عادی اقدام به مصرف این داروهای غیر مجاز و مصیبت بار می كنند و اگر كسی باشد كه در مورد خطرات و عوارض این داروها با دلایل و مدارك سخن بگوید، میزان مصرف كاهش می یابد؛ زیرا ورزشكار حاضر نخواهد بود یك عمر اتهام و بدنامی و عوارض كشنده این داروها را بر قهرمان شدن در اثر مصرف این داروها ترجیح دهد.اولین سؤالی كه برای هر فرد مطرح می شود این است كه چرا ورزشكاران از این داروها استفاده می كنند و كدام داروها، داروهای محرك و نیروزا اطلاق می شوند؟

مردم عادی و تماشاگرانی كه به ورزشگاه ها و استادیوم های ورزشی می آیند تا بیشترین احساسات و تشویق های خود را نثار قهرمانان كنند، هرگز از عمق و اندازه رقابت سهمگینی كه در میدان ورزشی جریان دارد آگاه نیستند. آنچه در صحنه یك رقابت ورزشی می گذرد هیچ چیزی كمتر از یك جنگ واقعی و تمام عیار نیست.

جایی كه چند سانتی متر، چند كیلو، چند گرم و چند ثانیه و ... اختلاف می تواند یكی را قهرمان و دیگری را مغلوب نماید، مصرف انواع داروهای زیان بخش و مهلك رواج پیدا می كند.بدیهی است كه ورزشكار به طور حتم قهرمان نیست. جوانی كه تمام نیروی فكری، روحی و جسمی خود را روی یك رشته ورزشی متمركز می كند، به طور حتم روز به روز به مصرف انواع داروها با تركیبات استروئیدهای آنابولیك، كوكائین، آمفتامین و سایر داروهایی كه در بیش از صدها نوع قرص و آمپول به كار می روند، وابسته می شود.

اكنون ورزشكاران به دستور مقامات كشورهای خود به تمام شیوه های درست و نادرست متوسل می شوند تا بر سكوی قهرمانی ایستاده و اهداف سیاسی دولت ها را جامه عمل بپوشانند و در این راه جان خود را نیز می بازند.بنابراین داروهای مخدر و محرك نه تنها جان قهرمانان بلكه هدف ونفس ورزش و آینده را به مخاطره انداخته است. باشد كه ورزشكاران با درك نفس عمل و بالابردن سطح فكر خود جلوی این اهداف را سد كرده و ابهت و صفا و صمیمیت اخلاقی از دست رفته ورزش را به جای اول خود باز گردانند.

● انواع دوپینگ

دوپینگ ها به ۲ گروه تقسیم می شوند:

۱) دوپینگ خونی یا Blood incluced doping

۲) دوپینگ دارویی یا stimulant drugs

دوپینگ با داروهای محرك شایع ترین و پرمصرف ترین روش است.

▪ دوپینگ خون

استفاده از اریتروپویتین اگزوژن Exogenous Erythropietin و یا تزریق خون برای افزایش كارآیی ورزشی در ورزش های استقامتی مدت ها پیش تحت بررسی بوده است كه هر ۲ تكنیك یادشده (دوپینگ خون) نامیده می شود. این روش برای اولین بار در المپیك مونترال ۱۹۷۶ توسط یكی از دوندگان فنلاندی به كار گرفته شد.

روش دوپینگ خونی بدین ترتیب است كه چند روز قبل از مسابقه، ورزشكار به ارتفاع بلندی برده می شود و به علت بلندی و كاهش فشار اكسیژن خون شریانی، ماده ای به نام اریتروپویتین آزاد شده، افزایش غلظت هموگلوبین و هماتوكریت باعث افزایش دریافتی اكسیژن در بافت های عضلانی در حال فعالیت و همچنین باعث بهبود ظرفیت هوازی و استقامتی عضلانی می شود. اریتروپویتین درواقع یك گلیكوپروتئین است كه كلیه ها آن را می سازند.

