گزارش اختصاصی دهمین جشنواره ی مستند "الجزیره": هشت فیلم مستند ودوجایزه ی اصلی، سهم سینمای ایران از جشنواره ی مستند الجزیره

حبیب باوی ساجد

    حضور گسترده ی مستند سازان ایران : هشت مستند، بلند، نیمه بلند وکوتاه سهم سینمای مستند ایران در دهمین جشنواره ی بین المللی مستند "الجزیره" بود. "به پشت تابلو نگاه کن"ساخته ی "محسن برمهانی" تولید شبکه ی مستند الجزیره و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در بخش مستند بلند، "عروسک کاموایی" ساخته ی "عزت ‌الله پروازه"  در بخش مستند نیمه بلند، "تفتان" ساخته ی"هوشنگ میرزایی"، در بخش نیمه بلند، "آخرین کوچ" ساخته ی "فریدون نجفی" دربخش نیمه بلند، "از ایران، یک جدایی" ساخته ی "آزاده موسوی" و "کوروش عطائی"،  دربخش نیمه بلند، "پرواز در آب" ساخته ی "مازیار مشتاق گوهری" در بخش نیمه بلند، "ما اینجاییم..." ساخته ی "مصطفی آتشمراد" در بخش کوتاه، و "بیداری سینما" ساخته ی "حبیب باوی ساجد" به     تهیه کنندگی سازمان توسعه ی سینمای سوره / حوزه هنری، در بخش نیمه بلند،آثار مستند سینمای ایران هستند که در دهمین جشنواره مستند الجزیره رقابت پرداختند که عاقبت مستند "مااینجاییم..."  و مستند "عروسک کاموایی" تندیس طلایی بهترین فیلم اول ودوم جشنواره را نصیب خود کردند.  گفتنی است مهم ترین و بیشترین جوایز دیگر بخش های جشنواره را سینما وسینماگران فلسطینی دریافت کردند. دهمین جشنواره ی بین المللی مستند الجزیره شامگاه (یک شنبه) چهارم آبان ماه سالجاری در دوحه به کار خود پایان داد.

 درنگی بر گذشته ی جشنواره :

جشنواره ی بین المللی مستند الجزیره  در راستای اهداف شبکه ی تلویزیونی الجزیره  وبا شعار گفت وگوبا دیگران و آزادی‌های عمومی و حقوق بشر، وتوجه به هنر وخلاقیت و نزدیکی فرهنگ وتمدن، نخستین بار در سال 2005 برگزار شد که با استقبال از سینمای مستند و ارسال آثار ومشارکت بسیاری از مستند سازان جهان، مدیران شبکه ی تلویزیونی الجزیره را برآن داشت تا شبکه ی مستند، در کنار شبکه ی خبری راه اندازی کند و به این ترتیب نخستین کانال تلویزیونی مستند عرب آغاز به کار کرد.
 درنگی بر بخش های رقابتی وجوایز جشنواره :

جشنواره ی الجزیره متشکل از سه بخش رقابتی (بخش اصلی که تمرکز این بخش به     کانال های تلویزیونی و دفاتر ومراکز تولید مستند و بخش مستند سازان مستقل)، فیلم های مستند بلند، مستند نیمه بلند ومستند کوتاه در کنار بخش"چشم انداز جدید" که به مستند سازان تازه کار، دانشجویان وعلاقمندان به مستندسازی اختصاص دارد، بخش های مختلف جشنواره را تشکیل می دهند.
تندیس طلایی جشنواره ی الجزیره :

جایزه ی بهترین فیلم به طور مشترک بین تهیه کننده وکارگردان تقسیم می شود. جایزه ی بهترین مستند بلند ، پنجاه هزار ریال قطری، جایزه ی بهترین مستند نیمه بلند، چهل هزار ریال قطری و جایزه ی بهترین مستند کوتاه، سی هزار ریال قطری تعلق می گیرد.
جایزه ی ویژه ی هیأت داوران :

 جایزه ی ویژه ی هیأت داوران به بخش مستند های بلند، بیست وپنج هزار ریال قطری، به بخش مستند های نیمه بلند، بیست هزار ریال قطری و بخش مستندهای کوتاه، پانزده هزار ریال قطری تعلق می گیرد.
جایزه ی بهترین کارگردانی :

بیست وپنج هزار ریال قطری به بهترین کارگردانی مستند بلند، بیست هزار ریال قطری به بهترین کارگردانی مستند نیمه بلند و پانزده هزار ریال به بهترین کارگردانی مستند کوتاه تعلق می گیرد.

جایزه ی بهترین تصویربرداری :

مبلغ بیست وپنج هزار ریال قطری به بهترین تصویربردار مستند بلند، مبلغ بیست هزارریال قطری به بهترین تصویربردارمستند نیمه بلند، و مبلغ پانزده هزارریال به بهترین تصویربردار مستند کوتاه تعلق می گیرد.
جوایز مراکز مستند سازی :

جشنواره ی الجزیره، در جهت ارتقای مراکز مستند سازی وتوجه بیشتر آن ها به علاقمندان ودانشجویان، دو جایزه ی پانزده وده هزار ریال قطری  نیز به بهترین مرکز مستند سازی اهداء می کند.
جوایز ویژه :

جایزه ی ویژه ی کانال تلویزیونی مستند الجزیره در بخش های مستند بلند، نیمه بلند وکوتاه، سه جایزه ی چهل هزار، سی هزار وبیست هزارریال قطری اهداء می کند، به شرط این که تولیدات برگزیده ی این بخش، تولید کانال الجزیره نباشند.
جایزه ی آزادی وحقوق بشر :

به انتخاب بخش آزادی وحقوق بشرِ کانال تلویزیونی الجزیره، سه جایزه به هرکدام از بخش اصلی رقابتی (مستند بلند، نیمه بلند و کوتاه)  به ارزش چهل هزار، سی هزار وبیست هزار ریال قطری اهداء می کند.
جایزه ی کودک وخانواده :

به انتخاب کانال تلویزیونی الجزیره، در سه بخش اصلی رقابتی جشنواره جوایزی به ارزش چهل هزار، سی هزار وبیست هزار ریال قطری اهداء می کند.

