فوتبال مقاوم ترین ورزش جهان در برابر رکود اقتصادی

هر چند کمر فوتبال زیر بار بدهی ها خم شده است, اما به لحاظ بالقوه سال های روشنی پیش روی این ورزش قرار دارد

هر چند کمر فوتبال زیر بار بدهی‌ها خم شده است، اما به لحاظ بالقوه سال‌های روشنی پیش روی این ورزش قرار دارد. در جایگاه تماشاچیان فوتبال، طرفداران پر آب و تاب تیم شدیدا بدهکار منچستر یونایتد پلاکاردهایی به دست گرفته‌اند که حاوی پیام‌هایی برای صاحبان گردن کلفت آمریکایی این تیم می‌باشد: «بروید بی‌عرضه‌ها!».

زیر بزرگراه ام-۶۲ در لیورپول نیز، طرفداران این تیم که عملکرد نامنظمی پیدا کرده است خواهان خروج توماس هیکز و جورج ژیلت، دو بزرگمرد ورزش آمریکا از تیم هستند.

حتی گولدمن سشز نمی‌تواند بفهمد چگونه باید بدون ساختن استادیوم ورزشی جدیدی که ساختش بیش از حد به تاخیر افتاده است کار باشگاه را پیش برد. کمی پایین‌تر(به طرف جنوب)، کارسون یونگ، صاحب هنگ کنگی تیم بیرمنگهام سیتی، در معرض خطر از دست دادن باشگاه خود به دلیل بدهکاری به مشاورانش قرار دارد و بالاخره در ساحل جنوب، پورتسماوس نخستین باشگاه لیگ برتر انگلیس (ای.پی.ال) است که پس از چهار بار واگذاری تملک در کمتر از یک سال به رسوایی ورشکستگی دچار شده است. هنگامی که این افتضاحات تیتر اخبار را به خود اختصاص می‌دهند، راحت می‌توان متوجه شد که چرا بسیاری از وفاداران فوتبال معتقدند این ورزش با مشکل مواجه است. پول‌های حمایتی و حق پخش در رسانه‌ها همچون همیشه به سوی ۲۰ باشگاه برتر فوتبال اروپا سرازیر می‌شود.

مجموع عواید این تیم‌ها برای فصل مسابقات ۰۹-۲۰۰۸ با ۲۶‌میلیون یورو (۳۶‌میلیون‌دلار) افزایش به ۹/۳‌میلیارد یورو (۵/۵‌میلیارد‌دلار) رسید. این در حالی است که ارزش این تیم‌ها از ۴۳۹‌میلیون یورو به مقدار متوسط ۴۵۱‌میلیون یورو (از ۶۳۲‌میلیون‌دلار به ۶۹۱‌میلیون‌دلار) افزایش یافته است.

به علاوه اعتقاد بر این است که مبالغ بیشتری از محل بازارهای در حال شکوفایی شیفته فوتبال در سرتاسر آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین در راه است. حق پخش مسابقات فوتبال در رسانه‌ها ۴۲‌درصد از عواید ۲۰ باشگاه برتر اروپا و مبالغ حمایتی، فروش بلیت و فروش‌های جانبی، عمده مابقی آن را تشکیل می‌دهد. درآمدهای پخش در رسانه‌ها و حمایت‌ها برای لیگ قهرمانی یوفا، مسابقات باشگاه‌های ممتاز قاره اروپا، با یک سوم افزایش برای فصل مسابقات ۱۰-۲۰۰۹ به ۱/۱‌میلیارد یورو (۵/۱‌میلیارد‌دلار) رسید. اما آنچه این تیم‌ها را از رکود نجات داده و گاوصندوق‌های آنان را طی چند سال آینده پر نگه خواهد داشت حق پخش چندساله در رسانه‌ها برای لیگ‌های داخلی آنها است.

میزان حق پخش داخلی ای.پی.ال برای سال‌های ۱۳-۲۰۱۰ به ارزش ۱.۸‌میلیارد پوند (۳‌میلیارد‌دلار) فروخته شده است که نسبت به دور سه فصل گذشته ۴‌درصد افزایش نشان می‌دهد. حق بین‌المللی آن ۴/۱‌میلیارد پوند (۳/۲‌میلیارد‌دلار) می‌باشد که نسبت به دور گذشته ۷۰‌درصد جهش دارد.

فوتبال از نظر شیوه توزیع پول فروش تلویزیون خود با سایر ورزش‌های آمریکا تفاوت دارد. لیگ‌های ایالات متحده مانند ان.بی.ای و ان.اف.ال مایلند حقوق خود را به صورت متمرکز بفروشند و سپس عواید را به طور مساوی توزیع کنند.

بیشتر لیگ‌های فوتبال اروپا بر مبنای بازدهی در عواید سهیم می‌شوند.

ای.پی.ال نیمی از این پول را به طور مساوی بین ۲۰ باشگاه خود توزیع می‌کند که با ۵۰‌درصد دیگر بر مبنای تعداد نمایش‌های تلویزیونی و رتبه لیگ همراه می‌شود. فرانسه شکاف ۲۵ تا ۷۵‌درصدی را انتخاب کرده است. به اعتقاد استفان کیسن از آی.ج.اس.اف (International Journal of Sport Finance) سهم متناسب با بازدهی از حقوق پخش در رسانه‌ها موجب رقابت بیشتر لیگ‌ها می‌شود. در اسپانیا دو باشگاه بزرگ‌تر لیگ، بارسلونا و رئال مادرید، حقوق پخش رسانه‌ای خود را به طور مجزا به فروش می‌رسانند، در حالی که سایر باشگاه‌ها به صورت دسته‌جمعی قرارداد می‌بندند. به این ترتیب، نصف پول حاصل از پخش رسانه‌ای بازی‌های لیگ در اختیار بارسلونا و رئال مادرید قرار می‌گیرد.