امروزه با استفاده از تكنیك های نوتركیبی DNA ، اریتروپویتین مصنوعی ساخته شده است كه از نوع طبیعی آن غیر قابل تشخیص است. اریتروپویتین تولید گلبول های قرمز خون و هماتوكریت و هموگلوبین را افزایش می دهد.در این حالت كه تعداد گلبول ها زیاد شده، از ورزشكاران خون می گیرند و آن را غلیظ و منجمد می كنند و برای روز مسابقه در شرایطی ویژه و در تجهیزات خاصی نگهداری می كنند و دقیقاً در زمان معینی قبل از آغاز مسابقه همین خون به بدن ورزشكار تزریق می شود، در نتیجه این عمل ظرفیت اكسیژن گیری خون تا حدود ۲۰ درصد افزایش می یابد و در نتیجه افزایش اكسیژن رسانی، شخص دیرتر خسته می شود.

بنابراین دوپینگ خونی ذخیره اكسیژن بدن را زیاد می كند و در كار دوندگان مسافت های طولانی و دوچرخه سواران و... باعث پیشرفت چشمگیری خواهد شد. این روش دوپینگ در آن مقطع زمانی، ورزشكاران زیادی را وسوسه كرد اما امكان استفاده برای همگان وجود نداشت زیرا احتیاج به تجهیزات پزشكی و پزشكان متخصص به این كار را داشت كه كار را مشكل می كرد.تكنیك هایی كه می تواند دوپینگ خون را در ورزشكاران مشخص كند شامل: جداسازی انواع گلبول های قرمز ( جهت بررسی تزریق خون فرد دیگر به ورزشكار ) و سن گلبول های قرمز ( جهت بررسی تزریق خون فرد به خودش ) است؛ در ضمن این تكنیك ها بسیار وقت گیر و گران است.معمولاً از دست دادن آب بدن (دهیدراتاسیون) در ورزش هم باعث افزایش هماتوكریت می شود افزایش هماتوكریت به بیش از ۵۵ درصد احتمال خطر سندرم افزایش چسبندگی خون، سكته، نارسایی قلبی و حتی مرگ را بالا می برد.

ورزشكاران جوانی كه از دوپینگ خون استفاده می كنند در معرض خطر بالایی برای ابتلا به سندرم هایپرویسكوزینه (افزایش غلظت خون ) قرار دارند از آنجا كه میزان تعریق در این افراد بالاتر است خطر دهیدراتاسیون و به دنبال آن ابتلا به سندرم هایپرویسكوزینه در این افراد به دنبال ورزش بالا می رود. دوپینگ خون همچنین ریسك عفونت هایی چون ایدز (HIV ) و هپاتیت

(HBV ) را افزایش می دهد. پزشكانی كه ورزشكاران استقامتی را تحت كنترل دارند باید ورزشكاران را از خطر استفاده از دوپینگ خون یا اریتروپویتین (EpO) مطلع سازند.

▪ دوپینگ دارویی stimulant drugs

داروهای محرك كه به عنوان دوپینگ مورد استفاده قرار می گیرند به ۵ گروه عمده تقسیم می شوند:

۱)استروییدهای آنابولیك Anabolic stroids

۲) داروهای محرك سیستم اعصاب مركزی C.N.S stimulants

۳) داروهای قلبی و عروقی cardio vascular agent

۴) داروهای ویتامین دار و پروتئین ساز Vitamins

۵) داروهای متفرقه Miscellaneous

▪ استروئیدهای آنابولیك

مشتقات مصنوعی هورمون مردانه تستوسترون هستند كه با مجزا نمودن آنابولیك از اثرات تستوسترون توسعه یافته اند.تجویز های پزشكی جهت استفاده از استروئید آنابولیك برای درمان بیمارانی است كه از تحلیل متعاقب زخم یا جراحی و همچنین كم خونی های خاص رنج می برند. استروئیدهای آنابولیك، اندازه و قدرت حاصله از طریق مقابله با تحلیل،توده سازی و اثرات انگیزشی برروی ورزشكار را افزایش می دهند. آنها اثرات كورتیزول را برعكس می نمایند.

