آیا مدیران ایرانی خلاق هستند

موانع مؤثر در راه خلاقیت مدیران تربیت بدنی

بسیاری معتقدند که مدیریت هنر است، یک مدیر کارآمد و باهوش می تواند، سازمان تحت اداره خود را به اوج برساند. خلاقیت یکی از مهمترین فاکتورهایی است که یک مدیر باید داشته باشد اما آیا مدیران تربیت بدنی کشور خلاق اند چه موانعی بر سر راه بروز خلاقیت مدیران وجود دارد

فریدون منافی، مهرزاد حمیدی، محمد کشتی دار و بهشته اقبالی در تحقیق خود به این سؤال پاسخ داده اند. در این تحقیق آمده است: هرگاه با تامل در مجموعه دستاوردهای فرهنگی بشر و اشیاء و وسایلی که لوازم زندگی وی را تشکیل داده است، نظری بیندازیم، به آسانی درمی یابیم که حتی ساده ترین لوازم مورد استفاده بشر محصول خلاقیت و نوآوری او بوده است و در طول سال ها با پردازش اندیشه ها، نظریه ها و ابتکارها به شکل امروزین خود درآمده است.

عصر ما، عصر سرعت و تحول در فن آوری است. امروزه خلاقیت در بیشتر کشورهای جهان مورد مطالعه قرار گرفته است. همچنین نشان داده شده که ارتباط مثبت و مؤثری بین توانایی ارتباط رهبران و نوآوری کارمندان وجود دارد. سازمان های امروزی نیز از تحول و فن آوری به دور نبوده و به طور روزمره در حال تجربه کردن آن هستند.

در این عصر، برای بقا و پیشرفت و حتی برای حفظ وضع موجود باید جریانی نو و جدید را در سازمان به وجود آورد و به آنها تداوم بخشید تا از رکود و تباهی آن جلوگیری شود. خلاقیت و نوآوری واژه هایی متفاوت اما بسیار مرتبط هستند. خلاقیت به معنی توانایی و قدرت ارائه نظرها و فکرهای جدید و نو است، در صورتی که نوآوری به کارگیری نظرها و فکرهای حاصل از خلاقیت است.

بنابراین، با توجه به تفاوت بین خلاقیت و نوآوری می توان خلاقیت را پیش نیاز نوآوری دانست. مدیران خلاق در سازمان ها، منبع جوشش و مرکز شروع خلاقیت در کل سازمان هستند. مدیران سازمان های ورزشی نیز به عنوان نوعی از سازمان، از این مقوله جدا نبوده و با خلاقیت و نوآوری خود زمینه توفیق و کامیابی گروه ها و سازمان های ورزشی را فراهم می آورند.

خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی هر کدام مباحثی از مدیریت هستند که به بهبود سطح ارتقای کمی و کیفی سازمان ها کمک شایانی می کنند. با توجه به لزوم بها دادن به تفکرات نوین و نوآور در سازمان ها در چند دهه اخیر، ضروری است که عوامل یا موانعی را که به هر نحو ممکن بر خلاقیت مدیران ورزشی تأثیرگذار هستند، شناسایی شوند.

بدیهی است که شناخت این عوامل و تلاش در جهت حذف موانع، توان مدیران را در رویارویی با تحولات متغیر محیطی، افزایش می دهد. برخی از موانع ابتکار و خلاقیت مدیران به محیط خارج از محدوده کاری آنها مربوط است و برخی دیگر از موانع ناشی از ویژگی ها و نگرش های خود مدیران است.

تحقیقات جدید علمی مختلف بروز خلاقیت را منوط به چند ویژگی شخصی مدیران می دانند که عبارتند از: اعتماد به نفس، خطرپذیری، عدم ترس از انتقاد، احساس تعلق گروهی، استفاده بهینه از مجردات ذهنی، قدرت تجزیه و تحلیل نظام یافته.

با توجه به اهمیت موضوع خلاقیت در سازمان ها و به ویژه در سازمان های ورزشی، شناخت موانع خلاقیت نیز به عنوان یکی ازمقوله هایی که به مدیران در امر برنامه ریزی و سازماندهی کمک می کند، مدنظر قرار می گیرد. آگاهی از موانع خلاقیت و میزان دخالت هر یک از آنها در مسیر تلاش و جنبش مدیران، امکان ایجاد زمینه کنترل و اتخاذ تصمیمات مناسب را فراهم آورده، زمینه را برای ایجاد بازخورد در مسیر روبه رشد مدیران فراهم می کند.

