نشاط اجتماعی لازمه جامعه پویا

آموزش و اطلاع رسانی برای آشنایی کودکان در حوزه نشاط اجتماعی ضروری است

در جامعه‌ای که شادی و نشاط وجود نداشته باشد، آن جامعه دچار افسردگی و کم‌تحرکی خواهد شد؛ به خصوص در میان قشر نوجوانان و جوانان، وجود شادی و نشاط امری لازم و ضروری است. با این‌حال شاد بودن به هر قیمتی می‌تواند عوارض بسیاری در پی داشته و دستگاه‌های فرهنگی باید در چارچوب نظام اسلامی، تعریف درستی از شادی و نشاط اجتماعی ارائه دهند.

آنچه مسلم می‌نماید این است که اگر جامعه‌ای می‌خواهد توسعه و پیشرفت کرده و به مقصد نهایی خود برسد، لازمه آن داشتن جامعه‌ای با نشاط و شاداب است و زمانی می‌توان به کمال نشاط اجتماعی رسید که تمامی آحاد مردم با نشاط و شاداب باشند.

با جامعه شاداب و با نشاط می‌توان به اهداف مهم در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... دست یافت و تصمیم‌گیران جامعه همواره می‌توانند از آن به عنوان یک فرصت بهینه استفاده نمایند.

امروزه براساس بحث‌ها و مباحث روان‌شناسی اجتماعی جامعه‌ای دارای نشاط اجتماعی است که افراد آن جامعه از زندگی خود لذت برده و زندگی برای آنها معنا داشته و هدفمند باشد و از بیم و هراس به دور باشند و این امر مستلزم داشتن یک روحیه با نشاط و شاداب در میان افراد جامعه است.

عوامل فردی و اجتماعی زیادی می‌تواند در شادابی یک فرد در جامعه نقش داشته باشد، به طور نمونه سلامت روحی، روانی و هدفمندی زندگی فردی را می‌توان در زمره عوامل فردی و بهره‌مندی از امنیت فردی و اجتماعی و تأمین معیشت، شغل و رفاه اجتماعی را جزو عوامل اجتماعی دانست.

در کنار عوامل فوق، عوامل مختلف فرهنگی، اقتصادی و سیاسی نیز می‌تواند تأثیر مستقیمی بر کاهش یا افزایش شادی و نشاط در سطح جامعه داشته باشد. در دین مبین اسلام نیز بر ضرورت وجود شادی و نشاط در جامعه تاکید شده است و این تاکید مستلزم داشتن ایمان به خداوند متعال است و چنان که یکی از عوامل بی‌نشاطی در جامعه بی‌ایمانی و عدم شناخت خداوند است.

دین اسلام در بحث شادی و نشاط، هم برای افراد و هم برای جامعه اهمیت قائل است. در صورتی که در مکاتب غیراسلام بخصوص در غرب که بیشتر بر فردگرایی تکیه دارد، شادی و نشاط کاذب فرد در جامعه را از هر راه و مسیری تایید می‌کند.

یکی از مشکلات جوانان ما در جامعه امروزی، ایجاد شادی و نشاط به سبک کشورهای غربی است و آنان ملاک و معیار خود را برای شاد بودن از الگوهای غربی انتخاب و کمتر به معیارها و ملاک‌های اسلام در این زمینه توجه می‌کنند. مثلا در جمع خصوصی جوانان که کمتر با آموزه‌های دینی سر و کار دارند، استفاده از مشروبات الکلی، مواد مخدر و... را شادی‌آفرین و کسانی را که از این گونه وسایل استفاده نمی‌کنند را عقب‌مانده می‌دانند. در تحلیل این‌گونه رفتارها می‌بایست جای خالی راهنمایی و هدایت این‌گونه افراد از طریق خانواده، روحانیت، مسوولان فرهنگی و رسانه‌ها را آسیب‌شناسی کرد.

آموزش و اطلاع رسانی افراد جامعه بخصوص از سنین کودکی برای آشنایی آنان در حوزه شادی و نشاط اجتماعی لازم و ضروری است. در این راه نقش خانواده‌ها نیز بسیار با اهمیت و پررنگ است و خانواده‌ها باید بستر مناسب شادی و نشاط فرزندانشان را در خانه فراهم کنند. با توجه به این که کودکان از والدین خود الگو می‌گیرند و اعمال آنها را سرلوحه کارشان قرار می‌‌دهند، بنابراین باید خانواده‌ها ضمن آموزش و برقراری ارتباط و دوستی با فرزندان، آنها را از خطر شادی‌های کاذب و دوستان ناباب و انجام کارهای غیر شرعی و عرفی آگاه کنند. داشتن محیط زندگی پر تحرک و مملو از شادی و نشاط حق نوجوانان و جوانان است و هنگامی که فرزندان از خانواده خود دلزده و دور می‌شوند و آن شادی و نشاط نوجوانی و جوانی را احساس نمی‌کنند، به ناچار به سمت و سوی افراد غریبه و دوستان ناپاک کشیده می‌شوند و از محیط‌های نامناسب که با انجام کارهای خلاف به دنبال یافتن شادی و نشاط کاذب هستند، سر در می‌آورند. بنابراین خانواده‌ها می‌باید با کنترل دوستان و افرادی که با فرزندانشان در رفت و آمد هستند، از تبعات منفی بعدی پیشگیری نمایند.

در مرحله بعدی، نقش آموزش و پرورش به عنوان خانه دوم کودکان و نوجوانان، در ایجاد شادی و نشاط در میان آنها نقش بسزایی دارد. معلمان پرورشی مدارس می‌بایست با طی کردن دوره‌های آموزشی و داشتن دانش کافی با دانش‌آموزان ارتباط برقرار کرده و آنها را به درستی راهنمایی نموده تا کودکان و نوجوانان پس از برخورد با مساله، راه صحیح را انتخاب کنند تا از عوارض آتی مصون بمانند. در این مورد مدرسه باید با خانواده دانش‌آموزان ارتباط مستمر و نزدیک‌تر داشته باشند و وضعیت آنها را به والدینشان گزارش کنند.

در کنار نقش خانواده و مدرسه، دستگاه‌های فرهنگی با تبیین برنامه‌های متنوع و پرکردن مناسب اوقات فراغت نوجوانان و جوانان می‌توانند سهم عمده‌ای در شادی و نشاط آنها ایفا نمایند. بنابراین یکی از وظایف مهم مسوولان و برنامه‌ریزان فرهنگی کشور شناخت راهکارهای مناسب مبنی بر ایجاد و توسعه شادی در جامعه است. در این راه می‌بایست از برنامه‌ها و فعالیت‌های کشورهایی که با فرهنگ و ارزش‌های ما همخوانی دارند، بهره و استفاده جست و با به کارگیری کارشناسان زبده و انجام تحقیقات و پژوهش‌های لازم، نسبت به بررسی وضعیت موجود و آسیب‌شناسی آن اقدام نمود.

هوشنگ سلیمانی