درنگی بردهمین جشنواره ی مستند بین المللی الجزیره :

در دهمین جشنواره ی مستند الجزیره، که طبق سال های گذشته باید در فروردین ماه سالجاری برگزار می شد، به علت اختلاف رسانه ای با عربستان سعودی تا مرحله ی تعطیلی رفت وعاقبت 23 الی 26 اکتبر 2014 برابر با 1 الی 4 آبان ماه سال جاری در شهر دوحه، کشور قطر برگزار شد. از تعداد 1094 فیلم رسیده به این جشنواره، 161فیلم از 60 کشور در 4 بخش فیلم های مستند کوتاه، نیمه بلند، بلند و افق های نو به نمایش گذاشته خواهد شد. همچنین اعضای هیأت داوران متشکل از پانزده کشوراز جمله قطر، اسپلنیا، ایران (امیر اسفندیاری)، اردن، آمریکا، یونان، ایتالیا، چین، ایرلند، مغرب، ترکیه، لهستان، اسلو، و لاتویا(لتونی) هستند.

فلسطین و جشنواره ی الجزیره :

در دهمین جشنواره ی مستند الجزیره، توجه خاصی به موضوع فلسطین در سینمای مستند شده است. چندین فیلم مستند به کارگردانی فیلم سازان فلسطینی ویا به کارگردانی فیلم سازان سایر کشورها، از جمله کشورهای غربی به موضوع فلسطین پرداخته اند. یکی از فیلم های مستند کوتاه؛ "از این در به آن در"  ساخته ی" حمد شاور"درباره ی مادری است که برای پرونده ی دو فرزندش؛ "فاروق وهارون" هفت سال تمام راه ها را رفته است تا فرزندانش آزاد شوند. در این فیلم زن با همسرش اختلاف دارد واین اختلاف شکل نمادینی به خود      می گیرد که بیانگر اختلاف جنبش آزاد سازی فلسطین (فتح) و "حماس" است. حال این که موضوع اصلی که همانا فلسطین است در مبارزات فلسطینی ها فراموش شده است. "تارهای بریده شده" مستند کوتاه دیگری است از فیلم ساز فلسطینی؛ "احمد حسونه". در این فیلم که آغاز گر دهمین جشنواره ی مستند الجزیره بود ودر مراسم افتتاحیه به نمایش درآمد، مستند ساز تلاش می کند از ورای مرگ وبمباران ونسل کشی رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین وبه خصوص اهالی غزه، زندگی را به تصویر بکشد. راویان این مستند، تعدادی کودک هستند که تمامی همبازی های خود و حتی اسباب بازی وسرگرمی شان همچون تلویزیون را از دست داده اند؛ کودکانی که با صدای رعد وبرق ترس زده از خواب می پرند وگمان      می کنند بمباران است. کودکانی که اگرچه مرگ لحظه ای آرام شان نمی گذارد، اما آن ها از میان آوار وانبوه اسباب واثاثیه ی درب وداغون، زندگی را کشف می کنند. کودکان قاب خالی تلویزیون را از زیر آوار بیرون می آورند ودرحالی که صدای کارتون "تام وجری" برروی مخروبه و ماکت چوبی تلویزیون شنیده می شود، آن را بربلندای شهر می گذارند و خود در قاب آن قرار می گیرند. کودکانی که سازهای موسیقی را با چوب وسیم و وسائل مانده زیر آوار، درست می کنند و سرود ملی مهینی شان را می نوازند. احمد حسونه کارگردان که این فیلم دومین تجربه اش هست وبه تهیه کنندگی تلویزیون فلسطین مستند تارهای بریده شده را کارگردانی کرده است، در گفت وگو با نگارنده در خصوص تم موسیقایی فیلمش، گفت :     " این تم از اول انتخاب من بود و معتقدم که توجه کودکان به موسیقی، یک نوع سرزندگی و شادابی به آن ها می بخشد که رژیم صهیونیستی دوست ندارد زندگی وشادابی بین کودکان فلسطین باشد". نکته ای که توجه نگارنده را در خصوص سینماگران فلسطین در جشنواره ی الجزیره به خود جلب کرد، حضور فیلم سازان جوان بود. فیلم سازانی بین بیست تا سی سال  همچون احمد حسونه ی بیست وپنج ساله که با شور وانرژی والبته با تکنیک قابل توجه ای، کوشش می کنند مسائل دردناکِ خود را روایت کنند. "اشرف مشهراوی" دیگر مستند ساز جوان فلسطینی که چندی پیش نکوداشت او در در جشنواره فیلم سارایوو برگزارشد و     "کن لوچ" درباره ی  آثار او سخنرانی کرد، در پاسخ نگارنده مبنی بر دعوت او به ایران گفت : " نمی دانم امکان خروج از غزه را دارم یانه. باید بررسی کنم". واین همان روایتِ دردناکی است که فیلم ساز فلسطینی برای خروج از کشورش باید جوانب بسیاری را بررسی کند واصولأ خروج برای آن ها دشوار است. بااین همه، آثارجوانان فلسطینی به اقصی نقاط جهان سفر می کنند و این نسل نویددهنده ی جریان تازه ای در جهان سینماست.
 

 

ویژه نامه «فرهنگ و مستند»
http://www.anthropology.ir/node/19850