شناخت وضع موجود خلاقیت مدیران و موانع بروز خلاقیت، امکان طراحی سیستم خود کنترلی را برای حذف یا تقلیل این موانع بوجود می آورد. لذا این پژوهش در پی آن بوده تا وضعیت موجود نگرش خلاقانه مدیران اداره های تربیت بدنی دانشگاه ها را مورد بررسی قرار داده و به این موضوع دست یابد که چه دسته عواملی بیش از بقیه به عنوان بازدارنده های خلاقیت مدیران تربیت بدنی مطرح هستند. همچنین پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است که آیا بین مشخصات فردی مدیران تربیت بدنی دانشگاه ها و موانع مرتبط بر خلاقیت ارتباطی وجود دارد

مقایسه تبیین میانگین نمرات به دست آمده برای موانع مرتبط به خلاقیت و نوآوری مدیران تربیت بدنی دانشگاه ها نشان داد که میانگین نمرات مرتبط با تجزیه و تحلیل نظام یافته و موفقیت کاری، بالاتر از سایر موانع بود و میانگین نمرات اعتماد به نفس و خطرپذیری در مدیران اداره های تربیت بدنی دانشگاه ها نسبت به سایر موانع پایین تر است.

نتایج آزمون فرضیه های تحقیق، درمورد بررسی ارتباط بین مشخصات فردی مدیران اداره های تربیت بدنی دانشگاه (سن، سابقه کار و مدرک تحصیلی) با زیر فاکتورهای شش گانه موانع مرتبط بر خلاقیت نشان داد که بین موانع مرتبط با اعتماد به نفس و خطرپذیری با سن همیشگی منفی معنی دار به دست آمده است. به این معنی که هر چقدر سن مدیران اداره های تربیت بدنی دانشگاه ها افزایش می یابد، از میزان احساس خطرپذیری آنها کاسته می شود. همچنین بین سه مشخصه موانع اعتماد به نفس و خطرپذیری، نیاز به تطبیق و استفاده از مجردات ذهنی، همبستگی مثبت و معنادار به دست آمده است. به این معنی که هر چقدر مدیران تربیت بدنی دانشگاه ها از تحصیلات بالاتری برخوردار بوده اند در زمینه موانع خلاقیت مرتبط با خطرپذیری، نیاز به تطبیق و استفاده از مجردات ذهنی احساس ضعف بیشتری داشته اند.

نتایج به دست آمده از تحقیق نشان می دهد که در خلاقیت مدیران تربیت بدنی دانشگاه های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری استفاده از تجربه و تحلیل نظام یافته و مجردات ذهنی دچار نقصان و کمبودی است و از دید مدیران به عنوان عوامل مؤثر در موانع خلاقیت آنها محسوب می شده است.

براین اساس آموزش تجزیه و تحلیل بحران و حل مشکلات برای مدیران و فعال نمودن تفکرات انتزاعی آنها در حل مسائل می تواند کلید بروز خلاقیت باشد. بدین منظور می توان برای ارتقای خلاقیت مدیران بر روی ایجاد تفکرات تجزیه و تحلیل نظام یافته برای حل مشکلات و پرورش مجردات ذهنی آنها برنامه ریزی های بلندمدتی را در نظر گرفت.

بنابر نظریات مدیران اداره های تربیت بدنی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبنی بر موانع بروز خلاقیت، می توان به احساس تجزیه و تحلیل نظام یافته و نیاز به تطبیق اشاره نمود. فقدان موارد فوق، سبب کمبود در بروز خلاقیت در مدیران فوق الذکر شده است. محققان مذکور، عوامل تجزیه و تحلیل نظام یافته و نیاز به تطبیق را به عنوان عوامل اساسی در بروز خلاقیت تلقی نموده اند. لذا این عوامل از سوی مدیران اداره های تربیت بدنی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی احساس شده است که می توان در برنامه ریزی های کلان و آموزشی از منابع و محرک های محیطی مناسب در تقویت این مشکلات بهره مند شد تا مدیران اداره های تربیت بدنی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هر چه مؤثرتر بتوانند به حل بحران از طریق تفکرات خلاقانه بپردازند.