سطوح ژنتیكی كورتیزول به طور قابل توجهی در طول دوره های فشار و شدت تمرین افزایش می یابد. اثرات تحلیلی كورتیزول مشخص كننده وضعیت تمرین بیش از حد ورزشكار است. این اثرات عبارت از تعادل منفی نیتروژن و مواد زاید می باشد.

استروئیدهای آنابولیك ساخته شدن پروتئین در سلول های عضلانی را افزایش می دهندو آزادسازی ژنی هورمون رشد را تحریك می كنند. اكثر اثرات استروئیدهای آنابولیك، برگشت پذیرند. عدم استفاده مداوم از استروئیدها به ناپدیدشدن سریع اندازه و قدرت منجر می گردد. به نظر می رسد كه این موضوع به طور جدی با كاهش مداوم سطوح ژنی تستوسترون در ورزشكاران مرد و كاهش تركیبات برون زا در ورزشكاران زن مرتبط باشد.

بدون تأمین استروئید برون زا، كاهش سطوح تستوسترون ورزشكار نمی تواند افزایش عضلانی شدن را حفظ نماید. این موضوع باعث استفاده نابجا از استروئیدها می شود كه بتواند فقط اثرات آن را حفظ كند. اگر ورزشكاران به فرض استفاده از استروئیدهای آنابولیك، خطرات ناشی از اثرات فیزیولوژیكی عمده آن را بپذیرند از استروئیدها برای دوره های كوتاه مدت استفاده می كنند، لیكن بسیاری از آنها از مضرات آن آگاهی ندارند. استروئیدهای آنابولیك موجب افزایش اثرات جانبی گوناگونی در ورزشكار می شوند.

فقط ۲ مورد از اثرات جانبی، یعنی افزایش اندازه و قدرت، سودمند به نظر می رسد. این اثرات جانبی ممكن است برای ورزشكارانی كه از این داروها استفاده می كنند آشكار نشود. اثرات جانبی شامل اثرات نامطلوب دستگاه تولید مثل در مردان و زنان استفاده كننده، اثرات نامطلوب كبدی، افزایش خطر بیماری قلبی - عروقی، كاهش وضعیت ایمونولوژیكی و عملكردهای تیروئید، توانایی از بین بردن تاندون و پارگی آن، اختلال تولید مثل در زنان، جوش های صورت و انتقال ایدز می باشند.

▪ تستوسترون Testosterone

تستوسترون از قوی ترین استروئیدهای آندروژنی است كه مقدار آن در مردان ۱۰ برابرزنان است. استروئیدهای آندروژنی روی تمام بافت های بدن اثر می گذارند و دارای ۲ عمل آندروژنی و آنابولیكی است. عمل آندروژنی مسؤول تغییرات صفات ثانویه جنسی همراه با بلوغ جنسی، تحریك اسپرماتوژنوز و افزایش توده عضلانی همراه با بلوغ می باشد.

تستوسترون در خاصیت آنابولیكی، مانند هورمون رشد سبب افزایش ازت در بدن و افزایش سنتز پروتئین ها و تجمع آن در بعضی نسوج بخصوص عضلات بدن می شود، لذا رشد و قدرت عضلانی پس از بلوغ افزایش می یابد و وضعیت خاص مردانه را ایجاد می كند. تستوسترون همچنین سبب افزایش مختصر كلسیم، فسفر، سدیم، كلر وآب می شود. از طرفی سبب افزا یش میزان متابولیسم پایه بدن شده و در خون سازی نیز دخالت دارد.

تستوسترون به دلیل همین خاصیت آنابولیكی و قدرت ساختن پروتئین به شدت مورد استفاده ورزشكاران است. استفاده از آندروژن ها توسط ورزشكاران توصیه نمی شود، زیرا فرضیه ای كه این داروها به طور قابل ملاحظه ای كارآیی ورزشكاران را با افزایش دادن قدرت عضلانی زیاد می كند ثابت نشده و برخلاف واقع است و از طرف دیگر بروز عوارض كشنده ای همچون مسمومیت های كبدی و سرطان كبد بر هرگونه فایده احتمالی آندروژن ها غلبه داشته و استفاده از آنها را در ورزشكاران نامطلوب می سازد.