جالب اینکه آنها تمایل دارند این کار را یک سال در میان انجام دهند. بارسلونا از این راه آنقدر ثروتمند شده است که تامین کننده افتخاری پیراهن ورزشی خود را کنار گذاشت. در عوض پیراهن ورزشی بازیکنان این تیم دارای نشان یونیسف، بخش سرپرستی کودکان‌سازمان ملل است که این باشگاه از آن حمایت می‌کند. پول فروش تلویزیون برای ای.پی.ال و باشگاه‌هایش بسیار اهمیت دارد تا آنجایی که رییس هیات مدیره آن، ریچارد سودامور، سه پنجم از وقت خود را صرف برنامه ریزی، مذاکره و فروش قراردادهای پخش در رسانه‌ها یا صیانت از حقوق دارایی‌های ذهنی می‌کند.

وی طی یازده سال گذشته مدیریت ای.پی.ال را بر عهده داشته و به شدت از مشخصه‌های بازار آزاد آن محافظت می‌کند: هیچ سقفی در میزان حقوق وجود ندارد (بر خلاف ان.اف.ال و ان.بی.ای)، هیچ محدودیتی در سهم مالکان نیست (تملک باشگاه‌های آلمان باید ۵۱‌درصد آلمانی باشد و بسیاری از باشگاه‌های فرانسه و اسپانیا ‌سازمان‌های تعاونی هستند که مالکان آنها را طرفدارانشان تشکیل می‌دهند) و آزادی در گرفتن وام به هر میزانی که لازم باشد تا یکی از باشگاه‌هایش را بخرد.

در نتیجه نیمی از باشگاه‌های ای.پی.ال دارای مالکان خارجی هستند و در مجموع بدهکارترین لیگ اروپا را تشکیل می‌دهد. به عبارتی بر اساس آمار ارائه شده توسط یوفا، هیات حاکمه فوتبال اروپا، لیگ مذکور ۵۶‌درصد از کل بدهی‌های لیگ‌های برتر این منطقه یا تقریبا ۲/۵‌میلیارد‌دلار بدهی دارد.

این رقم تنها واکنش هراس آمیز نسبت به فشار تولید بدهی که در منچستر یونایتد، لیورپول و هر تیم دیگری مشاهده شده است را تشدید می‌کند، اما سودامور متوجه نیست که همه این هیاهوها از کجا نشأت گرفته است. وی می‌گوید: «بخش اعظم وام‌های سرتاسر لیگ برتر جهت خرید باشگاه‌ها اخذ شده است. این امر تا حدودی احساس بیم ایجاد نموده است. اما به هیچ وجه از قابلیت بازپرداخت آنها نکاسته است. بدهکارترین باشگاه‌های ما آنهایی هستند که بیشترین درآمدها را دارند.»

با این همه نه تنها بدهی‌های سنگین باشگاه‌های ای.پی.ال به منظور خرید باشگاه‌ها، خرید بازیکنان جدید و دادن حقوق‌های هنگفت به آنها، در میان متولیان برجسته فوتبال کم نشده است، مالکیت خارجی نیز در میان طرفداران انگلیس کاهش نیافته است. اوایل ماه آوریل، سپ بلاتر، رییس هیات حاکمه فوتبال، فیفا، باشگاه‌هایی مانند منچستر یونایتد و لیورپول را به خاطر بدهی‌هایی که روی هم انباشته‌اند تا به بازیکنان خود بیش از حد سخاوتمندانه پول بپردازند به باد انتقاد گرفت.

میشل پلاتینی، ستاره سابق یوونتوس و تیم ملی فرانسه که هم اکنون ریاست یوفا را بر عهده دارد فرد دیگری است که معتقد است؛ باشگاه‌های انگلیس در حال خریداری جاده خود به سوی موفقیت هستند. وی تلاش می‌کند تا از طریق وضع قواعد جدید برای شرکت در مسابقات قهرمانی یوفا زمین بازی‌های مالی را هموار‌سازد.

شاید منتقدان از هموار کردن زیاد امور مالی فوتبال انگلیس مایوس باشند، اما این واقعیت که سرمایه‌گذاران هنوز تمایل دارند خود را گرفتار بدهی‌سازند تا در باشگاه‌های ای.پی.ال سرمایه‌گذاری کنند حرف‌هایی راجع به جنبه‌های ترقی این ورزش، خصوصا در خارج، برای گفتن دارد. روبرت تیلیس، شریک مدیریتی اینر سیرکل اسپرتز، یکی از بانک سرمایه‌گذاری که در زمینه ورزش، رسانه و تفریح و سرگرمی تخصص دارد، می‌گوید: «اگر شما به رقم تعداد طرفداران منچستر یونایتد و لیورپول درآسیا نگاهی بیندازید ملاحظه خواهید نمود که از تعداد مربوط به مجموع چهار لیگ ایالات متحده بالا خواهد زد.»

منبع: فوربس

گروه ترجمه و تحلیل پیمانه